کیهان: روحانی سیاست خارجی خود را به روز کند
کیهان در سرمقاله امروز خود نوشت:
دکتر روحانی رئیس جمهور محترم مدتی است هر چند از اعتدال سخن می گوید اما بعضاً از سر اعتدال حرف نمی زند. گاه به منتقدان تندی و پرخاش می کند، گاه ادبیات تهدید را به کار می بندد. بعضا سخنانی در حوزه نظری - مثلا در زمینه مسائل سیاسی یا فرهنگی- پیش می کشد که برآیندی جز حاشیه سازی و چالش در فضای رسانه ای داخلی ندارد و اصحاب رسانه و سیاست - موافق و منتقد - را درگیر خود می کند؛ برخی از این اظهارنظرها با مبانی انقلاب اسلامی، مواضع امام و رهبری به ویژه سوابق فکری و سیاسی خود آقای روحانی زاویه دارد.
این تندی ها چرا حادث می شود؟ قطعا موضع دارترین مشاوران نسبت به منتقدان نیز به آقای روحانی یادآور شده اند که استعمال ادبیات تند علیه کلیت منتقدان، تصویر خوبی بر جای نمی گذارد. نزد افکارعمومی نیز خیلی پذیرفته نیست که منتقدان، یکسره بی سواد، بی خبر از دنیا، پول بگیر از جاهای خاص، فاقد شناسنامه، افراطی و کسانی که مثلا از تحریم ها سود می برند، معرفی شوند.
مثل معروفی است و همین مثل در لغت نامه علامه دهخدا نیز ذیل کلمه «تشیّخ» آمده که می گویند «شیئان عجیبان هما اَبردُ من یخ(!)- شیخٌ یتصّبی و صبّیٌ یتشیخ». یکی از شگفتی های مشابه در عرصه سیاست کشورمان، سخن گفتن برخی مقامات دولتی از موضع نامزد انتخاباتی یا منتقد و مخالف بوده است. به عنوان مثال عجیب است که یک مقام ارشد دولتی بگوید کشور با شعار درمانی و گفتار درمانی درست نمی شود و دوره شعر و شعار سپری شده، اما خود از همان موضع رفتار کند و هنوز در حال و هوای تبلیغات انتخاباتی باشد. در تبلیغات انتخاباتی ممکن است خیلی اتفاقات بیفتد و خیلی حرف ها زده شود و حتی کار به بی انصافی و بی دقتی در اظهارنظر بینجامد و این گونه توجیه شود که این بی دقتی و وعده و شعار از سوی نامزدها به خاطر هیجان انتخابات و تب رقابت بوده است. حتما این توجیه پسندیده نیست اما هر چه هست، دیگر مسموع نیست که پس از تصدی مسئولیت همچنان از موضع رقیب و منتقد رفتار شود.
در اصطلاح عامیانه زنگ انشاء و حساب دوتاست. همچنین نمی شود گفت دوره استبداد پیام و منبرهای یکطرفه به سر آمده، اما با انواع شیوه های فشار روانی و فیزیکی - نظیر تعطیل نشریه، تذکر به نماینده مجلس و ترور شخصیت و... - درصدد استبداد پیام و انحصار تحلیل درباره مهم ترین مسائل روز کشور برآمد؛ که رفتاری نافرجام و ضد کار کردی است.
اکنون یک سال سپری شده از آن روزی که آقای روحانی آمریکا را کدخدا اعلام کرد. ایشان 23 اردیبهشت 92 - یک ماه مانده تا انتخابات ریاست جمهوری - در دانشگاه صنعتی شریف گفت «مذاکره با آمریکا راحت تر از مذاکره با اروپاست چرا که اروپایی ها به دنبال آقا اجازه از آمریکا هستند اما آمریکایی ها به قول معروف کدخدا هستند. پس اگر با کدخدا ببندیم راحت تر هستیم تا اینکه به سراغ یک مقام پایین تر برویم. حال که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی اشاره کردند و راه را باز گذاشتند، دولت بعدی باید با رعایت خط قرمزهای مدنظر ایشان روابط را از تخاصم به سمت تنش پیش ببرند».
