دهقانی: پاسخ نتانیاهو را در سطح کارشناس می‌دهیم
غلامحسین دهقانی، سفیر ایران و سرپرست موقت نمایندگی دایم ایران در سازمان ملل است. از چندماه قبل از روی کارآمدن دولت روحانی به این سمت منصوب شده. با پایان کار محمد خزاعی در سمت نماینده دایم ایران در سازمان ملل و پذیرفته نشدن حمیدابوطالبی به سمت نماینده دایم در سازمان ملل، حجم کاری بیشتری نسبت به دیگر سفرا برعهده دارد.
ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد نیز موجب شده که او هماهنگی های این بخش را نیز برعهده بگیرد.
دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در یکی از خیابان های پررفت و آمد نیویورک و در نزدیکی مقر سازمان ملل است.؛ در برج بلندی که یکی از واحدهای تقریبا بزرگش از سال های قبل از انقلاب به محل نمایندگی اختصاص یافته است. این گفت وگو بعد از بازگشت رییس جمهوری از نیویورک و در روزی بارانی انجام شد.
برنامه رییس جمهور در نیویورک، امسال نسبت به سال گذشته شلوغ تر بود؟
سفر دکتر روحانی به نیویورک امسال نسبت به سال قبل شلوغ تر بود. این شلوغ تربودن بیشتر از لحاظ کیفی بود. سال قبل که آمدند سال اول بود و بسیار مورد توجه رسانه ها و اتاق های فکر و... قرار گرفتند و جلسات متعددی هم داشتند. امسال سعی شد در کنار برنامه های اساسی، روی کیفیت ملاقات ها هم تمرکز کنیم. ایشان درخواست ملاقات های زیادی داشتند ولی بیشتر نگاه به ملاقات ها، نتیجه محور بود البته در تمام دوره ها این نگاه وجود داشت.
به نظر من برنامه های ایشان خیلی بهتر و مفیدتر بود. ایشان نزدیک به 20ملاقات دوجانبه داشتند. در تعداد قابل توجهی از جلسات، گروه های فکری حضور داشتند که در برخی از این جلسات نزدیک به 250نفر از صاحبنظران سیاسی، اقتصادی، ایرانیان و برخی افرادی که در سیاست آمریکا ذی نفوذ هستند، حضور داشتند که مواضع ایران را تبیین کردند.
سال گذشته تمرکزشان بر معرفی مفهوم و برنامه جهان عاری از خشونت بود. سال گذشته این مفهوم نشان داد که طرح این ایده چقدر به موقع بوده و ایران این نگرانی را به موقع درک و معرفی کرده است. امسال مقداری آن را تبیین کردند که اگر قرار باشد با تروریسم مبارزه شود، باید عینی باشد. بنابراین سخنرانی شان در مجمع عمومی بسیار مورد استقبال قرار گرفت. سخنرانی هایی که در گروه های فکری آمریکا داشتند هم خیلی مفید بود.
دیداری داشتند که خبری نشده باشد؟
خیر.
امسال از طرف مقامات آمریکایی تلاشی برای دیدار با آقای روحانی شد یا خیر؟
اجازه بدهید واردش نشویم.
ماجرای تماس تلفنی آقای روحانی و اوباما در سال گذشته چه بود؟
من در جریان آن تماس نبودم.
پیگیری وضعیت نماینده دایم ایران در سازمان ملل به کجا رسید؟
ایران نامزد خود را برای این پست به سازمان ملل معرفی کرد و همانطورکه اطلاع دارید، آمریکایی ها برخلاف تعهدی که طبق قرارداد مقر با سازمان ملل دارند و موظفند به نامزدهای کشورها ویزا دهند، این کار را نکردند. بهانه هایی مطرح کردند و گفتند که ایشان در فلان مساله دخالت داشته و به این بهانه ویزا صادر نکردند.
به دنبال این اتفاق، اقداماتی که در چارچوب سازمان ملل می توان انجام داد را انجام دادیم. با معاون حقوقی دبیرکل ملاقات و مطلب را به طور جدی مطرح کردیم که نظر دهند و پیگیری کنند. در کمیته ای که کمیته میزبان نام دارد و وظیفه اش مطرح کردن درخواست های دولت ها از کشور میزبان است هم موضع را مطرح کردیم تا دولت میزبان پاسخگو باشد.
ما در آنجا سخنرانی کردیم و مواردی را که در مورد آن، آمریکایی ها نقض تعهد می کنند و مشکلاتی در مورد ویزا برای ما ایجاد می کنند را توضیح دادیم که آمریکایی ها هم پاسخی دادند که برای ما قانع کننده نبود و از کمیته خواستیم اقدامات خود را انجام دهد. اقدامات بین المللی هم انجام دادیم، با دیپلمات ها صحبت کردیم. مثلا چند بار با سفیر قبرس که رییس کمیته میزبان است دیدار کردم و خواستار اقدام آنها شدم.
نماینده دایم، اختیاراتی دارد که شما نداشته باشید؟
خیر
یعنی شما همه وظایف و اختیارات ایشان را می توانید انجام دهید؟
در جمع سفرا و زمانی که می خواهند کاری انجام دهند، نوع نگاه آنها نسبت به فرد این است که او هم وزن خودش است ولی سرپرست نمایندگی، خودبه خود در جایگاه پایین تری قرار می گیرد، حتی اگر از لحاظ کاری مشکلی هم وجود نداشته باشد، باز هم کشور شما، نمایندگی کامل ندارد و این می تواند از نظر جایگاه در سازمان ملل و نوع تعاملات تاثیر داشته باشد که ما را در جایگاه پایین تری قرار می دهد.
این موضوع چنین اثراتی دارد ولی در انجام وظایف و مسوولیت ها فرقی بین نماینده دایم و سرپرست وجود ندارد و کار به همان شکل انجام می شود. کما اینکه بنده به عنوان سفیر هستم و از نظر مرکز، مسوولیت ها با بنده است.
