اوکراین و سوریه، درگیری هایی که شرایطی مشابه دارند

نویسنده: مارک کاتز

دیپلماسی ایرانی: درگیری ها در سوریه از آغاز بهار عربی در سال 2011 تا شروع بحران اوکراین در سال 2014 توجه و تمرکز دیپلماسی بین المللی را به خود جلب کرده بود. از زمانی که روسیه، کریمه اوکراین را در اوایل 2014 تصرف کرد و سپس از شورشیان جدایی طلب در شرق اوکراین حمایت کرد، درگیری ها در اوکراین، حوادث سوریه را تحت الشعاع قرار داد. با ظهور داعش در سوریه و عراق، درگیری ها در سوریه همچنان بسیار جدی است و در واقع حل و فصل آن بسیار سخت تر است.

هر دو درگیری دارای شباهت هایی هستند. یکی این که روسیه در هردو نقشی مهم ایفا می کند. درحالی که مسکو در سوریه از دولت در مقابل شورشیان حمایت می کند، در اوکراین از شورشیان در مقابل دولت حمایت می کند.

در هر دو کشور اوضاع جنگی منجر به سرریز شدن مشکلات به دیگر مناطق و کشورها هم شده است. در واقع درگیری های سوریه به عراق، تهدید به غرق شدن لبنان، اردن و شاید دیگر کشورهای خاورمیانه سرریز شده است. درگیری در اوکراین تاکنون به قلمروی آن کشور محدود بوده است. اما مداخله مسکو برای محافظت از روس زبان ها می تواند موجبات اقدام مشابه روسیه در هر جای دیگری از جمله کشورهای بالتیک که هم عضو ناتو و اتحادیه اروپا هستند، شود.

هر کدام از درگیری ها در منطقه خودش از بالاترین اهمیت برخوردار است. اروپایی ها بیشتر نگران این هستند که درگیری در اوکراین می تواند به سایر نقاط اروپا هم کشیده شود. در مقابل اهالی خاورمیانه هم نگران این هستند که درگیری سوریه به دیگر نقاط منطقه خاورمیانه هم نشت کند.

دولت اوباما دخالتش در هر دو درگیری را محدود کرده است. در اوکراین، ایالات متحده رهبری تلاش های دیپلماتیک را به آلمان و فرانسه برای رسیدن به توافق با روسیه و شورشیان حامی روسیه، واگذار کرده است. در سوریه، ایالات متحده خودش را مشغول بمباران مواضع داعش در این کشور و عراق کرده است. همچنین به نظر می رسد منافع ایالات متحده در اعمال تلاش های دپیلماتیک برای مذاکره میان دولت اسد و مخالفان میانه رو در حال تضعیف شدن است. واشینگتن به این گروه ها در سوریه کمک می کند، اما به کی یف کمک های حیاتی ای نکرده است.

یک تفاوت مهم میان این دو درگیری وجود دارد: درحالی که ابعاد بین المللی اولیه اوکراین رو در رو قرار گقتن روسیه در مقابل غرب است، این مسئله در سوریه سنخیت ندارد، چون ابعاد بین المللی موجب مقابله ایران در مقال اعراب سنی است. این مسائل نشان می دهد اگر روسیه و غرب بتوانند با پایان درگیری ها در اوکراین موافقت کنند، آنها می توانند متحدین اوکراینی خود را با مواضعشان همراهی دهند. در سوریه هرگونه توافق میان روسیه و غرب برای پایان دادن به درگیری تاثیر بسیار کمی بر کشورهای منطقه ای که در آن درگیر هستند (ایران در یک سو و کشورهای عرب خلیج فارس در سویی دیگر) یا دشمنان اصلی محلی (دولت اسد در یک سو و در سویی داعش و جبهه النصره) خواهد گذاشت.

نمی توان گفت که اگر درگیری ها در اوکراین فوران نکرده بود، درگیری سوریه به طور موفقیت آمیز به پایان می رسید. نبردها در سوریه قبل از این که بحران اوکراین آغاز شود، سه سال بود که شروع شده بود. اما درحالی که روسیه و غرب دیدگاه های بسیار متفاوتی درباره باقی ماندن بشار اسد بر کرسی ریاست جمهوری سوریه داشتند، ظهور داعش به عنوان مخالفی مشترک موجب به وجود آمدن منافع مشترکی شد.

درگیری در اوکراین زمانی پایان می یابد که ولادیمیر پوتین تصمیم بگیرد که منافعش در پایان دادن به آن است. در مقابل، هیچ کس درباره پایان درگیری در سوریه نمی تواند تصمیم بگیرد. درگیری ها در سوریه که به بدی اوکراین است، نشان می دهد که سوریه رام نشدنی تر و احتمال بیشتری برای گسترش آن وجود دارد. در واقع، اگر چه درگیری اوکراین به خاورمیانه گسترش نیافته است، اما درگیری سوریه در حال حاضر از طریق جوانانی از فرانسه، بلژیک و دانمارک که به صفوف داعش می پیوندند، به اروپا گسترش یافته است.

* استاد دولت و سیاست در دانشگاه جورج میسون. وی مدرک دکترای علوم سیاسی اش را در سال 1982 از دانشگاه ام آی تی کسب کرده است. کاتز نویسنده کتاب های متعددی از جمله «ترک بدون شکست خوردن: جنگ علیه ترور پس از عراق و افغانستان» است.      

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند  

انتشار اولیه: یکشنبه 17 اسفند 1393 / انتشار مجدد: 23 اسفند 1393