از آن زمان تا اواخر شهریورماه به مدت 4 ماه و سپس تا سوم آذر که توافق ژنو حاصل شد، موج رسانه ای سازمان یافته ای راه افتاد که با مصادره و فربه کردن همین سخنان، به شکل «رگبار پیام» تکرار می کرد کلید گشایش اقتصادی در لغو تحریم ها و کلید لغو تحریم ها در شکستن تابوی مذاکره با آمریکا و دادن برخی امتیازات هسته ای است. کسی در این دوره یک ساله یک بار از زبان دولتمردان نشنید که به سرزنش آمریکا بپردازند یا تندی کنند. هر چه تندی و اهانت و پرخاش بود نصیب منتقدان شد اما آقای اوباما و دولت او؟! آقای روحانی پس از آن مکالمه تلفنی در سفر نیویورک و در مصاحبه با فایننشال تایمز تصریح کرد که آقای اوباما را فردی میانه رو و مودب یافته است.
به تعبیر برخی رسانه های زرد، تابو شکست اما دل شیطان بزرگ ذره ای نرم نشد. اوباما و دیگر دولتمردان آمریکایی، در این مدت بیش از 10 بار گفتند همه گزینه ها از جمله گزینه نظامی روی میز است. 3-4 بار نیز آمریکا، انگلیس و برخی دولت های اروپایی بر تعداد شرکت های تحریم شده طرف همکار ایران افزودند. اوباما تصریح کرد «شاکله تحریم ها سرجای خود باقی می ماند در حالی که ما برای اولین بار در طول 10 سال اخیر موفق شدیم پیشرفت هسته ای ایران را متوقف کنیم.» جان کری فردای توافق ژنو به لندن رفت و همان جا گفت هدف ما از مذاکرات ژنو برچیدن برنامه هسته ای ایران است و معاون وی صراحتا ژن ایرانی ها را فریبکار دانست.
به تدریج معلوم شد نه فقط دولت اوباما که حتی کنگره و دموکرات های آن نیز آقا اجازه هستند و قبل و بعد از هر دور مذاکره، به تحقیر فرستادن نماینده ارشد به فلسطین اشغالی و ارائه گزارش و اخذ رهنمود - آن هم به شکل علنی و نه مخفیانه - تن می دهند. جو بایدن معاون اوباما در جمع لابی صهیونیستی ایپک سخنانی گفت که توهم خط کشی میان آمریکا و اسرائیل را می زدود. او گفت « در میان همه روسای جمهور آمریکا، پرزیدنت اوباما بیشترین خدمت را به اسرائیل کرده و اگر اسرائیل وجود نداشت، ما هزینه می دادیم و آن را تأسیس می کردیم». در این مدت نوع دولتمردان آمریکا از اوباما تا کری و از سوزان رایس تا شرمن این ترجیع بند را تکرار کردند که «ما درباره ایران متعهد به همکاری گسترده با اسرائیل هستیم».
کدخدا، خود برده بود اما اگر هم حقیقتا کدخدا بود، دلیلی نداشت وقتی از شما می شنود که او را به کدخدایی می خوانید، جز هیجان اخلاقیات استکباری، واکنش دیگری نشان دهد. کدخدا این چنین، استکبار را به نهایت رساند و اعلام کرد برای فرستاده ویژه آقای روحانی (آقای حمید ابوطالبی نامزد تصدی نمایندگی ایران در سازمان ملل) ویزا نمی دهد. وعده بازگرداندن احترام پاسپورت ایرانی کجا و معامله ای که کابوی «میانه رو و مودب» داستان ما با پاسپورت نماینده ویژه کرد و هیچ جوابی هم نگرفت کجا؟! به راستی چرا یکی از آن تندی های انجام گرفته با منتقدان دلسوز را با دولت زورگو و قانون شکن آمریکا نکنند؟! چرخ سانتریفیوژهای فردو از کار افتاد اما در باغ سبز گشوده نشد و کسی ندید تکانی در چرخ صنعت و اقتصاد پیش آمده باشد.
