به دنبال کمترین تغییرات در راکتور اراک هستیم

فرهیختگان : بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت وگو با فرهیختگان تاکید می کند که هنوز هیچ چیز نهایی نشده و تمامی سناریوهایی که مطرح می شود در حد گمانه زنی است. او خروج پلوتونیوم تولیدی از رآکتور آب سنگین اراک را یکی از گزینه های مطرح توصیف می کند. به گفته وی در گذشته ادعا می کردند که تاسیسات آب سنگین اراک کلا باید برچیده شود و طبیعی بود که ما این درخواست را نپذیرفتیم. اما بعد از آن آنها مقداری عقب نشینی کردند و گفتند رآکتور آب سنگین اراک به آب سبک تبدیل شود که باز هم ما آن را نپذیرفتیم. الان طرف ما ماهیت آب سنگین را قبول کرده است. کمالوندی می گوید: ما در حال بررسی روش های مختلفی هستیم که نگرانی ها مرتفع شود. ما حتی اعلام کردیم که آماده ایم پلوتونیوم تولیدی از این رآکتور را تحویل دهیم. آنچه می خوانید گفت وگوی فرهیختگان با سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران است.

برداشت تلویحی از اظهارات اخیر رئیس کمیسیون هسته ای مجلس این است که طراحی رآکتور اراک عوض می شود، این تغییرات چگونه خواهد بود؟
تا به حال تصمیمی گرفته نشده است.

اما پیش از این نیز علی اکبر صالحی از آمادگی برای کاهش میزان تولید پلوتونیوم از رآکتور آب سنگین اراک خبر داده بود.
این موضوعاتی است که هم اکنون در دست بررسی است. باید مذاکرات پیش رود تا مشخص شود چه کاری می توان انجام داد. باید بررسی شود تا در مورد نگرانی ای که غرب ادعا می کند در مورد تولید پلوتونیوم دارد، راه حلی ایجاد شود. این بحث های مذاکره ای است و هنوز چیزی قطعی نشده است.

اخیرا گزارش های مثبتی در مورد حل و فصل مساله رآکتور اراک در مذاکرات هسته ای مطرح می شود، آیا شما موافق هستید که این موضوع قابل حل است؟
مهم ترین موضوع این است که در گذشته طرف های مذاکرات هسته ای با ایران همواره ادعا می کردند که تاسیسات آب سنگین اراک کلا باید برچیده شود و طبیعی بود که ما این درخواست را نپذیرفتیم. اما بعد از آن آنها مقداری عقب نشینی کردند و گفتند رآکتور آب سنگین اراک به آب سبک تبدیل شود که باز هم ما آن را نپذیرفتیم. الان طرف ما ماهیت آب سنگین را قبول کرده است. آنها پذیرفته اند که رآکتور اراک آب سنگین باقی بماند اما ادعا می کنند از اینکه این رآکتور قابلیت تولید پلوتونیوم دارد، نگران هستند.

برای تعدیل این نگرانی چه راه حلی پیش بینی شده است؟
ما در حال بررسی روش های مختلفی هستیم که نگرانی ها مرتفع شود. ما حتی اعلام کردیم که آماده ایم پلوتونیوم تولیدی از این رآکتور را تحویل دهیم. یا به طور مثال نظارت دائم برقرار شود. این بحث های مذاکراتی است که هنوز نتیجه آن قطعی نشده است. اما آن چیزی که روشن است این است که رآکتور آب سنگین اراک، آب سنگین باقی می ماند.

اخیرا گفته می شود که چین و روسیه نیز طرحی برای حل مساله رآکتور اراک داده اند، این طرح چه مواردی را شامل می شود؟
مذاکرات هنوز ادامه دارد و تا زمانی که مذاکرات جریان دارد نمی توان چیزی را تایید و تکذیب کرد.