در مجمع عمومی امسال، ایران به دو سخنرانی واکنش نشان داد. سخنان مقام اماراتی در مورد جزایر سه گانه ایرانی و همچنین سخنان نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل. در مورد مکانیسم واکنش ها برایمان توضیح بدهید. آیا واکنش ها با تهران هماهنگ می شود؟
در بحث دوهفته ای مجمع عمومی، کشورها ملاحظات خود را مطرح می کنند و چیزهایی را در آنجا برای ثبت در تاریخ مطرح می کنند که موضوع همیشگی امارات، بحث جزایر سه گانه است. همچنین هرساله در بیانیه ای راجع به جزایر سه گانه مسایلی مطرح می شود و کشورهای عربی دیگر نیز درباره این موضوع صحبت می کنند و وظیفه ما نیز این است که پاسخ خود را ارایه دهیم.
در مکانیسم مجمع عمومی رسم این است که وقتی علیه کشورها سخن گفته می شود و نامشان برده می شود، حقی با عنوان Right of reply یا حق پاسخگویی وجود دارد. آن کشور می تواند درخواست کند که می خواهد به حرفی که فلان کشور زده، پاسخ دهد. ما هم همیشه این کار را می کنیم و پاسخ می دهیم که این جزایر، جزایری ایرانی است و اگر سوءتفاهم یا اختلافی بین ما و امارات (برادران اماراتی) وجود دارد می توان به صورت دوجانبه آن را حل کرد و لزومی ندارد که به مجامع بین المللی کشیده شود
.
پاسخ به نتانیاهو چطور و با چه مکانیسمی انجام می شود؟
نتانیاهو چند سال است به خیال خود تاکتیکی انجام می دهد تا فضایی را که در سازمان ملل با حضور دکترروحانی و دکترظریف به نفع ایران ایجاد شده و افکارعمومی تحت تاثیر قرار گرفته را به خیال خود تغییر دهد و به هم بزند.
سال گذشته نوبت خود را چندبار تغییر داد تا پس از همه کشورها و در آخر سخنرانی کند و ما می دانستیم که او چه می خواهد بگوید. بنابراین سخنرانی مفصلی برای پاسخ دادن به او آماده کردیم. براساس رویه مجمع، هر کشور می تواند تحت یک آیتم، فقط دوبار درخواست پاسخ دادن ارایه کند. آنها نقشه ای کشیدند که یک کشور غربی صحبت های تندی علیه ایران داشته باشد، تا ما یک بار پاسخ او را بدهیم و یک بار هم که پاسخ امارات را می دهیم، پس دیگر نمی توانیم پاسخ اسراییل و نتانیاهو را بدهیم اما حواسمان به این نکته بود.
کاری که ما کردیم این بود که پاسخ کشور غربی و امارات را در یک نوبت دادیم و فرصت یک پاسخ را برای نتانیاهو باقی گذاشتیم. ما هم یک کارشناس خود را فرستادیم که در یک سخنرانی مهم، پاسخ او را بدهد، می خواستیم به او بگوییم تو در همین حد هستی. البته ارزش کارشناس ما بسیار بالاست.
برای چنین پاسخ هایی با تهران هماهنگی انجام می گیرد یا نیاز به هماهنگی نیست؟
بستگی به موضوع دارد.
برای پاسخ به نتانیاهو باید هماهنگی صورت بگیرد؟
نه، درباره نتانیاهو هماهنگی لازم نیست زیرا حرف های او پاسخ حقوقی قوی نمی خواهد ولی مثلا درباره پاسخ در مورد جزایر باید با تهران هماهنگ باشیم. چون بعضی مسایل در پاسخ، جنبه حقوقی دارد و در تهران ابعاد حقوقی موضوع بررسی می شود.
آقای اوباما هر سال درباره ایران حرف می زند، آیا مثلا اتهامی علیه ایران مطرح نمی کند یا مساله خاصی نمی گوید که نیاز به پاسخگویی داشته باشد؟
سال های قبل، مثلا زمان بوش، حرف های تندی علیه ما زده می شد و ما پاسخ می دادیم، البته فقط بوش نبود و در آن دوره تقریبا از هر 10کشوری که صحبت می کردند هفت کشور علیه ایران حرف می زدند و خوشبختانه با تغییر فضا، این موضوع تغییر کرده. به ویژه جالب است برخی کشورهایی که همیشه علیه ما حرف می زدند امسال علیه ما حرف نزدند و این نشان می دهد آنها احساس می کنند که حرف هایشان دیگر خیلی خریدار ندارد.
ولی حرف های آقای کامرون را خانم افخم، سخنگوی وزارت خارجه پاسخ دادند.
بله این تصمیمی بود که گرفته شده بود تا به این شکل پاسخ داده شود، پاسخ مناسبی هم بود.
با انتخاب آقای روحانی و روی کارآمدن دولت جدید در ایران، تغییری در واکنش کشورهای دیگر عضو سازمان ملل به ایران رخ داده است؟
چهره ایران از سال گذشته تا الان خیلی تغییر کرده، یعنی از زمان روی کارآمدن آقای روحانی به عنوان رییس جمهوری، جایگاه ما در سازمان ملل بسیار بالا رفته و تغییر کرده است. اقبال عمومی نسبت به ایران بسیار بالا رفته است. من قبل از آغاز به کار دولت آقای روحانی چند ماهی اینجا بودم. آن موقع دیپلمات های ایرانی خیلی مورد توجه قرار نمی گرفتند و خیلی حرفشان شنیده نمی شد. در سه ماه اول دولت آقای روحانی، سه نفر از معاونان دبیرکل به ایران رفتند و ارتباطات خوبی با سازمان ملل پیدا کردیم. در نیویورک هم میزان دعوت و حضوری که داریم با گذشته قابل مقایسه نیست و این به شرایط جدید برمی گردد که باید از آن استفاده کرد.
