کاظم موسوی‌بجنوردی: مجلس پس از برجام چه مسئولیتی دارد؟

مجلس دهم یا نخستین مجلس ایران پس از برجام، در یکی از مهم ترین و حساس ترین مقاطع حیات کشور ما افتتاح شده است. این مجلس، آخرین مجلس تاریخ ایران در قرن چهاردهم است و فراهم کردن بخشی از مقدمات ورود ایران به قرن پانزدهم را برعهده دارد. صد سال، زمان بسیار زیادی است و کشور ما در این یک سده، مراحل زیادی را اعم از فرصت و تهدید پشت سر گذاشته است. به جرات می توان گفت تاریخی ترین فرصت قرن چهاردهم برای توسعه کشور، سال های حاکمیت دولت نهم و دهم و مجالس همزمان با آن بود. دورانی که رئیس دولت نهم، کشور را با بیشترین میزان رشد اقتصادی، بیشترین میزان ذخیره ارزی، بیشترین میزان اعتماد میان دولت و ملت و بیشترین میزان تعامل با جهان از دولت اصلاحات تحویل گرفت. از سوی دیگر، آن دولت با کسب ٤٨٠ میلیارد دلار در دوره چهارساله خود، ٣٨٠ میلیارد دلار بیشتر از متوسط درآمد سالانه دولت های پس از انقلاب درآمد داشت. چنین درآمدی می توانست یک انقلاب اقتصادی را در آستانه قرن پانزدهم در ایران به وجود آورد و موتور توسعه را به راه اندازد ولی نه تنها چنین نشد، بلکه کشور ما از هر نظر عقب افتاد. دولت و مجلس گذشته در مقابل آنچه از دولت و مجلس عصر اصلاحات گرفتند، میراث غم انگیزی را برای دولت و مجلس اعتدال بر جا گذاشتند که توصیفش مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد شد. در سه سال گذشته، دولت آقای روحانی با تلاش بسیار زیادی سعی کرد کشور، از این میراث شوم کمتر آسیب ببیند؛ اما چون مجلس نهم با دولت آقای روحانی، همسو و همراه نبود، این تلاش جز درباره برجام، نتوانست به موفقیت کامل بینجامد. از این رو در انتخابات مجلس دهم، تمام هم و غم این بود که مخالفان برجام و سنگ اندازان مسیر موفقیت دولت، وارد مجلس نشوند. اکنون که با تشکیل مجلسی همسو و همراه با برجام، فرصت دوباره ای برای رهایی کشور از پیامدهای ناگوار میراث دولت قبل و قرارگرفتن قطار توسعه در ریل اصلی فراهم شده است، به یاران دولت و اصلاح طلبان پیشنهاد می شود به نکات زیر عنایت داشته باشند.
١- وظیفه نخست مجلس، کمک به دولت در تحقق کامل مهم ترین هدف آن؛ یعنی خاتمه دادن به پروژه ایران هراسی و دورکردن سایه جنگ از سر کشور، به عنوان مقدمه واجب برای توسعه ایران است. برجام، مانع از تحقق آرزوی جنگ طلبان غرب، اسرائیل و عربستان در کشاندن ایران به جنگ شد. از سوی دیگر، حمایت مستشاری ایران از سوریه و عراق در برابر داعش و دیگر گروه های تکفیری سبب شده است دشمنان به مرزهای ما نزدیک نشوند. با وجود این، به نظر می رسد استفاده از الگوی برجام برای حل و فصل مسائل منطقه ای و ایجاد صلحی پایدار، منافع ملی و منطقه ای ایران را در بلندمدت، بهتر تأمین خواهد کرد. علاوه بر این مجلس باید با همراهی دولت، مانع افتادن کشور به کشمکش های سیاسی و جناحی شود و زمینه آشتی ملی را فراهم کند. تجربه تاریخی نشان داده که دشمنان، تنها زمانی توانسته اند ایران را به جنگ بکشانند که زمینه داخلی آن، یعنی اختلاف و کشمکش های سیاسی وجود داشته است. ذکر این نکته لازم است که در اواخر هر دو قرن گذشته؛ یک بار در اواخر قرن دوازدهم با جنگ های ایران و روسیه و بار دیگر در اواخر قرن سیزدهم با جنگ جهانی اول و اشغال ایران از سوی روسیه، انگلیس و عثمانی روبه رو شده ایم. متأسفانه در هر دو مورد، منازعات و اختلافات داخلی و نبود موضع متحد در برابر بیگانگان، زمینه ساز تهاجم آنان شد. اکنون که کشور ما در اواخر سده چهاردهم قرار گرفته، باید مانع تکرار تجربه های تلخ دو قرن گذشته شد.
