اوباما در مقابل کنگره و اسرائیل

نویسنده: تاد زویلیچ

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در تلاش است توافق با ایران را برای جلوگیری از دستیابی این کشور به تسلیحات هسته ای، نهایی سازد؛ اما احتمالا در این روند با کنگره درگیر خواهد شد و این در حالی است که اعضای حزب دموکرات، هم حزبی های رئیس جمهور، از جمله مشکل سازان در گفتگوهای هسته ای هستند.

در شرایطی که دولت اوباما و دیگر کشورها در تلاشند تا در گفتگوهای شش جانبه با ایران به توافق دست یابند، جمهوری خواهان که اخیرا کنترل کنگره را در دست گرفته اند، به دنبال اعمال تحریم های جدید علیه ایران هستند. بسیاری از دموکرات ها در کنگره رویکردی منعطف تر را ترجیح می دهند، اما در عین حال حاضر به چشم پوشی از تهدید ایران به تحریم های شدیدتر نیستند. آنها همچنین می خواهند در مذاکرات و در هر توافقی که حاصل می شود، حرف آخر را بزنند. بدین ترتیب، کنگره این قدرت را خواهد داشت که هر گونه توافق در زمینه برنامه هسته ای ایران را رد و یا تایید کند.

عموما تحریم های شدید اقتصادی را در راضی شدن ایران به حضور بر سر میز مذاکره موثر می دانند. ارزش ریال، 16 درصد کاهش یافته و در این میان کاهش بهای نفت در بازار جهانی بر وخامت اوضاع افزوده است. توافق اولیه حاصله در سال گذشته برای ایران امکان فروش میزان محدودی نفت را در بازارهای جهانی فراهم آورد. اما مقامات دولتی (در آمریکا) بر این مسئله اصرار می ورزند که تحریم ها به ایران در دستیابی به توافق و تلاش برای لغو تحریم های بین المللی، انگیزه می بخشد.

برخی قانونگذاران حتی تهدید ایران به اعمال تحریم های بیشتر در صورت حاصل نشدن توافقنامه تا مهلت ماه ژوئن را خواستار هستند. اما اوباما هشدار داده است این تهدید وعده به ایران را در زمینه خودداری آمریکا از اعمال تحریم های بیشتر در دوره مذاکرات، نقض می کند. اوباما همچنین تصریح کرد تحریم های جدید علیه ایران علاوه بر منزوی کردن این کشور، احتمالا خوشایند کشورهایی که همکاریشان برای دستیابی به توافق لازم است، نخواهد بود. اوباما در سخنرانی سالانه خود گفت: «تحریم های جدید در صورت تصویب در کنگره، در این زمان و در این شرایط، تنها می تواند تضمین کننده شکست دیپلماسی باشد.» وی در ادامه تهدید کرد هر گونه لایحه تصویبی در کنگره را در مورد ایران، وتو خواهد کرد.

بسیاری از قانونگذاران می گویند به این مسئله اطمینان ندارند که ایران مطابق تعهداتش (در توافقنامه) عمل کند. پیام اصلی آنها این است: دست نیافتن به توافق بهتر از دستیابی به توافقی نامناسب است. جیمز ریچ (سناتور جمهوری خواه از ایالت آیداهو) در گفتگو با آنتونی بلینکن معاون وزیر امور خارجه در جلسه کمیته روابط خارجی (سنا) تصریح کرد: «فکر می کنم دارید فریب می خورید و با تمام وجود امیدوارم که در این باره اشتباه کنم!»

رابرت منندز (سناتور دموکرات از ایالت نیوجرسی) و یکی از اعضای ارشد کمیته روابط خارجی سنا در مورد دستیابی به توافق ابراز امیدواری کرد، اما افزود: «ایران باید بداند که شکست (در دستیابی به توافق) عواقبی دارد و آن هم اعمال تحریم های شدیدتر است.»

حتی دموکرات های لیبرال که عموما ارتباط نزدیکی با کاخ سفید دارند نیز خواستار اقدامی در مقابل ایران هستند. باربارا باکسر (سناتور دموکرات از ایالت کالیفرنیا) اعلام کرد با همراهی رند پل (سناتور جمهوری خواه از ایالت کنتاکی) لایحه جدیدی را برای اعمال تحریم علیه ایران در صورت شکست مذاکرات، آماده می کند.

اوباما به طور قطع می تواند در شرایط کنونی هر لایحه ای را که به مذاکرات لطمه زند و یا به تحریم بیشتر علیه ایران منجر شود، وتو کند؛ اما به طور قطع اندکی بعد با مشکل مواجه خواهد شد: لغو همیشگی تحریم های اعمال شده علیه ایران به عنوان بخشی از توافقنامه، باید با تایید کنگره صورت بگیرد و اگر کنگره از توافق نهایی با ایران راضی نباشد و یا مخالف توافق با ایران باشد، به لغو تحریم ها علیه این کشور رای نخواهد داد (تلاش های اوباما بر باد خواهد رفت).

در عین حال، اختلاف نظر و مشکلات اوباما و کنگره بر سر ایران زمانی به اوج خود رسید که جان بوهنر رئیس جمهوری خواه مجلس نمایندگان از ایالت اوهایو اعلام کرد بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل را برای شرکت در جلسه کنگره به واشنگتن دعوت کرده است. دعوت از نتانیاهو بدون اطلاع کاخ سفید صورت گرفت و نخست وزیر اسرائیل نیز برای قبول این دعوت با دولت آمریکا رایزنی نکرد.

بوهنر اعلام کرد قصدش از این اقدام بی احترامی به دولت (اوباما) نبوده است. اما هدف بوهنر کاملا مشخص است: نتانیاهو منتقد تند و تیز تلاش های دیپلماتیک برای کنترل و نظارت بر فعالیت های هسته ای ایران است؛ هدف بوهنر از دعوت از نتانیاهو منزوی سازی اوباما، دستکم در چشم طرفداران اسرائیل است. با این حال، مذاکرات هسته ای با ایران برای دستیابی به توافق جامع همچنان ادامه دارد.

منبع: نیوزنت / نویسنده: طلا تسلیمی