اینکه آقای ظریف در مجموعه سازمان ملل به عنوان یک دیپلمات کارکشته شناخته می شود، چه تاثیری داشته؟
نقش افراد در دیپلماسی بسیار مهم است و انتصاب دکترظریف به عنوان وزیرخارجه یک پیام روشن هم به سازمان ملل و هم به جامعه بین المللی داد که ایران در پی تعامل با دنیاست چرا که فردی وزیر خارجه شده که حرف دنیا را می فهمد و بلد است با دنیا چگونه حرف بزند. ضمن اینکه خود رییس جمهوری هم سابقه دیپلماتیک داشته است.
بدون اغراق عرض می کنم آقای ظریف به دلیل شناختی که از جامعه بین المللی دارد و نوع مصاحبه هایی که انجام می دهد و نوع گفت وگوهایی که با دیپلمات ها و جوامع دارد، علاوه بر شناختی که از ایشان وجود دارد، برای دیپلماسی کشور نقش یک جاده صاف کن را دارد که راه را برای حرکت هموار می کند چرا که دیپلماسی باید در جاده صاف حرکت کند و در جاده باتلاقی و ناهموار نمی تواند جلو برود.
آقای ظریف قبلا سرپرست نمایندگی بودند و دقیقا در همین سمتی که اکنون شما در آن حضور دارید؟ حس و دورنمای کاری شما در این رابطه چگونه است؟
این خیلی مهم است که در جایگاهی که مشغول به کار هستید، قبلا چه کسانی حضور داشتند، آقای ظریف قبلا معاون نماینده دایم و نماینده دایم بوده اند و این برای ما حس خوبی است و اعتمادبه نفس ما را افزایش می دهد.
در جریان سفر آقای روحانی به نیویورک شما میزبان تعداد زیادی ایرانی بودید که برای دیدار با آقای روحانی آمده بودند. چند نفر ایرانی در نیویورک و آمریکا ساکن هستند؟ چندنفر برای دیدارها آمده بودند؟
آمارهای متفاوتی وجود دارد ولی تعداد ایرانی ها در آمریکا خیلی زیاد است از یک میلیون و نیم تا دومیلیون نفر ذکر می کنند که البته همه در نیویورک ساکن نیستند و ما هم که دعوت کنیم، تعداد زیادی می آیند. ما اگر 10هزارنفر دعوت کنیم یقین داریم که 70درصد می آیند. در مراسم شام با ایرانیان ما محدودیت جا داشتیم و سالن هزارنفر بیشتر جا نداشت، آن هم وسط هفته بود و میهمانانی از شهرهای دیگری غیراز نیویورک هم آمده بودند.
برنامه دیگری هم داشتید که در آنجا هم تعدادی ایرانی حضور داشتند. آنها چندنفر بودند؟
بله جلسه محدودی بود با تعدادی از دانش آموختگان آمریکا برای تبادل نظر بین مسوولان و آنها. تعداد محدودی دعوت شده بودند که آنهایی که توانسته بودند بیایند حدود 100 الی 120نفر بودند.
یکی از مشکلاتی که من در صحبت با ایرانی های ساکن آمریکا متوجه شدم این است که عموما نمی توانند در انتخابات شرکت کنند. به دلیل اینکه معمولا یک یا دو صندوق آن هم در برخی شهرها گذاشته می شود. انتخابات روز جمعه برگزار می شود که روز تعطیل آنها نیست برای رسیدن به صندوق باید مسیری طولانی را طی کنند. چند صندوق گذاشته می شود و دسترسی ها چطور است؟
در انتخابات ریاست جمهوری معمولا صندوق در جاهایی که مراکز اصلی ایرانیان است، قرار می گیرد. تا جایی که یادم است مثلا در انتخابات آخر در نیویورک یک صندوق، در نیوجرسی یک صندوق و در واشنگتن نیز چند صندوق داشتیم. در بعضی مراکزی که ایرانیان زیاد هستند صندوق بود ولی طبیعی است که تعداد ایرانی ها زیاد و پراکنده است. ولی درست می فرمایید بعضی ها بودند که برای رای دادن باید سفر می کردند و می شود این را در آینده حل کرد.
مثلا پیشنهاد خود آنها این بود که مثل انتخابات آمریکا این کار با پست انجام شود؟ می توانید به این گزینه فکر کنید؟
بله، می شود. این مطلب قبلا هم مطرح شده بود و انشاءالله بتوانیم در انتخابات آینده این موضوع را مورد توجه قرار دهیم. چون بحث مشارکت ایرانیان برای همه بحث مهمی است. اتفاقا در این دوره بالاترین میزان مشارکت را داشتند و رکورد زدند.
