آنکارا کمر به نابودی پ ک ک بسته است

نویسنده: متین گورکان

دیپلماسی ایرانی: دولت ترکیه در سایه اعلام وضعیت اضطراری پس از کودتای نافرجام 15 جولای در این کشور قدرت بیشتری یافته است. ابتکار جدیدی که دولت ترکیه برای مساله کردها در پیش گرفته به مراتب ساده تر از قبلی است. این بار دولت ترکیه در نظر دارد که حزب کارگران کردستان (پ ک ک) و تمام حامیان آن را در مجموع نابود کند.

ترکیه در ماه مارس 2013، یعنی در گذشته ای نه چندان دور در فرایند صلح، یک طرح سه مرحله ای را با پ ک ک در پیش گرفت: پ ک ک باید اسلحه خود را زمین گذاشته و از ترکیه خارج می شد، و قرار بود که این دو اقدام عادی سازی روابط و دموکراسی کامل به دنبال داشته باشد.

اما با تحولات شمال سوریه در دو سال گذشته، رشد تکثرگرایی در سیاست داخلی و سرکوب های داخلی که از جولای 2015 آغاز شد، فرایند صلح کنار گذاشته شد و در فاصله زمانی اکتبر 2015 و مارس 2016 درگیری های ارتش ترکیه با پ ک ک از شهرهای جنوب شرقی مانند دیاربکر، جزیره (ابن عمر) و شرناق به مناطق روستایی کشیده شد. اکنون ما تقریبا هر روز خود را با اخباری از درگیری های سنگین، اقدامات تروریستی و کشته شدن تعدادی در جنوب شرق ترکیه آغاز می کنیم. 

من در مطلبی که 16 ماه می نوشتم نتیجه گیری کرده بودم که تقابل ترکیه و پ ک ک خیلی زود به یک بن بست نظامی مخرب خواهد رسید. اما امروز با این وضعیت اضطراری که در کشور برقرار شده و نیازی چندانی به نظارت قانونی ندارد، آنکارا احساس می کند که می تواند با شکستن این بن بست، پرونده پ ک ک  را برای همیشه ببندد و این گروه را از میان بردارد. اکنون کاملا روشن است که اقدامات قانونی آنکارا علیه گولونیست ها پس از کودتای 15 جولای، به نوعی قرار بوده راه را برای برخورد با پ ک ک هم هموار کند. نخست این که، دولت ترکیه با تغییر گفتمان "مساله کردها" را به "مساله کردهای پ ک ک" تغییر داد. در این گفتمان جدید پ ک ک دیگر در مساله کردها طرف صحبت دولت ترکیه نیست بلکه خود مشکل است. بنعلی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه، در جریان دیدار خود از دیاربکر در چهارم سپتامبر به طعنه گفت که "تا زمان نابودی پ ک ک هیچ راه حلی برای این مساله از جانب دولت ترکیه ارائه نخواهد شد." اما جزئیات این استراتژی جدید برای مبارزه با پ ک ک چیست؟

آنکارا با توجه به موفقیت هایی که در مقابله با گولونیست ها داشته می خواهد تقریبا روش مشابهی را برای مقابله با پ ک ک در پیش بگیرد. نام این استراتژی جدید می تواند نابودی کامل پ ک ک و تمام حامیان آن، نه فقط در بخش نظامی که سیاسی، فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی باشد.    

مقابله نظامی به دو بخش روستایی و شهری تقسیم می شود. ییلدریم اساس مقابله با پ ک ک در این بخش را چنین توضیح داده که نیروهای امنیتی قرار نیست در استراتژی دفاعی داشته باشند بلکه کاملا تهاجمی برخورد خواهند کرد. دولت ترکیه اخیرا تصاویری را از هدف قرار دادن چنج تن از اعضای پ ک ک توسط هواپیماهای بدون سرنشین منتشر کرده است. می توان گفت استراتژی ارتش ترکیه در این بخش استفاده از تسلیحات نظامی پیشرفته و قاعده "بگرد، پیدا کن، نابود کن" است.

یکی دیگر از روش های ارتش ترکیه در مناطق غیرشهری استفاده از غیرنظامیان مسلح برای حفاظت از روستاهاست. این افراد کردهای حامی دولت هستند که مناطق اطراف را به خوبی می شناسند. گفته شده، هم زمان با اعلام وضعیت اضطراری حدود 90 هزار تن از این کردهای مسلح نه تنها به زادگاه های خود، بلکه تقریبا به تمامی مناطق جنوب شرق ترکیه فرستاده شده اند.

تامین امنیت مناطق شهری برعهده تیم های عملیات ویژه پلیس و ژاندارمری است. آنکارا به خوبی می داند که ورود ارتش به مناطق شهری و تخریب های گسترده عملیات نظامی شهرت بین المللی اش را لکه دار کرده است بر همین اساس حالا می خواهد با ایجاد ایست بازرسی های دائمی در مبادی ورودی و خروجی شهرها و همچنین افزایش شمار نیروهای پلیس و تیم های یگان ویژه ژاندارمری امنیت مناطق شهری را تامین کند. سلیمان سویلو، وزیر کشور جدید ترکیه، گفته که پلیس 10 هزار نیروی جدید استخدام خواهد کرد. گفته شده که این نیروهای جدید تنها با یک مصاحبه شفاهی و هفت ماه آموزش می توانند به استخدام نیروهای ویژه درآیند.

همچنین آنکارا قصد دارد با استفاده از جوانان کُرد مسلح حامی دولت در شهرها سیستم "نگهبانی محله" مشابه آن چه در روستاها ایجاد کرده است، احداث کند. البته همین حالا هم نزاع های مسلحانه میان این نگهبانان محله و اعضای پ ک ک آغاز شده است. یکی از همین نگهبانان محله اخیرا در ماردین توسط پ ک ک اعدام شد. او یکی از 624 نگهبان محله ای بود که به استخدام دولت درآمده بود.

در مجموع می توان گفت که نوآوری های بسیاری را می توان در جنبه های غیرنظامی این استراتژی جدید دولت ترکیه مشاهده کرد. آنکارا متوجه شده که از سال 1984، زمانی که پ ک ک فعالیت های مسلحانه خود را آغاز کرد، ارتش و مقام های محلی و غیرنظامی هیچ گاه برای مقابله با اقدامات مسلحانه پ ک ک هماهنگی نداشته اند و این شرایط به نفع پ ک ک  بوده است. حالا آنکارا برنامه دارد تا با یک استراتژی سه بعدی پ ک ک را از فضای سیاسی، فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی ترکیه ریشه کن کند.  

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30