برخی گزارش ها حاکی از آن است که بازطراحی قلب رآکتور روندی طولانی و هزینه بر است، این زمان را چقدر برآورد می کنید؟
یکی از عوامل برای بررسی ها همین است که برآورد کنیم آیا تاخیر ایجاد می شود و اگر تاخیر خواهد بود، چقدر است. زمان و میزان رفع نگرانی ها و تغییراتی که انجام می شود به هم ربط دارند. در حال حاضر برای قضاوت در این زمینه زود است. باید صحبت شود تا مواضع طرف مقابل را بشنویم. هنوز بحث های کارشناسی ادامه دارد. باید ببینیم که می توانیم نگرانی های آنها را رفع کنیم یا خیر. نباید بدبینی تزریق کرد. باید روش هایی پیدا کرد که در کار رآکتور بوشهر تغییر عمده ای نمی دهد اما نگرانی ها را برطرف می کند.

اما کارشناسان هسته ای غربی ادعا می کنند که اگر تغییراتی که آنها می خواهند انجام شود، زمان زیادی صرف خواهد شد؟
به هر ترتیب اگر قرار باشد تغییراتی انجام شود، بحث زمان هم مطرح است. اما در حال حاضر ما نمی دانیم چه تغییری، چقدر و چه زمانی. باید اول بررسی شود.

شما در صحبت ها به این نکته اشاره کردید که پیشنهاد خارج شدن پلوتونیوم از ایران هم مطرح است، آیا این می تواند شبیه پیشنهای باشد که سال ها پیش در مورد اورانیوم غنی شده ایران و تشکیل کنسرسیوم مشترک غنی سازی مطرح بود؟
از این جهت ما باز هستیم از این نظر که راه حلی پیدا شود که اصل قضیه تغییری پیدا نکند. البته این بحث ها خیلی مهم است و نباید خیلی به آن پرداخته شود تا به طرف مقابل پیام های اشتباهی ارسال شود که می تواند با ایجاد سوء تفاهم دردسر ساز شود و به عقب نشینی ایران تعبیر شود.

غیر از سناریوی احتمالی انتقال پلوتونیوم از ایران، چه سناریوهای دیگری مطرح است؟
نگرانی اصلی غرب پلوتونیوم است. ما روش هایی را پیشنهاد کردیم که شامل نظارت و عدم بازفرآوری است. زیرا اگر عملیات بازفرآوری انجام نشود و پلوتونیوم جدا نشود، مشکلی پیش نمی آید. روش های مختلف همچنان در مرحله بررسی است. این گونه نیست که ما اکنون پذیرفته باشیم که پلوتونیوم را به خارج از ایران انتقال دهیم. این یکی از سناریوهایی است که مطرح شده اما مورد توافق دو طرف نیست. باید نظرهای مختلف مطرح شود.

علاوه بر ایران چه کشورهای دیگری نظریه های خود را در مذاکرات به بحث گذاشته اند؟
ما پیشنهاد هایی از روسیه و چین داشتیم. از آمریکا هم پیشنهادهایی بوده است.

در مورد کشورهای اروپایی چطور، پیشتر این گمانه زنی در مورد فرانسه مطرح بود که از آنجا که یکی از کشورهای مطرح در تکنولوژی هسته ای است، در مذاکرات هسته ای اولیه در مورد رآکتور اراک مانع تراشی کرد تا توجه را به پتانسیل هسته ای خود معطوف کند؟
چند کشور تاکنون پیشنهاد هایی داشته اند. نکته مهم این است که رآکتور اراک، رآکتور تحقیقاتی آب سنگین باقی خواهد ماند و این پیشرفت خوبی است. در مورد اینکه ما چه خواهیم کرد باید گفت طبیعتا ما می خواهیم کمترین تغییرات را داشته باشیم. چه به لحاظ زمانی و چه از نظر ماهیتی. این بحث هایی است که در مذاکرات مطرح می شود و طرف مقابل نباید این تلقی را داشته باشد که ما آماده هر تغییری هستیم زیرا این سیگنال ها می تواند برای ما مشکل ساز باشد.