سرنگونی جنگنده روسی با آگاهی کامل ترکیه از اوضاع صورت گرفت

«احمد وخشیته» عضو شورای علمی ایراس (موسسه مطالعات ایران و اوراسیا) در تشریح هدف قرار گرفتن جنگنده سوخو ۲۴ روسیه که روز گذشته توسط جنگنده اف ۱۶ ترکیه در مرز ترکیه و سوریه سرنگون شد،در گفت وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: پس از این که اخبار مورد اصابت قرار گرفتن جنگنده روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه منتشر شد، مواضع متفاوتی اتخاذ شد. موضع گیری رسمی که در خصوص این مساله وجود دارد، این است که جنگنده روس ها از مرز هوایی سوریه به ترکیه ورود کرده است. اما گمانه زنی های مختلفی درباره این موضوع وجود دارد که یکی از آن ها به بمباران های روسیه در مناطق اقلیت های ترکمن سوریه بر می گردد که باید در نظر داشت ترکمن ها رابطه نزدیکی با ترکیه دارند حتی اگر به پرچم آن ها دقت کنیم به وضوح می بینیم که پرچمشان همان پرچم ترکیه است و تنها رنگ آن آبی است. ترکیه بر سر بمباران مواضع ترکمن ها موضع گیری تندی را علیه روسیه اتخاذ کرد و حتی در هفته اخیر سفیر روسیه را احضار کرده و مراتب اعتراض خودشان را به وی اعلام کردند.

وی ادامه داد: دلیل دیگر این است که پس از آن که روسیه مواضع داعش را هدف قرار داد، اعتماد به نفس تروریست ها پایین آمد و به نظر می رسد که اردوغان با این حرکت خواسته تا یک انرژی مثبت دیگری را به سمت داعش روانه کند تا بتواند ترس عناصر داعش را کاهش دهد. برخی از کار شناسان در داخل روسیه این موضوع را به سفر دو روز قبل ولادیمیر پوتین به تهران ربط داده و گفته اند که اقدام ترکیه واکنشی علیه تعمیق ائتلاف تهران – مسکو بوده است. باید بگویم که پیشروی ارتش سوریه در شهر حلب که دومین شهر سوریه و نزدیک ترین منطقه به ترکیه محسوب می شود هم می تواند در این موضوع دخیل باشد.

این تحلیلگر مسائل روسیه با اشاره به سخنان رئیس جمهوری روسیه در دیدار با پادشان اردن در شهر سوچی بیان کرد: پوتین در دیدار با عبدالله دوم اظهار کرد که جنگنده روسیه تا چهار کیلومتری مرز ترکیه رفته بوده است. در اینجا باید بگویم، اینکه جنگنده روسیه وارد مرز ترکیه شده است یا خیر اهمیت خاصی ندارد. چراکه در پروازهای مرزی چنین اتفاقی رخ می دهد به خصوص در شرایطی که موقعیت جنگی تلقی می شود. اما موضوعی که به موازات آن حائز اهمیت می شود، این است که ترکیه صراحتاً اعلام کرده جنگنده ای که در حال رهگیری و تعقیب جنگنده روسیه بوده چیزی حدود ۱۰ بار به خلبان آن اخطار داده اند و پس از این ادعا هم عکس هایی توسط ترکیه منتشر شد که گفته شده مربوط به رادارهای آن ها است. نکته ای که در اینجا باید به آن توجه شود، این است که اگر عکس رادارهای ترکیه را هم صحیح فرض کنیم، باید متوجه بود که یک جنگنده نهایتاً ۳۰ تا ۵۰ ثانیه می تواند در آن موقعیت و جغرافیای پروازی قرار گیرد لذا در اینجا این پرسش پیش می آید که چگونه می شود ۱۰ بار اخطار در این مدت کوتاه از سوی ترک ها به جنگنده روسیه داده شود؟

وی افزود: به نظر می رسد که ترک ها در بحث اخطار ها به دروغ اخبار خود را منتشر کردند. عده ای در روسیه بر این باور بودند که کرملین و حتی شخص پوتین در مورد این موضوع موضع گیری خیلی تندی را اتخاذ خواهد کرد و حتی منتظر بودند تا دیدار پوتین با عبدالله دوم صورت گیرد و در آن زمان واکنش پوتین را به چشم ببینند. اما «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین اظهار کرد که به خاطر یک هواپیما روابطمان با ترکیه را مخدوش نمی کنیم و به نوعی در صدد آرام کردن اوضاع برآمد.

وخشیته در خصوص تاکید آنکارا مبنی بر هدف قرار گرفتن جنگنده روسیه توسط راکت های هوا به هوای ترکیه عنوان کرد: ترکیه دقیقاً بر این موضوع تاکید کرد که جنگنده روسی از طریق راکت های هوا به هوا سرنگون شده است. در ساعات اولیه این حادثه مشخص نبود که توسط موشک های زمین به هوا این عمل صورت گرفته است یا توسط راکت های هوا به هوا. چراکه اگر ترکیه رسماً این موضوع را اعلام نمی کرد، افکار عمومی به سمت شلیک موشک زمین به هوا سوق داده می شد اما ترکیه این مساله را علنی اظهار کرده و اسناد مربوطه را منتشر و تلویزیون آن ها رسماً این موضوع را پخش کرد. حتی در قسمتی از فیلم مربوط به لحظات سقوط جنگنده روسی، صدای شادی و خوشحالی عده ای کاملاً مشهود است که به نوعی یک بی احترامی آشکار و عامدانه را به نمایش می گذارد. حتی ترک ها پس از اینکه هواپیمای روسی را مورد اصابت قرار دادند، سریعاً با ناتو تماس برقرار کرده اند که تا حدودی پوتین هم به این موضوع واکنش نشان داد.

وی در پایان تاکید کرد: به نظر می رسد این مساله یک پیام بزرگ دارد و آن این است که ترکیه دقیقاً می دانست که چه عملی را انجام داده است. یعنی ما نمی توانیم بگوییم که در ترکیه یک کنش احساسی رخ داده و در مقابل آن یک واکنش این چنینی علیه جنگنده روسیه صورت گرفته و ترک ها برای اینکه بتوانند برای خود مصونیت کسب کنند، فوراً خودشان را به ناتو نزدیک کرده اند. از جنبه دیگر باید گفت پس از حوادث پاریس ائتلافی علیه تروریست ها صورت گرفت که روسیه هم در آن حضور پررنگ داشت اما با موضوعی که روز گذشته اتفاق افتاد، به نظر می رسد که این ائتلاف شکسته شد. چراکه پوتین به صورت مستقیم و غیر مستقیم ترکیه را به عنوان حامی تروریسم مورد خطاب و اشاره قرار داد. لذا باید گفت که ترکیه دقیقاً می دانسته که چه عملی را انجام داده است. به گونه ای که بر اساس پیمان ناتو اگر به یکی از اعضاء این پیمان حمله شود یا خطری آن را تهدید کند، کشورهای عضو باید وارد پرونده شوند و از کشور مذکور دفاع کنند. به همین دلیل روسیه که در حالت فعلی شش ماه دیگر از سوی اتحادیه اروپا تحریم شده، خواستار درگیری با ناتو نخواهد بود. به همین دلیل است که می گوییم اقدام ترکیه کاملاً حساب شده بوده است.