سناریوی جدید ترکیه و قطر علیه بشار اسد

دیپلماسی ایرانی: شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر دوباره به ترکیه سفر کرده و با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور دیدار کرده تا شاید بتواند روند جنگ در سوریه را که این روزها به سود حکومت بشار اسد پیش می رود، علیه او رقم بزند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، به گفته منابع نزدیک به استانبول بررسی اوضاع در شمال سوریه و چگونگی روابط با عربستان محور دیدار مقامات ارشد دو کشور ترکیه و قطر بوده است.  

منابع نزدیک به دو طرف می گویند که تکرار دیدارها در درجه اول هماهنگی مواضع در سوریه با طرف هایی که مورد حمایت ترکیه و قطر هستند را شامل می شود که البته شامل گروه های اسلام گرا نیز می شود. بررسی اوضاع برای تقویت جبهه شمال سوریه در برابر ارتش سوریه به ویژه اوضاع حلب نیز از دیگر برنامه های دو طرف محسوب می شود.

پیش از این قطر و ترکیه با یکدیگر به توافق رسیده بودند تا برای آموزش نیروهای نظامی مخالف سوری وابسته به خود در شمال کشور همکاری کنند و آنها را مسلح سازند. گفته می شود هماهنگی آنها باعث شده بود تا نیروهای مخالف سوری به طور جزئی پیشرفت هایی را در برابر نیروهای بشار اسد به دست آورند.

دوحه و قطر در همین چارچوب توافق همکاری های امنیتی و آموزش نیروهای عملیاتی و همچنین گسترش صنایع نظامی را نیز امضا کرده بودند که به آنها اجازه می داد نیروهای مشترک در صورت نیاز در مناطق مورد نظر منتشر کنند و مانورهای نظامی مشترک داشته باشند. کارشناسان هدف از این هماهنگی ها را ایجاد پوششی برای اوضاع جاری در سوریه و دخالت های آنها در این کشور می دانند.

قطر و ترکیه هر دو سرسختانه به دنبال دخالت نظامی زمینی در سوریه هستند و تلاش دارند مساله مبارزه با داعش را بهانه ای برای ورود نیروی نظامی به سوریه کنند. دوحه و آنکارا همچنین به واشنگتن پیشنهاد داده اند که می توانند همانند نیروهای شبه نظامی داوطلب مردمی شیعی که مورد حمایت ایران است، نیروی داوطلب مردمی سنی ایجاد کنند.  

قطر و ترکیه در تاسیس "جبهه الشامیه" که سه گروه شبه نظامی "حرکت نورالدین زنکی" و "جیش المجاهدین" و "کتیبه التوحید" را در خود جای داده، همکاری داشته اند و آنها را مجموعه های اسلامی "نیروی داوطلب مردمی سنی" توصیف می کنند که البته بعضی از آنها با اخوان المسلمین و گروه های سلفی ارتباط نزدیک دارند.

دوحه و آنکارا اصرار دارند که گروه شبه نظامی "حرکت نورالدین زنکی" مطابق با استراتژی امریکا است که می گوید میدان مبارزه باید به دست "نیروهای داوطلب مردمی" باشد و کارشناسان امریکایی صرفا مشاوره نظامی دهند. آنها این گروه را مشابه گروه های داوطلب مردمی شیعی مورد حمایت ایران می دانند و معتقدند که امریکا با وجود این نیروها بود که از ارسال نیروی زمینی به منطقه برای مبارزه با داعش منصرف شد.  

ترکیه، به طور ویژه، مخالف سرسخت حکومت بشار اسد است. رجب طیب اردوغان شخصا برای سرنگونی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تا کنون هر آن چه در توان داشته انجام داده است. اردوغان حتی تلاش بسیاری کرد که سازمان ملل و جامعه جهانی را مجاب کند که برای سرنگونی بشار اسد نیروی نظامی به سوریه گسیل بدارند اما در رسیدن به این هدف تا کنون ناکام مانده است.

با حمله عربستان به یمن که ریاض آن را "عملیات قاطع" نامید، ترکیه به تکاپو افتاد که حمله مشابهی را علیه دمشق رقم بزند اما در رسیدن به این هدف نیز ناکام ماند.

اکنون ترکیه از این نگران است که با حمله عربستان در یمن و توجه افکار عمومی جهانی به این مساله، نقاط ثقل منطقه میان ایران و عربستان تقسیم شود و دیگر جایی برای ترکیه باقی نماند. برای همین تلاش های خود را در پرونده سوریه علیه بشار اسد تشدید کرده است.

در حال حاضر، به خصوص بعد از این که ترکیه از حمایت از عملیات عربستان در یمن انصراف داد، بی اعتمادی شدیدی میان آنکارا با ریاض به وجود آمده به گونه ای که ریاض به این باور رسیده است که مخالفت پاکستان با ارسال نیروی نظامی به یمن در چارچوب پیمان عملیات قاطع با پشتیباتی ترکیه و با هماهنگی ایران صورت گرفته است.

با این وجود ترکیه تلاش می کند باب گفت وگوهای دیپلماتیک با عربستانی ها را باز بگذارد و برای همین تلاش دارد از نقش قطر در این زمینه نهایت استفاده را ببرد. اما از آن جا که آنکارا تلاش دارد خود را تنها پیمان قابل اعتماد اهل تسنن در برابر هیمنه و قدرت عظیم ایران شیعی جا بزند، تلطیف روابط میان آنکارا با ریاض تا کنون به جایی نرسیده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11