ترکیه نگران از خودمختاری کردهای سوریه

نویسنده: سمیح ایدیز

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که حملات سنگین علیه مواضع داعش با حمایت آمریکا و روسیه در سوریه و عراق جریان دارد، ترکیه بیشتر به یک ناظر بیرونی نگران شبیه است تا یک شریک فعال. به عبارت دیگر، به نظر می رسد در شرایطی که حملات علیه داعش به اوج خود رسیده و بازیگران کلیدی به دنبال کسب موقعیت و نفوذ بیشتری در شهرهایی چون فلوجه، موصل، منجیب و رقعه، که به تازگی از کنترل داعش خارج شده اند، هستند ترکیه از این قافله عقب مانده است.

تنها نقش ترکیه در حملات علیه داعش، مشارکت در حملات جنگنده های نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکایی از پایگاه اینجرلیک و همچنین شرکت در حملات توپخانه ای به مواضع در شمال سوریه بوده که آن هم اغلب پاسخی به حملات گلوله های توپخانه ای داعش بوده است.  

در همین حال، گروه های عرب و ترکمنی که از سوی آنکارا حمایت شده و زیر چتر گسترده ارتش آزاد سوریه (FSA) فعالیت می کنند، پیشرفت های بسیار اندکی در مبارزه با داعش دارند. این کاملا در تضاد با دستاوردهای گروه موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) است، گروهی که تحت حمایت آمریکا است و بخش عمده ای از آن را مبارزان کرد یگان های حفاظت خلق (YPG) تشکیل می دهند.

از نگاه آنکارا، نیروهای دموکراتیک سوریه گروهی تروریستی است چرا که با حزب غیرقانونی کارگران کردستان ارتباط دارد. ترکیه نگران است زمانی که نیروهای دموکراتیک سوریه، داعش را از منجیب بیرون کردند، یکی از مناطقی که درگیری ها در حال حاضر به اوج خود رسیده است، این پیروزی کردها را قادر سازد که کنترل نزدیک به 98 کیلومتر از مناطق میان جرابلس و اعزاز را به دست آورده و یک منطقه خودمختار را برای خودشان در نزدیکی مرز ترکیه ایجاد کنند.

ناظران نظامی ترکیه ای بر این باورند که به رغم وعده ای که واشنگتن به آنکارا داده، از طرف ایالات متحده یک انگیزه و تلاشی وجود دارد که کردها این منطقه را به دست بیاورند. نعیم بابور اوغلو، ژنرال بازنشسته ترکیه ای، اشاره می کند که دیدن حرکت کردها به سوی غرب فرات، روزگاری برای ترکیه خط قرمز بوده است. او به المانیتور می گوید: «افسانه این خط قرمز وقتی به پایان می رسد که نیروهای کرد یگان های حفاظت خلق (YPG) به تدریج خود را در منطقه مستقر می کنند. ایالات متحده می گوید که نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) ائتلافی به رهبری اعراب است و منطقه میان جرابلس و اعزاز در دست کردها رها نخواهد شد، اما همین مساله به کردها کمک خواهد کرد که مناطق تحت تصرف خود را وسعت دهند، در کنترل خود نگه دارند و سرانجام همین مساله به آنان اجازه خواهد داد که این مناطق را کنترل کنند.»

بابور اوغلو همچنین با تاکید بر سیاست سردرگم دولت ترکیه اشاره می کند که چطور آنکارا با اجازه دادن به جت های آمریکایی برای استفاده از پایگاه هوایی اینجرلیک، به حمایت مبارزان یگان های کرد حفاظت خلق (YPG) از مبارزه با داعش کمک کرد. باربور اوغلو می گوید که هر دولتی که اعتماد به نفس و یک سیاست منسجم داشت، اجازه نمی داد که چنین شرایطی پیش بیاید.

