انتخابات 2014 و عراق بی مام جلال

کردپرس – اردشیر پشنگ : هفته پیش رو عراق روزی بسیار حساس و سرنوشت سازی را در پیش رو خواهد داشت و آن هم برگزاری سومین انتخابات پارلمانی بعد از سقوط نظام بعثی است انتخاباتی که تعیین سرنوشت چگونگی تقسیم و تسهیم گروههای مختلف از قدرت به آن وابسته است و لذا شاهدیم گروهها، ائتلاف ها، احزاب و حتی شخصیت های مستقل به شدت طی این روزها می کوشند تا با شیوه های مختلف جلب توجه بیشتر کرده تا شاید با کسب آرای بیشتر بر صاحب کرسی و البته کرسی های بیشتر در پارلمان آینده عراق شوند و متعاقب آن در دستگاههای مختلف دولتی به فراخور آرایشان به پست های مورد نظر دست یابند. به نظر می رسد این تلاش ها و وقوع برخی تحولات و مسائل باعث بروز تغییراتی در سپهر و چهره سیاسی عراق خواهد شد. در ادامه بصورت گذرا به گروهها و احزاب مختلف حاضر در این انتخابات اشاره خواهد شد:

شیعیان – اکثریتی جمعیتی با سه ائتلاف رقیب

شیعیان با دارا بودن 60 تا 65 درصد جمعیت عملا گروه اصلی و تعیین کننده در انتخابات آتی خواهند بود همانطور که در سال های 2005 و 2010 اینگونه بودند و مهمترین پست نظام سیاسی عراق، یعنی نخست وزیری و نیز بیشترین تعداد وزارتخانه ها را از آن خود کردند به نظر می رسد در این دوره هم اینگونه عمل کنند اما این روند مشابه وضعیت آنها در سال 2010 خواهد بود یعنی نه تنها هیچ ائتلاف فراگیری که در برگیرنده اکثریت شیعیان باشد در انتخابات وجود ندارد بلکه سه گروه اصلی به شدت منتقد یکدیگر هستند و البته باید تصحیح کرد دو ائتلاف علیه ائتلاف حاکم شمشیر تیز نقد و حمله را از رو کشیده اند اتفاقی که البته جدید نیست و طی همه 4 سال اخیر وجود داشته است. سه جریان و ائتلاف اصلی شیعیان عبارتند از ائتلاف کتله الاحرار (جریان صدر) که نزدیک به مقتدا صدر است، ائتلاف المواطن که با محوریت حزب مجلس اعلای اسلامی و رهبری عمار حکیم و نفراتی همچون احمد چلبی (رهبر حزب کنگره ملی) در انتخابات شرکت می کند و سرانجام ائتلاف دولت قانون که نوری مالکی از حزب الدعوه اسلامی عهده دار رهبری آن است. با توجه به پیشرفت آرای المواطن در انتخابات شوراها، کناره گیری ناگهانی مقتدا صدر از سیاست و افزایش انتقادها از عملکرد نوری مالکی، پیش بینی اینکه کدام گروه در این بین پیروز خواهند شد، بسیار سخت خواهد بود اما همانطور که اشاره شد احتمال اینکه کتله الاحرار با المواطن علیه ائتلاف قانون ائتلافی ثانویه در فردای اعلام نتایج داشته باشند بسیار بیشتر خواهد بود.

کردها – بازی در زمین کردستان کرسی ها در بغداد

اما بر خلاف پیش بینی ها و تلاش های اولیه کردها برای ارائه لیست مشترک در مناطق مورد مناقشه و نیز پایتخت (پنج استان موصل، کرکوک، دیالی، صلاح الدین و بغداد) سرانجام کردها با لیست های متعدد و جداگانه وارد کارزار انتخاباتی شده اند. در زمانی که دیگر اتحاد استراتژیک میان دو حزب حاکم وجود ندارد اتحادی که دستاوردهای بزرگ و حیاتی برای کردها بدنبال داشت. اتحادیه میهنی در حالی که رهبر کاریزماتیک خود را عملا در عرصه سیاسی نمی بیند دچار نوعی تشتت و چند دستگی داخلی شده است تشتتی که در انتخابات سال گذشته پارلمان کردستان آنها را از یک حزب حاکم (مشترک با حزب دموکرات) به حزب سوم کردستان تنزل جایگاه داد و البته آن اتفاق هم به درس عبرتی برای این حزب تبدیل نشد و عملا حزب بدون معرفی جانشین رسمی مام جلال وارد فضای انتخاباتی شده است. 5 لیست اصلی کردها عبارتند از: حزب دموکرات کردستان عراق تحت رهبری مسعود بارزانی (رهبر فعلی حکومت اقلیم کردستان)، حزب اتحادیه میهنی، جنبش گوران با رهبری نوشیروان مصطفی و دو حزب اسلامگرای جماعت اسلامی و اتحاد اسلامی کردستان. در شرایط فعلی به نظر می رسد حزب دموکرات نقش محوری خود را ادامه خواهد داد و آرای مسعود بارزانی و کمیته مرکزی این حزب در تعیین نماینده اول کردها در بغداد که احتمالا رئیس جمهور بعدی این کشور می شود کاملا تاثیر گذار به نظر می رسد. اما باید اشاره کرد نوعی رقابت جدی میان اتحادیه میهنی و گوران برای دستیابی به جایگاه دوم وجود دارد اگر اتحادیه این رقابت را نیز ببازد با چالشهای جدی تر درون حزبی و از دست رفتن بیش از پیش موقعیتش در شمال عراق مواجه خواهد شد.

