چرا ایران به سازمان‌های بین‌المللی بی‌اعتماد است؟

یکی از بحث هایی که در سال های اخیر درباره پرونده هسته ای ایران از سوی کشورهای غربی مطرح شده، این ادعاست که ایران از جامعه جهانی فاصله گرفته و در پی حل و فصل مسأله هسته ای، می تواند تعاملات خود را با آن از سر بگیرد؛ اما یکی از بحث های مغفول در این زمینه، رویکرد ایران به جامعه جهانی و دلیل بی اعتمادی ایران به برخی سازمان های بین المللی است.

به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی Foreign Policy in Focus در گفت و گو با رضا نصری، حقوقدان و عضو مؤسسه مطالعات بین الملل و توسعه ژنو به بررسی روابط ایران با سازمان های بین المللی پرداخته و درصدد ریشه یابی دلایل بی اعتمادی ایران به این سازمان ها برآمده است.

در آغاز این مصاحبه، نشریه مذکور پرسشی را درباره علل بدبینی ایران نسبت به نیات سازمان های بین المللی مطرح کرده است. مصاحبه گر به طور خاص به واکنش ایران نسبت به گزارش احمد شهید، نماینده ویژه حقوق بشری سازمان ملل درباره ایران اشاره نموده و اینکه چرا ایران این گزارش را دارای رویکرد سیاسی و مبتی بر داده های غیرواقعی و دستکاری شده دانسته است.

در پاسخ به این پرسش، نصری تأکید می کند که بدبینی ایران نسبت به این سازمان ها، بی پایه نیست و دلیل آن به سالیان سال تنش و بی اعتمادی در این زمینه بازمی گردد. ریشه این موضوع را به طور خاص می توان به دوران جنگ ایران و عراق مرتبط دانست و حمایت هایی که در آن زمان، سازمان های جهانی از اقدامات صدام علیه ایران انجام داده و در مقابل جنایات حکومت عراق علیه ایران سکوت کردند.

به باور وی، رویکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی در قبال ایران، نمونه دیگری در این زمینه است. در حالی که انتظار می رود این سازمان با رویکردی بی طرفانه و منصفانه نسبت به همه کشور ها فعالیت کند، دیده می شود که از سال ۲۰۰۲ به بعد، گزارش های این نهاد درباره ایران همگی غیرمنصفانه بوده و تحت فشار کشورهای غربی تنظیم و منتشر شده است.

رویکرد شورای امنیت سازمان ملل نسبت به ایران نیز در همین چهارچوب قابل ارزیابی است. در حالی که این سازمان اصولاً باید ترویج کننده دیپلماسی چندجانبه باشد، در موضوع ایران از همان آغاز به ابزار تحریم ها متوسل شده و به عبارت دیگر، بدون اثبات اینکه چرا آن گونه که ادعا می شود، برنامه هسته ای ایران تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی است، شورای امنیت اقدامات تنبیهی علیه ایران در دستور کار خود قرار داده است.

به باور نصری، این موضوع که سیاستگذاران ایرانی نسبت به اقدامات سازمان های بین المللی در قبال ایران حساس هستند، به هیچ وجه جای تعجب ندارد. در حقیقت، پرسش های مشروعی وجود دارد که باید در این زمینه پاسخ داده شود و قدرت های جهانی نیز باید بدانند که سوءاستفاده از سازمان های بین المللی، می تواند تأثیرات منفی متعددی در بلندمدت به همراه داشته و سبب ضربه خوردن اعتبار و کارکرد کلیت «نظام بین المللی» شود.

نصری در ادامه در پاسخ به اینکه به جز سازمان های رسمی بین المللی، دلیل بدبینی ایران به سازمان های غیردولتی، اندیشکده ها و رسانه های غربی چیست، توضیح می دهد که از دید ایران، این سازمان ها نیز نقش مهمی در پدید آوردن یک «بحران» ساختگی در زمینه موضوع هسته ای ایران داشته اند. شماری از این سازمان ها، سیستماتیک نسبت به هدایت رسانه های بین المللی در راستای سیاست های مدنظر خود اقدام کرده و به جو ایران هراسی دامن می زنند.

وی تأکید می کند که همواره نیات خصمانه ای در عرصه بین المللی نسبت به ایران بوده که عمدتاً دلیل آن، اقداماتی بوده که رقبای منطقه ای ایران در راستای تلاش برای «منزوی کردن» این کشور انجام می دهند؛ بنابراین، منطقی است که ایران دیدگاه مثبتی نسبت به این سازمان ها و اندیشکده ها نداشته باشد. باید اشاره کرد که هدف اصلی این سازمان ها، مقابله با تجدید روابط ایران با کشورهای غربی است.

در آخرین پرسش، مصاحبه گر از نصری درباره رویکرد واشنگتن نسبت به مذاکرات هسته ای با ایران پرسیده و اشاره می کند که به باور برخی در آمریکا، اعمال تهدید علیه ایران در جریان مذاکرات، می تواند سبب پایبندی ایران به مذاکره شده و موفقیت این مذاکرات را تضمین کند. آیا چنین چیزی درست است یا خیر؟

نصری در پاسخ به این پرسش پس از بیان یک مقدمه، اشاره می کند که تهدید و زور ـ چه از جنبه نظامی و چه اقتصادی ـ در تعارض با رویه های قانونی و اصل حسن نیت قرار دارد. تهدید یک طرف مذاکره به فشار و تحریم های بیشتر، نه تنها در تضاد با اصول حقوقی و اخلاقی قرار دارد، بلکه دارای پیامدهای حقوقی است که در بلندمدت آشکار خواهد شد؛ بنابراین، چنین رویکردی در قبال ایران کارآمد نخواهد بود.