رابطه ایران و عربستان در دوره ملک سلمان بهبود نمی‌یابد

دیپلماسی ایرانی: پس از درگذشت ملک عبدالله، دوره سلطنت «سلمان بن عبدالعزیز» آغاز شد تا ولیعهد ۸۰ ساله سعودی بر تخت پادشاهی تکیه بزند. در دوره ولیعهدی پادشاه کنونی، حواشی زیادی در خاندان سلطنت عربستان به وجود آمد که امروز پررنگ تر از پیش خواهد شد. از این رو می توان گفت دوران پس از ملک عبدالله از دشوارترین دوره های این کشور خواهد بود، زیرا این کشور علاوه بر نزاع داخلی بر سر قدرت، با برخی چالش های خارجی روبه روست.

گرچه سلمان بن عبدالعزیز در بیانیه ای اعلام کرده که ادامه دهنده راه ملک عبدالله خواهد بود، اما شاید این پرسش مطرح شود که تغییرات درون حکومتی توسط سلمان بن عبدالعزیز، شاید مسیر دیگری را برای عربستان رقم بزند. زمانی که ملک عبدالله نیز بر کرسی قدرت نشست، دست به چنین تغییرات محوری و اصلی زد. او نیز نیروهای وفادار به خود را بر مسندهای مختلف قرار داد. اکنون نیز سلمان دست به چنین تغییراتی زده و نیروهای وفادارش را بر سر کار آورده است. نیروهایی که عمدتا از خانواده سدیری هستند که نشان از بازگشت به حلقه سدیری ها دارد که چندین بار حکومت را تجربه کردند.

سلمان بن عبدالعزیز، هفتمین پادشاه عربستان است که پس از مرگ ملک عبدالله بر تخت سلطنت تکیه زد. پادشاه ۸۰ ساله و بیمار عربستان یکی از هفت برادر مشهور «سدیری» است که چندین سال است در سطوح گوناگون، قدرت را در دست دارند. وی در زمان ولیعهدی، عهده دار وزارت دفاع و پیش از آن نیز به مدت ۴۸ سال حکومت استان ریاض را بر عهده داشت. انتصاب های جدید او - مقرن رییس شورای وزیران عربستان و محمد بن نایف وزیر کشور و مسئول امنیت داخلی عربستان - حاکی از حضور نیروهای امنیتی در درون حاکمیت عربستان دارد. این امر رویکرد امنیتی سلمان را نشان می دهد. درعین حال حفظ پرونده های نظامی در دست امیر سلمان و فرزندش محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع و  رئیس دیوان پادشاهی جدید عربستان و مشاور ویژه پادشاه تداعی کننده رویه قبلی ملک فهد است و افزایش خریدهای تسلیحاتی را در پی خواهد داشت.

اما نکته اساسی، حضور نسل سوم فرزندان عبدالعزیر در حکومت است که مسایل درون خانوادگی را تشدید خواهد کرد. خلافت فرزندان ارشد یک قاعده کلی بر خاندان سعودی است که اینک این ترتیب به هم خورده و به طور حتم باعث نارضایتی افراد ارشد خانواده از نسل سوم خواهد شد. اما حضور سلمان در راس هرم قدرت، می تواند اختلافات داخل خاندان سعودی را کنترل کند، چرا که سابق بر این، سلمان بن عبدالعزیز تجربه چنین کاری را داشته است.

موضوع دیگر آن است که پادشاه جدید عربستان مواضعی مشترک با ایالات متحده دارد و در راه تعیین شده توسط واشنگتن قدم خواهد گذاشت. سفر چند روز قبل مک کین و گروه هفت نفری از جمهوری خواهان به عربستان نشان از قدرت گیری بیشتر جمهوری خواهان در آمریکا و در عین حال تقویت روابط با خاندان آل سعود پس از روی کار آمدن سلمان دارد. آنها بر این عقیده اند که با تقویت روابط می توانند چرخه صنایع تسلیحاتی را بیشتر به گردش در آورند. از این رو روابط آمریکا و عربستان بر اساس همین رویکرد تنظیم خواهد شد. جمهوری خواهان به مباحث حقوق بشری اهمیت نخواهند داد و فشاری نیز بر خاندان عبدالعزیز وارد نخواهند کرد. اما پرسشی که در این میان مطرح می شود این است که آیا با حضور سلمان بن عبدالعزیز، در راس قدرت آیا روابط میان ایران و عربستان بهبود خواهد یافت یا نه؟ بعید به نظر می رسد سلمان با وجود حضور نیروهای امنیتی و نظامی به دنبال کاهش تنش با ایران باشد. مگر اینکه فشارهای داخلی در عربستان مانند مسایل امنیت داخلی، پادشاه جدید را به سمت همکاری منطقه ای برای رهایی از مشکلات سوق دهد.