ایلکر باشبوق، رئیس سابق ستاد ارتش ترکیه، نیز اخیرا در یک مصاحبه تلویزیونی به هراس و نگرانی بزرگ ترکیه اشاره کرده و گفت که تشکیل یک کریدور کردی در نواحی مرزی، بزرگترین تهدید برای ترکیه است.

باشبوق باور رایج میان ناظران نظامی ترکیه ای را تکرار کرد و با اشاره به آغاز حمله قریب الوقوع به مواضع داعش در موصل عراق، تاکید کرد که کسی خواستار مشارکت ترکیه در این عملیات نیست. ناظران نظامی دیگری نیز گفته بودند که بازیگران اصلی در منطقه، به جز عربستان سعودی و قطر، به شدت مخالف حضور نظامی ترکیه در عراق و سوریه هستند.

ترکیه از زمان سرنگون کردن جت روسی در سوریه، به دلیل هراس از تلافی روسیه، نمی تواند جت های خود را بر فراز سوریه به پرواز درآورد یا نیروهای خود را به منطقه اعزام کند.

بابور اوغلو می گوید: «سیاست های سنی گرایانه و حمایت از اخوان المسلمین همواره زیرنظر ایالات متحده بوده و به همین دلیل است که واشنگتن، مانند بغداد، برای آزادی موصل از ترکیه درخواست کمک نکرده است. واشنگتن و بغداد نگران هستند که پس از عملیات، زمانی که از سربازان ترکیه ای خواسته شد منطقه را ترک کنند از این کار خودداری کنند.»

بغداد همین حال هم می خواهد نیروهایی ترکیه ای که پیشتر در اردوگاه بعشیقه در نزدیکی موصل عراق مستقر شده اند، هر چه زودتر این کشور را ترک کنند. واشنگتن نیز از این نیروها خواسته که عراق را ترک کنند اما ترکیه از این کار سر باز زده است. مساله ای که به سوءظن ها درباره نیات ترکیه در عراق دامن زده است.

یک منبع دیپلماتیک غربی گفته است که عدم اعتماد به اهداف آنکارا باعث شده که در نظر بسیاری از متحدان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، ترکیه به جای یک عامل حمایتی در مبارزه با داعش در سوریه و عراق، به مساله ای پیچیده تبدیل شود.    

ترکیه با هدف جلوگیری از دست یافتن کردها به کنترل مناطقی در شمال سوریه، همچنان بر کنار رفتن بشار اسد از قدرت اصرار دارند. آنها در این زمینه نیم نگاهی نیز به تقویت موقعیت اقلیت های سنی در عراق دارند.

آرماگان کولوغلو، نظامی سابق ارشد ترکیه ای، ضمن انتقاد از سیاست خارجی ترکیه می گوید که منافع استراتژیک امنیتی ترکیه به شدت در خطر است. کولوغلو می گوید: «این اشتباه با اصرار بر کناره گیری اسد از قدرت آغاز شد. اسد کنترل امور را در کشور خود در دست داشت. مشکل ترکیه زمانی آغاز شد که اسد کم کم کنترل خود را بر امور از دست داد. آنکارا اگر می خواهد که منافعش در آینده تضعیف نشود، باید ارتباط خود را با دمشق برقرار کند. ترکیه همچنین اگر می خواهد که در تحولات سوریه و عراق حرفی برای گفتن داشته باشد، باید اختلافات خود را با روسیه ترمیم کرده و با ایران همکاری کند.» 

این در حالی است که به اعتقاد مخالفان، دولت ترکیه برای تغییر سیاست هایش به هیچ عنوان آمادگی ندارد، حتی اگر ببیند که سیاست های فعلی راه به جایی نمی برند. اوزترک ییلماز، معاون رئیس حزب جمهوری خلق، با درخواست از دولت ترکیه برای تغییر سیاست های خود در برابر بشار اسد می گوید: «ایالات متحده سیاست های خود را در سوریه تغییر داد. ما نتوانستیم این تغییر را درک کنیم و اکنون هزینه این مساله را می پردازیم.»

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی /30