بازی خطرناک سعودی‌ها در منطقه

نویسنده: کارن دی یونگ

دیپلماسی ایرانی: بالا گرفتن تنش ها میان ایران و عربستان سعودی منجر به اظهار نگرانی شدید مقامات آمریکایی از تاثیر آن بر مبارزه با داعش، پیشبرد تلاش های دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه و ایجاد ثبات در خاورمیانه شده است.

پس از این که عربستان اعلام کرد به دنبال یورش جمعی از افراد خودسر به سفارت این کشور در تهران، قصد دارد روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کند، دولت آمریکا از دو طرف درخواست کرد یک گام به عقب نهاده و برای کاهش تنش ها تلاش کنند.

جان کری در سخنان خود در روز یکشنبه گفت: آمریکا بر این اعتقاد است که گفتگوی مستقیم و ارتباط دیپلماتیک برای حل اختلافات ضروری است و ما از رهبران همه کشورهای منطقه می خواهیم که گام های مثبتی برای کاهش تنش ها بردارند.

این در خواست در حالی مطرح شده است که در مقطع کنونی اختلافات زیادی میان آمریکا و متحد دیرین آن، یعنی عربستان بر سر موضوعات مختلف از جمله ایران وجود دارد.

مقامات آمریکایی از عربستان برای تحریک احساسات عمومی ایران با اعدام شیخ نمر انتقاد می کنند. شیخ نمر از علمای برجسته شیعه عربستان بود که دو سال پیش به جرم مخالفت با رژیم حاکم بر عربستان دستگیر و به اعدام محکوم شد.

یکی از مقامات آمریکایی که خواسته نامش فاش نشود، در مورد رابطه آمریکا و عربستان گفته، بازی ای که سعودی ها آغاز کرده اند، خطرناک است. پیامدهای این اقدام عربستان به مراتب بیش از واکنش ها به اعدام شیخ نمر است. پیامدهای منفی این اقدام تلاش های صورت گرفته برای مبارزه با داعش و پیشبرد روند صلح در سوریه را متاثر خواهد کرد.

عربستان سعودی ثابت کرد که به نگرانی های آمریکا در مورد واکنش های ایران به اعدام شیخ نمر اهمیتی نمی دهد، چرا که باور دارد آمریکا بیش از اندازه در موضوعات مختلف به ایران امتیاز داده است.

به گفته یک مقام عربستانی که خواسته نامش فاش نشود، ایران بارها و بارها غرب را به سخره گرفته و به حمایت خود از تروریسم و آزمایش موشک های بالستیک اقدام کرده، با این حال هیچ کس تاکنون بدان پاسخ نداده است. هر بار که ایران اقدامی انجام می دهد، آمریکا عقب نشینی می کند. اکنون عربستان می خواهد پاسخ ایران را بدهد.

عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان نیز در کنفرانس خبری روز یکشنبه اعلام کرد که به عربستان اجازه نخواهد داد ایران امنیت آن را تضعیف کند. به گفته وی، عربستان به ایران اجازه نخواهد داد که در کشورش و یا کشورهای متحد آن، هسته های تروریستی تشکیل دهد و به اقدامات آن پاسخ می دهد.

اگرچه عربستان و آمریکا از دیرباز متحد یکدیگر بوده و در مبارزه با تروریسم در موارد متعدد با یکدیگر همکاری کرده اند، اما این دو متحد در مورد جنگ داخلی سوریه و راهکارهای کارآمد برای آن اختلاف نظر دارند. عربستان از آمریکا می خواهد که با مداخله نظامی جدی تر به این قائله پایان دهد.

ایران و روسیه دو حامی اصلی بشار اسد در جنگ سوریه هستند و عربستان، جنگ در سوریه را جنگ ایران برای گسترش سلطه شیعی در منطقه می بیند.

در یمن، آمریکا و عربستان با یکدیگر در جنگ با القاعده همکاری کرده و تلاش کردند تا دولتی هم صدا را در این کشور به قدرت رسانده و تثبیت کنند. با آغاز بمباران های عربستان علیه نیروهای حوثی در یمن، آمریکا تا حدودی به متحد خود کمک کرد، اما با این باور عربستان که حوثی ها از سوی ایران حمایت و تحریک می شودند، مخالف بود.

مهمتر از همه، عربستان با توافق هسته ای که پس از مذاکرات گسترده ایران و ۱+۵ حاصل شد، مخالف است. با اجرائی شدن توافق، تحریم های اقتصادی علیه ایران برداشته می شود و عربستان تصور می کند که ایران پول های بدست آورده را خرج گسترش نفوذ در منطقه خواهد کرد. افزون بر این، عربستان مدعی است که ایران تلاش خود برای دستیابی به سلاح هسته ای را ادامه خواهد دهد. با این حال، آمریکا کاملا این ادعا را رد می کند و معتقد است که بازرسی های در نظر گرفته در توافق چنین امکانی را به ایران نخواهد داد.

آمریکا بارها در مورد رویه قضائی حاکم بر عربستان و به ویژه سرکوب مخالفت های سیاسی غیرخشونت آمیز اظهار نگرانی کرده است. اگرچه دولت آمریکا هیچ گاه حاضر نشد به کمپین بین المللی محکوم کردن دستگیری شیخ نمر و حکم اعدام برای وی بپیوندد اما به گفته مقامات، این موضوع بارها در دیدارهای خصوصی با مقامات عربستانی مطرح شده و پیامدهای آنها مورد توجه قرار گرفته بود.

به طور کلی، علی رغم تنش های گاه به گاه، از زمان روی کار آمدن ملک سلمان، رابطه عربستان و آمریکا به سطح مشخصی رسیده است.

وعده اوباما به افزایش مساعدت های نظامی و فروش تسلیحات دفاعی به کشورهای حاشیه خلیج فارس در اوایل بهار سال گذشته توجه رسانه ها را به خود جلب کرد. اخیرا نیز آمریکا تلاش های زیادی انجام داده تا برای پایان دادن به جنگ سوریه، عربستان و ایران را بر سر یک میز بنشاند و به این ترتیب زمینه های همکاری میان این دو رقیب منطقه ای را فراهم کند.

منبع: واشنگتن پست/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25