سنی ها – همچنان سخت و سردرگم با عراق جدید

اعراب اهل سنت عراق بر خلاف دوره پیشین که تا پیش از انتخابات بیشترین سر و صدا و جلب توجه را از آن خود داشتند و با حمایت حامیان منطقه ای شان در آن دوره که شامل کشورهای عربستان سعودی، سوریه، ترکیه و اردن هاشمی بود توانستند تحت لوای ائتلافی فراگیر با نام العراقیه و کسب 92 کرسی عملا ائتلاف پیروز لقب بگیرند در این دوره با وضعیتی متفاوت وارد کارزار انتخابات شده اند. به نظر می رسد افزایش اختلاف میان حامیان منطقه ای شان به نوعی در میان گروههای مختلف سنی عراقی بازتولید شده است به نحوی که آنان نیز سه گروه مختلف و رقیب را روانه این انتخابات کرده اند که بدیهی است با این وضعیت هیچیک از آنان توان تکرار موفقیت العراقیه پیشین در این دور را ندارد. این سه ائتلاف بدین شرح هستند: الوطنیه به رهبری ایاد علاوی، جریان المتحدون به رهبری اسامه نجیفی و ائتلاف العربیه به رهبری صالح مطلک.

تغییرات مهم و محتمل

یکی از مهمترین تغییرات در فردای اعلام نتایج انتخابات پارلمانی عراق، در پست ریاست جمهوری رخ خواهد داد در جاییکه دیگر عملاً بعید است جلال طالبانی با توجه به بیماری و بستری بودنش در آلمان بتواند در این پست به ایفای نقش بی بدیل و قابل توجه پیشینش دست زند و حتی باید گفت عملا او را دیگر در عرصه سیاسی کردستان عراق نیز نخواهیم دید هرچند با توجه به اوضاع فعلی هم عراق و هم کردستان این کشور، وجود یک مام جلال در بستر بیماری هم نوعی غنیمت به شمار خواهد آمد. لذا تلاش برای یافتن رئیس جمهور جدید و رقابت همزمان کردها و سنی های عراق برای گرفتن این پست در فردای اعلام نتایج به اوج خواهد رسید. و عملا عراق بی مام جلال را باید یک واقعیت جدی و البته تلخ برای این کشور به شمار آورد تلخ از این بعد که هیچیک از شخصیت های فعلی کرد، شیعی و سنی این کشور دارای کاریزما، توان و کاراکتر او جهت متحد نگه داشتن عراق نیستند. اما تغییر مهم دیگری که بسیاری از احزاب و رهبران سیاسی عراق در انتظار آن نشسته اند در پست نخست وزیری است جایی که در عمل همه علیه مالکی برای برکناری اش بسیج شده اند اما در آنسو مالکی نیز ابزارها و کارتهای مختلفی برای در دست گرفتن بازی را در دست دارد لذا تعیین تکلیف این پست اصلی ترین تنش ها و مناقشه ها را بدنبال خود خواهد داشت.

اما تغییرات جدی دیگر در وزارتخانه های مختلف رخ خواهد داد جایی که گروههای سیاسی عراقی از اینک برنامه ریزی های زیادی برای آن انجام داده اند اما باید گفت برای رسیدن به این مهم، می بایست در انتظار اعلام نتایج و سپس خروجی بازار ائتلاف و توافقات نوشته و نانوشته میان گروههای مختلف بود، توافقاتی که می تواند سیمای سیاسی عراق را تا حد قابل توجهی با تغییر روبرو سازد.