٢- در مجلس دهم، جناح بندی های سنتی گذشته کم رنگ شده و آرایش همه نیروهای سیاسی کشور بر محور موافقت یا مخالفت با برجام شکل گرفته است. انتخابات هیأت رئیسه مجلس نشان داد وضعیت جدید به نفع طرفداران برجام است؛ زیرا رئیس مجلس و هر دو معاون او از جدی ترین طرفداران برجام هستند و اگر مدیریت عقلانی و مدبرانه دکتر لاریجانی در مجلس نهم نبود، برجام قطعا به آن شکل به نتیجه نمی رسید. با وجود این، باید مراقب بود که کشور گرفتار وضعیت دوقطبی نشود. در این موضوع، آقای دکتر لاریجانی می توانند نقش تعیین کننده و مهمی ایفا کنند. حضور مداوم دکتر لاریجانی در سطوح مختلف مسئولیت در ٣٥ سال گذشته، توان بسیار زیادی به ایشان در شناخت مناسبات قدرت در داخل، آشنایی با همه جریان های سیاسی و برقراری پیوند و تعامل میان آنان داده است. علاوه بر این کمترکسی است که سخنان دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه یکشنبه ١٥ بهمن ١٣٩١ را از یاد برده باشد؛ آن گاه که گفتند: «آقای احمدی نژاد! شما تهمت زدید، جوابتان را دادیم. دیگر حق صحبت ندارید. شما در یک جلسه علنی شئونات جمهوری اسلامی را رعایت نکردید؛ بفرمایید، به سلامت». آن نطق تاریخی و بسیار مهم، که به بیرون شدن رئیس دولت از مجلس انجامید، بی تردید یکی از چند نطق تأثیرگذار تاریخ مجلس در ایران بوده و نقش بسیار زیادی در تضعیف افراط گرایان داشته است.
٣- دولت آقای روحانی برای شتاب بخشیدن به رشد کشور به شدت به اصلاح قوانین نادرست چند مجلس گذشته و وضع قوانین جدید نیازمند است. امروزه بزرگ ترین مانع توسعه یافتگی کشور، ریسک بالای سرمایه گذاری در ایران است. متأسفانه جایگاه ایران به همراه چند کشور دیگر در پایین ترین سطح رتبه بندی های بین المللی است و این زیبنده کشور ما نیست که در این جایگاه و در کنار آن کشورها باشد. مجلس باید با تصویب راهکارها و قوانین لازم، ریسک سرمایه گذاری در ایران را کاهش دهد تا امکان بهره گیری از محرک های رشد و توسعه کشور مانند سرمایه گذاری خارجی و فاینانس برای کشور فراهم شود. همچنین باید قوانین بازدارنده و تنبیهی را برای کسانی که با گفتار و کردار خود سبب دلسردشدن سرمایه گذاران خارجی از سرمایه گذاری در ایران می شوند، تصویب کند. از دیگر قوانین لازم برای دولت، تصویب قانون تعیین استراتژی توسعه و الزامات قانونی آن است که همه ارکان کشور موظف به رعایت آن باشند.
* روزنامه شرق