یکی از مشکلاتی که ایران با سازمان ملل دارد موضوع گزارش های ویژه حقوق بشری سازمان ملل است که اتفاقا روی آن تمرکز زیادی هم دارند. دولت ایران بارها به این گزارش ها واکنش نشان داده و آن را نپذیرفته. آیا در بحث گزارشگر ویژه حقوق بشر دفتر نمایندگی ایران وارد مذاکره خاصی با UN شده است تا گزارش های حقوق بشری به واقعیت نزدیک شود؟
واقعیت قضیه این است که خود کشورهای غربی و دبیرکل سازمان ملل می دانند که بحث ایران یک بحث کاملا سیاسی است. هیچ کشوری ادعا نمی کند که در بحث حقوق بشر perfect است و مشکلی ندارد. گرچه ما دفاع نمی کنیم از جاهایی که نقصی در این حوزه وجود دارد -که طبیعتا وجود دارد و نمی شود که نباشد - ولی ما یک سیر تکاملی را طی می کنیم. ما 30سال است که شروع کرده ایم و داریم کار می کنیم، با وجود این همه کارشکنی باید کمی به جلو برویم تا ببینیم چه می شود؟
علت اینکه در ایران درباره تعامل با نهادهای حقوق بشری چنین نگاهی وجود دارد این است که ایران احساس می کند با یک مورد کاملا تبعیض آمیز و سیاسی روبه رو است. محتوای قطعنامه حقوق بشری ایران اصلا با وضعی که در ایران است همخوانی ندارد. بحث این نیست که ما خودمان انتقاد نکنیم یا اینکه ایرادات را رفع نکنیم، بحث این است که این بازی علیه ایران راه افتاده و آنها هر سال تعداد زیادی از کشورها را مهیا و علیه ایران رای گیری می کنند. بدترین کلمات را در قطعنامه علیه ایران استفاده می کنند؛ آیا این ابزاری است که می خواهد به بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران کمک کند یا یک ابزار فشار است بر دولت ایران برای اینکه در مواضع دیگرش کوتاه بیاید؟
ما این را در ملاقات های خودمان با کشورها در نهادهای بین المللی مطرح می کنیم مثلا من در ملاقات با مسوولان کشورها یا ملاقات با دبیرکل یا مسوول حقوق بشر، این موارد را توضیح دادم. آنها می گویند این گزارش ها را دبیرکل نمی نویسد و این مجموعه در بدنه سازمان ملل و نهادهای مختلف تحت تاثیر برخی از کشورهاست.
ولی در نهایت دبیرکل آن را به مجمع عمومی ارایه می کند؟
بله ولی دونوع گزارش است: یک گزارش دبیرکل و یک گزارش گزارشگر ویژه که به علت نوع برخورد و نوع تعاملش، اعتماد لازم درباره خود را نزد ایرانیان از دست داده. چون آنها قطعنامه ای که علیه ایران تصویب کرده اند، سعی می کنند همواره آن را تکرار کنند. البته مرکز بحث حقوق بشری در ژنو است و در نیویورک هر سال فقط این قطعنامه تصویب می شود. همکاران ما در ژنو بسیار فعال هستند و خود ستاد حقوق بشر و آقای دکتر لاریجانی که رییس ستاد حقوق بشر هستند واقعا فعال هستند که در واقع هرچه در بحث حقوق بشر گزارش مطرح می شود تک تک آن را ستاد حقوق بشر پاسخ می دهد و از طریق وزارت خارجه به آنها ارسال می شود و آنها می توانند در مورد اجزای پاسخ، توضیح بخواهند.
همین ماه گذشته، بیش از صد توصیه از قبل به ایران شده بود و ایران آن را پذیرفته و گفته است آنها را اجرا می کند. این یک مکانیسم است و درباره همه وجود دارد. ایران که گفته اجرا می کند و اکنون هم در حال پاسخگویی درباره آن است بنابراین تصویب چنین چیزهایی دیگر ضرورتی ندارد.
این صدتوصیه چه زمانی مطرح شده است؟
چهارسال قبل.
و چهارسال است که در ایران در حال اجراست؟
بله اجرا می شود و درباره نحوه اجرای آن گزارش داده می شود و اگر احیانا کشورها سوالی داشته باشند یا توضیح بخواهند، توضیح داده می شود. منتها این مکانیسم گزارش ویژه حقوق بشری ایذایی و کاملا سیاسی است و طبیعتا باید در مقابل آن بایستیم و جلوی آن را بگیریم.
یکی از راه های پیشگیری و مواجهه با این گزارش ها می تواند دیدارهای شما با مسوولان بخش حقوق بشر سازمان ملل باشد. این کار انجام می شود یا اینکه خیلی معمول و مرسوم نیست؟
نه ما الان با مقامات حقوق بشری ملاقات داریم، با آنها صحبت می کنیم و برایشان توضیح می دهیم.
و جواب آنها چیست؟
مثلا من در مورد اخیر با مسوول حقوق بشر ملاقات کردم با کارشناسان مربوطه و برای ایشان توضیح دادم. ایشان گفتند بسیار خب، کارشناس من در مقابل کارشناس شما قرار بگیرند و مواردی که شما می گویید را بررسی کنند و ببینند کدامش باید تغییر کند. ولی هیچ اقدامی نکردند و آن جلسه انجام نشد، ما خواسته بودیم و توضیح هم داده بودیم و واقعا آماده ایم.
آیا می توانید این را پیگیری کنید؟
ما می توانیم پیگیری کنیم ولی با تجربه ای که داریم می دانیم چقدر باید پیگیری کنیم و آنها چقدر می توانند انجام دهند، چقدر خودشان هستند چقدر خودشان نیستند در خیلی موارد، آنها خودشان نیستند.
به نظر شما اگر آقای احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر به ایران سفر کند، گزارش هایش به واقعیت نزدیک تر نخواهد شد؟ لطفا براساس شناختتان از سازمان ملل به این سوال جواب دهید نه بر اساس بحث سیاسی.
یک بحثی که وجود دارد این است که اولین شرط موافقت دولت ها با ورود عناصر نهادهای بین المللی در مباحث حاکمیتی آنها، اعتماد آنها به بی طرفی و انصاف طرف مقابل است. متاسفانه رفتاری که آقای احمد شهید تا الان انجام داده است خیلی موید این موضوع نیست و به گونه ای رفتار نکرده است که جلب اعتماد کند و بی طرفی خود را نشان دهد بنابراین نه تنها ایران بلکه هر کشوری هم جای ایران بود قطعا برای اجازه ورود دادن به فردی که گزارشات اینچنینی را درباره کشور داده، با دیده تردید می نگریست.
به علاوه اینکه ایران اصل بحث گزارشگر ویژه را قبول ندارد و نکته این است که اگر پذیرفته شود گزارشگر ویژه بیاید یعنی قطعنامه مربوط به گزارشگر ویژه تایید شده است. ولی ایران در اصل مساله حرف دارد و آن را منطقی و قانونی نمی داند. در زمینه حقوق بشر فکر می کنم فضای عمومی در تمام دنیا در ارتباط با ایران بهتر شود -که آرام آرام در حال بهترشدن است- و فضایی برای معرفی بهتر ایران و کم کردن تبلیغات علیه ایران شکل بگیرد.
ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد نیز موجب شده که او هماهنگی های این بخش را نیز برعهده بگیرد.
دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل در یکی از خیابان های پررفت و آمد نیویورک و در نزدیکی مقر سازمان ملل است.؛ در برج بلندی که یکی از واحدهای تقریبا بزرگش از سال های قبل از انقلاب به محل نمایندگی اختصاص یافته است. این گفت وگو بعد از بازگشت رییس جمهوری از نیویورک و در روزی بارانی انجام شد.
برنامه رییس جمهور در نیویورک، امسال نسبت به سال گذشته شلوغ تر بود؟
سفر دکتر روحانی به نیویورک امسال نسبت به سال قبل شلوغ تر بود. این شلوغ تربودن بیشتر از لحاظ کیفی بود. سال قبل که آمدند سال اول بود و بسیار مورد توجه رسانه ها و اتاق های فکر و... قرار گرفتند و جلسات متعددی هم داشتند. امسال سعی شد در کنار برنامه های اساسی، روی کیفیت ملاقات ها هم تمرکز کنیم. ایشان درخواست ملاقات های زیادی داشتند ولی بیشتر نگاه به ملاقات ها، نتیجه محور بود البته در تمام دوره ها این نگاه وجود داشت.
به نظر من برنامه های ایشان خیلی بهتر و مفیدتر بود. ایشان نزدیک به 20ملاقات دوجانبه داشتند. در تعداد قابل توجهی از جلسات، گروه های فکری حضور داشتند که در برخی از این جلسات نزدیک به 250نفر از صاحبنظران سیاسی، اقتصادی، ایرانیان و برخی افرادی که در سیاست آمریکا ذی نفوذ هستند، حضور داشتند که مواضع ایران را تبیین کردند.
سال گذشته تمرکزشان بر معرفی مفهوم و برنامه جهان عاری از خشونت بود. سال گذشته این مفهوم نشان داد که طرح این ایده چقدر به موقع بوده و ایران این نگرانی را به موقع درک و معرفی کرده است. امسال مقداری آن را تبیین کردند که اگر قرار باشد با تروریسم مبارزه شود، باید عینی باشد. بنابراین سخنرانی شان در مجمع عمومی بسیار مورد استقبال قرار گرفت. سخنرانی هایی که در گروه های فکری آمریکا داشتند هم خیلی مفید بود.
دیداری داشتند که خبری نشده باشد؟
خیر.
امسال از طرف مقامات آمریکایی تلاشی برای دیدار با آقای روحانی شد یا خیر؟
اجازه بدهید واردش نشویم.
ماجرای تماس تلفنی آقای روحانی و اوباما در سال گذشته چه بود؟
من در جریان آن تماس نبودم.
پیگیری وضعیت نماینده دایم ایران در سازمان ملل به کجا رسید؟
ایران نامزد خود را برای این پست به سازمان ملل معرفی کرد و همانطورکه اطلاع دارید، آمریکایی ها برخلاف تعهدی که طبق قرارداد مقر با سازمان ملل دارند و موظفند به نامزدهای کشورها ویزا دهند، این کار را نکردند. بهانه هایی مطرح کردند و گفتند که ایشان در فلان مساله دخالت داشته و به این بهانه ویزا صادر نکردند.
به دنبال این اتفاق، اقداماتی که در چارچوب سازمان ملل می توان انجام داد را انجام دادیم. با معاون حقوقی دبیرکل ملاقات و مطلب را به طور جدی مطرح کردیم که نظر دهند و پیگیری کنند. در کمیته ای که کمیته میزبان نام دارد و وظیفه اش مطرح کردن درخواست های دولت ها از کشور میزبان است هم موضع را مطرح کردیم تا دولت میزبان پاسخگو باشد.
ما در آنجا سخنرانی کردیم و مواردی را که در مورد آن، آمریکایی ها نقض تعهد می کنند و مشکلاتی در مورد ویزا برای ما ایجاد می کنند را توضیح دادیم که آمریکایی ها هم پاسخی دادند که برای ما قانع کننده نبود و از کمیته خواستیم اقدامات خود را انجام دهد. اقدامات بین المللی هم انجام دادیم، با دیپلمات ها صحبت کردیم. مثلا چند بار با سفیر قبرس که رییس کمیته میزبان است دیدار کردم و خواستار اقدام آنها شدم.
نماینده دایم، اختیاراتی دارد که شما نداشته باشید؟
خیر
یعنی شما همه وظایف و اختیارات ایشان را می توانید انجام دهید؟
در جمع سفرا و زمانی که می خواهند کاری انجام دهند، نوع نگاه آنها نسبت به فرد این است که او هم وزن خودش است ولی سرپرست نمایندگی، خودبه خود در جایگاه پایین تری قرار می گیرد، حتی اگر از لحاظ کاری مشکلی هم وجود نداشته باشد، باز هم کشور شما، نمایندگی کامل ندارد و این می تواند از نظر جایگاه در سازمان ملل و نوع تعاملات تاثیر داشته باشد که ما را در جایگاه پایین تری قرار می دهد.
این موضوع چنین اثراتی دارد ولی در انجام وظایف و مسوولیت ها فرقی بین نماینده دایم و سرپرست وجود ندارد و کار به همان شکل انجام می شود. کما اینکه بنده به عنوان سفیر هستم و از نظر مرکز، مسوولیت ها با بنده است.