دلارهای بلوکه شده ما مثلا از کره جنوبی به فلان حساب ما در سوئیس رفت و این بار در سوئیس بلوکه شد! 8 ماه مسیر اعتمادسازی یکطرفه تنها بر گستاخی و طلبکاری آمریکا افزود. اگر در سررسید وعده خود خواسته تحول 100 روزه، توافق شتابزده ژنو به مردم کادو شد اکنون در سالگرد به رسمیت شناختن کدخدایی کدخدا نمی شود مثلا با توافق ژنو به توان 2، ایجاد هیجان رسانه ای کرد؛ چه اینکه دولتمردان محترم غیرت ملی و انقلابی دارند و حاضر نیستند از یک سو امتیازات هنگفت بدهند و در مقابل مشتی وعده از طرف مقابل بگیرند که مثلا 5 یا 10 یا 20 سال دیگر، فکری به حال تحریم ها می کنیم و... سرجمع همه این اتفاقات - افتادن تصورات در تیزاب واقعیت هایی که بودند اما دیده نشدند- طبیعتا ایجاد فشار روانی و عذاب وجدان می کند.
آقای روحانی رئیس دولت جمهوری اسلامی است و از صمیم قلب باید آرزو و دعا کرد که در عمل به وظایف خطیر قانونی موفق باشد. یکی از شروط این موفقیت ارزیابی راه طی شده و جبران خطاهاست. البته افراطیون تند مزاج یا عناصر مأمور و معذوری هستند که مایلند دولت را به سمت رادیکالیسم هل دهند و به جای مقاومت در برابر زورگویی غرب، فلش تنش و چالش را به سمت داخل نظام و فضای سیاست داخلی بچرخانند. آنها می گویند دولت باید رادیکالیسم سیاسی و تأکید بر شکاف های قومیتی، جنسیتی، مذهبی و سیاسی را در اولویت قرار دهد. این نسخه، همان نسخه ای است که دولت خاتمی و سپس کسانی چون موسوی را به انتحار سیاسی و قهقرای سقوط کشاند. اما آقای روحانی زیرک تر از آن است که در دام ورشکستگان به تقصیر بیفتد.
دولت یازدهم هنوز بیش از 3 سال فرصت خدمتگزاری دارد و اگر قرار است فصل تازه ای آغاز کند، سر لوحه آن همین عبارات رئیس جمهور در مراسم تجلیل از اعضای نمونه هیئت علمی است: «کسی نگفته از گذشته انتقاد نکنید. من همین 8 ماهی را که سرکار بودیم را می گویم. مگر ما معصوم هستیم؟! ما نیز اشتباه داریم. ولی کسی باید انتقاد کند که دنیا را بشناسد».
حتما باید از فرصت های دیپلماسی و سیاست خارجی استفاده کرد اما نقطه اتکای بهبود وضعیت اقتصادی را نمی توان در خارج جست وجو کرد. به تعبیر نشریه اکونومیست، ایران هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیاست که نمی توان آن را تحریم کرد. ایران بر سر چهار راه تجارت منطقه ای است. کلید گشایش اقتصاد را باید در مبارزه با رانت، عادلانه کردن نظام مالیاتی (اخذ مالیات از آنها که بیشترین بهره را از فرصت های اقتصادی می برند)، سخت گیری در موضوعاتی نظیر معوقات کلان بانکی و واردات بی رویه و... در یک کلام اقتصاد مقاومتی جست وجو کرد. واردات 2 میلیارد دلار خودرو خارجی ظرف یک سال و رشد 350 درصدی آن در فروردین ماه امسال به نسبت سال گذشته حاکی از آن است که هنوز برخی اولویت بندی ها رصد نشده و مورد اهتمام قرار نگرفته است.
می توان با منتقدان - حتی آن طیف که منطق شان به حق به نظر نمی رسد - مهربان تر بود. از سوی دیگر ضرورت دارد نقشه راه جدیدی برای دولت براساس راهنمایی های مشفقانه رهبرمعظم انقلاب ترسیم شود؛ که گفته اند جلوی ضرر را از هر جا بگیرند منفعت است. به نظر می رسد برخورد عزتمندانه اخیر تیم مذاکره کننده هسته ای در وین حاصل همین رویکرد مثبت است و امید که این رویکرد حکیمانه تداوم پیدا کند.
نظر شما :