همبستگی همسایه‌ها محقق می‌شود؟
تهران-باکو؛ از تهدیدات تا فرصت‌های مشترک
دیپلماسی ایرانی: روابط ایران و جمهوری آذربایجان با وجود مشترکات فرهنگی، قومی و مذهبی بسیار، دچار فراز و فرودهای بسیاری بوده است که بخشی از آن به دلیل فشارهای آمریکا و اسرائیل و بخشی دیگر نیز به نگاه های قومیتی و تبلیغات رسانه ای برخی جریان های سیاسی باز می گردد. با این حال پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، دو کشور سعی کردند روابط خود را تعمیق بخشیده و در این راستا تفاهم نامه ها و قراردادهای سیاسی و اقتصادی را به امضا برسانند. در این رابطه با سیدعلی سقائیان، سفیر سابق ایران در آذربایجان و ارمنستان به گفت وگو پرداختیم:
آقای روحانی بر این عقیده است که در دوره تحریم توجه به کشورهای همسایه از اهمیت بیشتری برخوردار است. بر ایا اساس، جمهوری آذربایجان چه پتانسیلی برای ایران در دوره تحریم دارد؟
گسترش روابط با همسایگان یکی از اولویت ها و اصول سیاست خارجی ایران در همه دولت ها بوده و هست. در عین حال مساله امنیت یکی از مقولات مشترک ایران با همسایگان خود است. ایران هزینه ها و صدمات بسیاری از اقدامات برخی نیروهای خارجی در عراق و افغانستان متحمل شده است. بنابراین با توجه به مناقشه بین دو همسایه شمالی در قفقاز جنوبی - باکو و ایروان- اولویت ایرن برقراری امنیت به منظور تردد سالم و انتقال انرژی به مقاصد دیگر است. در این امر دولت باید کوشا بوده و تاکنون نیز موفق عمل کرده است.
علاوه بر آذربایجان، ایران روابط خوبی نیز با ارمنستان دارد. تا چه حد امکان دارد سطح روابط ایران و آذربایجان بر مناسبات ایران و ارمنستان نیز سایه بیافکند؟
روابط ایران با همسایگان بر اساس اصل تعادل بوده و این اصل از جمله با باکو و ایروان لحاظ شده است. در ماه گذشته، نخست وزیر ارمنستان به همراه هیات عالی رتبه به ایران آمده و مورد استقبال معاون اول رییس جمهور قرار گرفت. در این راستا تفاهم نامه و موافقت نامه های اقتصادی و سیاسی امضا شد و همچنین در آینده دوازدهمین کمیسیون مشترک نیز برگزار می شود. از طرف دیگر الهام علی اف نیز به ایران سفر کرد که این نشان از برقراری روابط متعادل دارد. دولت جمهوری اسلامی ایران هیچگاه اجازه نداده اینگونه مسایل بر روابطش با همسایگان سایه بیاندازد. با توجه به جایگاه آذربایجان، وسعت، جمعیت و اکثریت شیعه آن، بین تهران و باکو روابط مستحکمی برقرار است و در عین حال شهروندان ارامنه جزو ملت ایران هستند و ارمنستان نیز تنها همسایه مسیحی ایران محسوب می شود. این دو نقطه برجسته ای است که موجب شده روابط ایران با این دو کشور خوب، پایدار و متعادل باشد.
برخی بر این عقیده اند که نگاه های پان آذری یا فشارهای اسرائیل ممکن است روابط ایران و آذربایجان را با چالش مواجه کند...
به نظر می رسد اینگونه تفکرها در اقلیت هستند. قطعا رژیم صهیونیستی بین مسلمانان و حتی غیرمسلمانان جایگاهی ندارد. از طرف دیگر دولتمردان باکو نسبت به حساسیت روابط و جایگاه مهم جمهوری اسلامی ایران با توجه به داشتن مرزهای طولانی مشترک، آگاه هستند و اولویت خود را روابط با ایران می دانند و بر اساس آن نیز تصمیم گیری می کنند. در عین حال که دریای خزر، موضوعی است که ایران و آذربایجان را وابسته تر می کند. شما نمی توانید همسایه خود را تغییر دهید. بنابراین نگاه های قومیتی در منطقه جایگاهی ندارد. هرچند مردم منطقه از این مساله صدمه زیادی خورده اند.
تا چه میزان آذربایجان خود را متعهد به این سطح از روابط می داند؟
این مساله به نگاه منطقی و عاقلانه رهبران دو کشور مربوط می شود. ایران همواره در کنار همسایگان خود بوده و این نوع رفتار را در رابطه با عراق، افغانستان و دیگر کشورها به اثبات رسانده است. به طور حتم سران باکو نیز تصمیم می گیرند که به تعهدات خود همانگونه که ایران عمل کرده، عمل کنند. این به نفع مردم دو کشور است.
در حال حاضر میان آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله قره باغ مناقشه وجود دارد. رویکرد ایران به این مساله چگونه باید باشد؟
ایران به تعهدات بین المللی کشورها نگاه می کند. از طرفی توصیه مقامات ایران بر این بوده که هرگونه مناقشه همواره باید از طریق گفت وگو حل شود. مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان نیز باید از طریق مسالمت آمیز حل شود. این به نفع مردم دو کشور خواهد بود تا روند در مسیر خطرناکی قرار نگیرد.
انتشار اولیه: یکشنبه 25 آبان 1393 / انتشار مجدد: جمعه 30 آبان 1393
نظر شما :