در مجمع عمومی امسال، ایران به دو سخنرانی واکنش نشان داد. سخنان مقام اماراتی در مورد جزایر سه گانه ایرانی و همچنین سخنان نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل. در مورد مکانیسم واکنش ها برایمان توضیح بدهید. آیا واکنش ها با تهران هماهنگ می شود؟
در بحث دوهفته ای مجمع عمومی، کشورها ملاحظات خود را مطرح می کنند و چیزهایی را در آنجا برای ثبت در تاریخ مطرح می کنند که موضوع همیشگی امارات، بحث جزایر سه گانه است. همچنین هرساله در بیانیه ای راجع به جزایر سه گانه مسایلی مطرح می شود و کشورهای عربی دیگر نیز درباره این موضوع صحبت می کنند و وظیفه ما نیز این است که پاسخ خود را ارایه دهیم.
در مکانیسم مجمع عمومی رسم این است که وقتی علیه کشورها سخن گفته می شود و نامشان برده می شود، حقی با عنوان Right of reply یا حق پاسخگویی وجود دارد. آن کشور می تواند درخواست کند که می خواهد به حرفی که فلان کشور زده، پاسخ دهد. ما هم همیشه این کار را می کنیم و پاسخ می دهیم که این جزایر، جزایری ایرانی است و اگر سوءتفاهم یا اختلافی بین ما و امارات (برادران اماراتی) وجود دارد می توان به صورت دوجانبه آن را حل کرد و لزومی ندارد که به مجامع بین المللی کشیده شود
.
پاسخ به نتانیاهو چطور و با چه مکانیسمی انجام می شود؟
نتانیاهو چند سال است به خیال خود تاکتیکی انجام می دهد تا فضایی را که در سازمان ملل با حضور دکترروحانی و دکترظریف به نفع ایران ایجاد شده و افکارعمومی تحت تاثیر قرار گرفته را به خیال خود تغییر دهد و به هم بزند.
سال گذشته نوبت خود را چندبار تغییر داد تا پس از همه کشورها و در آخر سخنرانی کند و ما می دانستیم که او چه می خواهد بگوید. بنابراین سخنرانی مفصلی برای پاسخ دادن به او آماده کردیم. براساس رویه مجمع، هر کشور می تواند تحت یک آیتم، فقط دوبار درخواست پاسخ دادن ارایه کند. آنها نقشه ای کشیدند که یک کشور غربی صحبت های تندی علیه ایران داشته باشد، تا ما یک بار پاسخ او را بدهیم و یک بار هم که پاسخ امارات را می دهیم، پس دیگر نمی توانیم پاسخ اسراییل و نتانیاهو را بدهیم اما حواسمان به این نکته بود.
کاری که ما کردیم این بود که پاسخ کشور غربی و امارات را در یک نوبت دادیم و فرصت یک پاسخ را برای نتانیاهو باقی گذاشتیم. ما هم یک کارشناس خود را فرستادیم که در یک سخنرانی مهم، پاسخ او را بدهد، می خواستیم به او بگوییم تو در همین حد هستی. البته ارزش کارشناس ما بسیار بالاست.
برای چنین پاسخ هایی با تهران هماهنگی انجام می گیرد یا نیاز به هماهنگی نیست؟
بستگی به موضوع دارد.
برای پاسخ به نتانیاهو باید هماهنگی صورت بگیرد؟
نه، درباره نتانیاهو هماهنگی لازم نیست زیرا حرف های او پاسخ حقوقی قوی نمی خواهد ولی مثلا درباره پاسخ در مورد جزایر باید با تهران هماهنگ باشیم. چون بعضی مسایل در پاسخ، جنبه حقوقی دارد و در تهران ابعاد حقوقی موضوع بررسی می شود.
آقای اوباما هر سال درباره ایران حرف می زند، آیا مثلا اتهامی علیه ایران مطرح نمی کند یا مساله خاصی نمی گوید که نیاز به پاسخگویی داشته باشد؟
سال های قبل، مثلا زمان بوش، حرف های تندی علیه ما زده می شد و ما پاسخ می دادیم، البته فقط بوش نبود و در آن دوره تقریبا از هر 10کشوری که صحبت می کردند هفت کشور علیه ایران حرف می زدند و خوشبختانه با تغییر فضا، این موضوع تغییر کرده. به ویژه جالب است برخی کشورهایی که همیشه علیه ما حرف می زدند امسال علیه ما حرف نزدند و این نشان می دهد آنها احساس می کنند که حرف هایشان دیگر خیلی خریدار ندارد.
ولی حرف های آقای کامرون را خانم افخم، سخنگوی وزارت خارجه پاسخ دادند.
بله این تصمیمی بود که گرفته شده بود تا به این شکل پاسخ داده شود، پاسخ مناسبی هم بود.
با انتخاب آقای روحانی و روی کارآمدن دولت جدید در ایران، تغییری در واکنش کشورهای دیگر عضو سازمان ملل به ایران رخ داده است؟
چهره ایران از سال گذشته تا الان خیلی تغییر کرده، یعنی از زمان روی کارآمدن آقای روحانی به عنوان رییس جمهوری، جایگاه ما در سازمان ملل بسیار بالا رفته و تغییر کرده است. اقبال عمومی نسبت به ایران بسیار بالا رفته است. من قبل از آغاز به کار دولت آقای روحانی چند ماهی اینجا بودم. آن موقع دیپلمات های ایرانی خیلی مورد توجه قرار نمی گرفتند و خیلی حرفشان شنیده نمی شد. در سه ماه اول دولت آقای روحانی، سه نفر از معاونان دبیرکل به ایران رفتند و ارتباطات خوبی با سازمان ملل پیدا کردیم. در نیویورک هم میزان دعوت و حضوری که داریم با گذشته قابل مقایسه نیست و این به شرایط جدید برمی گردد که باید از آن استفاده کرد.
اینکه آقای ظریف در مجموعه سازمان ملل به عنوان یک دیپلمات کارکشته شناخته می شود، چه تاثیری داشته؟
نقش افراد در دیپلماسی بسیار مهم است و انتصاب دکترظریف به عنوان وزیرخارجه یک پیام روشن هم به سازمان ملل و هم به جامعه بین المللی داد که ایران در پی تعامل با دنیاست چرا که فردی وزیر خارجه شده که حرف دنیا را می فهمد و بلد است با دنیا چگونه حرف بزند. ضمن اینکه خود رییس جمهوری هم سابقه دیپلماتیک داشته است.
بدون اغراق عرض می کنم آقای ظریف به دلیل شناختی که از جامعه بین المللی دارد و نوع مصاحبه هایی که انجام می دهد و نوع گفت وگوهایی که با دیپلمات ها و جوامع دارد، علاوه بر شناختی که از ایشان وجود دارد، برای دیپلماسی کشور نقش یک جاده صاف کن را دارد که راه را برای حرکت هموار می کند چرا که دیپلماسی باید در جاده صاف حرکت کند و در جاده باتلاقی و ناهموار نمی تواند جلو برود.
آقای ظریف قبلا سرپرست نمایندگی بودند و دقیقا در همین سمتی که اکنون شما در آن حضور دارید؟ حس و دورنمای کاری شما در این رابطه چگونه است؟
این خیلی مهم است که در جایگاهی که مشغول به کار هستید، قبلا چه کسانی حضور داشتند، آقای ظریف قبلا معاون نماینده دایم و نماینده دایم بوده اند و این برای ما حس خوبی است و اعتمادبه نفس ما را افزایش می دهد.
در جریان سفر آقای روحانی به نیویورک شما میزبان تعداد زیادی ایرانی بودید که برای دیدار با آقای روحانی آمده بودند. چند نفر ایرانی در نیویورک و آمریکا ساکن هستند؟ چندنفر برای دیدارها آمده بودند؟
آمارهای متفاوتی وجود دارد ولی تعداد ایرانی ها در آمریکا خیلی زیاد است از یک میلیون و نیم تا دومیلیون نفر ذکر می کنند که البته همه در نیویورک ساکن نیستند و ما هم که دعوت کنیم، تعداد زیادی می آیند. ما اگر 10هزارنفر دعوت کنیم یقین داریم که 70درصد می آیند. در مراسم شام با ایرانیان ما محدودیت جا داشتیم و سالن هزارنفر بیشتر جا نداشت، آن هم وسط هفته بود و میهمانانی از شهرهای دیگری غیراز نیویورک هم آمده بودند.
برنامه دیگری هم داشتید که در آنجا هم تعدادی ایرانی حضور داشتند. آنها چندنفر بودند؟
بله جلسه محدودی بود با تعدادی از دانش آموختگان آمریکا برای تبادل نظر بین مسوولان و آنها. تعداد محدودی دعوت شده بودند که آنهایی که توانسته بودند بیایند حدود 100 الی 120نفر بودند.
یکی از مشکلاتی که من در صحبت با ایرانی های ساکن آمریکا متوجه شدم این است که عموما نمی توانند در انتخابات شرکت کنند. به دلیل اینکه معمولا یک یا دو صندوق آن هم در برخی شهرها گذاشته می شود. انتخابات روز جمعه برگزار می شود که روز تعطیل آنها نیست برای رسیدن به صندوق باید مسیری طولانی را طی کنند. چند صندوق گذاشته می شود و دسترسی ها چطور است؟
در انتخابات ریاست جمهوری معمولا صندوق در جاهایی که مراکز اصلی ایرانیان است، قرار می گیرد. تا جایی که یادم است مثلا در انتخابات آخر در نیویورک یک صندوق، در نیوجرسی یک صندوق و در واشنگتن نیز چند صندوق داشتیم. در بعضی مراکزی که ایرانیان زیاد هستند صندوق بود ولی طبیعی است که تعداد ایرانی ها زیاد و پراکنده است. ولی درست می فرمایید بعضی ها بودند که برای رای دادن باید سفر می کردند و می شود این را در آینده حل کرد.
مثلا پیشنهاد خود آنها این بود که مثل انتخابات آمریکا این کار با پست انجام شود؟ می توانید به این گزینه فکر کنید؟
بله، می شود. این مطلب قبلا هم مطرح شده بود و انشاءالله بتوانیم در انتخابات آینده این موضوع را مورد توجه قرار دهیم. چون بحث مشارکت ایرانیان برای همه بحث مهمی است. اتفاقا در این دوره بالاترین میزان مشارکت را داشتند و رکورد زدند.
یکی از مشکلاتی که ایران با سازمان ملل دارد موضوع گزارش های ویژه حقوق بشری سازمان ملل است که اتفاقا روی آن تمرکز زیادی هم دارند. دولت ایران بارها به این گزارش ها واکنش نشان داده و آن را نپذیرفته. آیا در بحث گزارشگر ویژه حقوق بشر دفتر نمایندگی ایران وارد مذاکره خاصی با UN شده است تا گزارش های حقوق بشری به واقعیت نزدیک شود؟
واقعیت قضیه این است که خود کشورهای غربی و دبیرکل سازمان ملل می دانند که بحث ایران یک بحث کاملا سیاسی است. هیچ کشوری ادعا نمی کند که در بحث حقوق بشر perfect است و مشکلی ندارد. گرچه ما دفاع نمی کنیم از جاهایی که نقصی در این حوزه وجود دارد -که طبیعتا وجود دارد و نمی شود که نباشد - ولی ما یک سیر تکاملی را طی می کنیم. ما 30سال است که شروع کرده ایم و داریم کار می کنیم، با وجود این همه کارشکنی باید کمی به جلو برویم تا ببینیم چه می شود؟
علت اینکه در ایران درباره تعامل با نهادهای حقوق بشری چنین نگاهی وجود دارد این است که ایران احساس می کند با یک مورد کاملا تبعیض آمیز و سیاسی روبه رو است. محتوای قطعنامه حقوق بشری ایران اصلا با وضعی که در ایران است همخوانی ندارد. بحث این نیست که ما خودمان انتقاد نکنیم یا اینکه ایرادات را رفع نکنیم، بحث این است که این بازی علیه ایران راه افتاده و آنها هر سال تعداد زیادی از کشورها را مهیا و علیه ایران رای گیری می کنند. بدترین کلمات را در قطعنامه علیه ایران استفاده می کنند؛ آیا این ابزاری است که می خواهد به بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران کمک کند یا یک ابزار فشار است بر دولت ایران برای اینکه در مواضع دیگرش کوتاه بیاید؟
ما این را در ملاقات های خودمان با کشورها در نهادهای بین المللی مطرح می کنیم مثلا من در ملاقات با مسوولان کشورها یا ملاقات با دبیرکل یا مسوول حقوق بشر، این موارد را توضیح دادم. آنها می گویند این گزارش ها را دبیرکل نمی نویسد و این مجموعه در بدنه سازمان ملل و نهادهای مختلف تحت تاثیر برخی از کشورهاست.
ولی در نهایت دبیرکل آن را به مجمع عمومی ارایه می کند؟
بله ولی دونوع گزارش است: یک گزارش دبیرکل و یک گزارش گزارشگر ویژه که به علت نوع برخورد و نوع تعاملش، اعتماد لازم درباره خود را نزد ایرانیان از دست داده. چون آنها قطعنامه ای که علیه ایران تصویب کرده اند، سعی می کنند همواره آن را تکرار کنند. البته مرکز بحث حقوق بشری در ژنو است و در نیویورک هر سال فقط این قطعنامه تصویب می شود. همکاران ما در ژنو بسیار فعال هستند و خود ستاد حقوق بشر و آقای دکتر لاریجانی که رییس ستاد حقوق بشر هستند واقعا فعال هستند که در واقع هرچه در بحث حقوق بشر گزارش مطرح می شود تک تک آن را ستاد حقوق بشر پاسخ می دهد و از طریق وزارت خارجه به آنها ارسال می شود و آنها می توانند در مورد اجزای پاسخ، توضیح بخواهند.
همین ماه گذشته، بیش از صد توصیه از قبل به ایران شده بود و ایران آن را پذیرفته و گفته است آنها را اجرا می کند. این یک مکانیسم است و درباره همه وجود دارد. ایران که گفته اجرا می کند و اکنون هم در حال پاسخگویی درباره آن است بنابراین تصویب چنین چیزهایی دیگر ضرورتی ندارد.
این صدتوصیه چه زمانی مطرح شده است؟
چهارسال قبل.
و چهارسال است که در ایران در حال اجراست؟
بله اجرا می شود و درباره نحوه اجرای آن گزارش داده می شود و اگر احیانا کشورها سوالی داشته باشند یا توضیح بخواهند، توضیح داده می شود. منتها این مکانیسم گزارش ویژه حقوق بشری ایذایی و کاملا سیاسی است و طبیعتا باید در مقابل آن بایستیم و جلوی آن را بگیریم.
یکی از راه های پیشگیری و مواجهه با این گزارش ها می تواند دیدارهای شما با مسوولان بخش حقوق بشر سازمان ملل باشد. این کار انجام می شود یا اینکه خیلی معمول و مرسوم نیست؟
نه ما الان با مقامات حقوق بشری ملاقات داریم، با آنها صحبت می کنیم و برایشان توضیح می دهیم.
و جواب آنها چیست؟
مثلا من در مورد اخیر با مسوول حقوق بشر ملاقات کردم با کارشناسان مربوطه و برای ایشان توضیح دادم. ایشان گفتند بسیار خب، کارشناس من در مقابل کارشناس شما قرار بگیرند و مواردی که شما می گویید را بررسی کنند و ببینند کدامش باید تغییر کند. ولی هیچ اقدامی نکردند و آن جلسه انجام نشد، ما خواسته بودیم و توضیح هم داده بودیم و واقعا آماده ایم.
آیا می توانید این را پیگیری کنید؟
ما می توانیم پیگیری کنیم ولی با تجربه ای که داریم می دانیم چقدر باید پیگیری کنیم و آنها چقدر می توانند انجام دهند، چقدر خودشان هستند چقدر خودشان نیستند در خیلی موارد، آنها خودشان نیستند.
به نظر شما اگر آقای احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر به ایران سفر کند، گزارش هایش به واقعیت نزدیک تر نخواهد شد؟ لطفا براساس شناختتان از سازمان ملل به این سوال جواب دهید نه بر اساس بحث سیاسی.
یک بحثی که وجود دارد این است که اولین شرط موافقت دولت ها با ورود عناصر نهادهای بین المللی در مباحث حاکمیتی آنها، اعتماد آنها به بی طرفی و انصاف طرف مقابل است. متاسفانه رفتاری که آقای احمد شهید تا الان انجام داده است خیلی موید این موضوع نیست و به گونه ای رفتار نکرده است که جلب اعتماد کند و بی طرفی خود را نشان دهد بنابراین نه تنها ایران بلکه هر کشوری هم جای ایران بود قطعا برای اجازه ورود دادن به فردی که گزارشات اینچنینی را درباره کشور داده، با دیده تردید می نگریست.
به علاوه اینکه ایران اصل بحث گزارشگر ویژه را قبول ندارد و نکته این است که اگر پذیرفته شود گزارشگر ویژه بیاید یعنی قطعنامه مربوط به گزارشگر ویژه تایید شده است. ولی ایران در اصل مساله حرف دارد و آن را منطقی و قانونی نمی داند. در زمینه حقوق بشر فکر می کنم فضای عمومی در تمام دنیا در ارتباط با ایران بهتر شود -که آرام آرام در حال بهترشدن است- و فضایی برای معرفی بهتر ایران و کم کردن تبلیغات علیه ایران شکل بگیرد.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما :