اشتباه در نیت خوانی ایران

دیپلماسی ایرانی: نخبگان سیاست خارجی آمریکا اغلب  بر دیدگاه های خود تاکید دارند و به همین دلیل همواره از جهان واقعی دورتر و دورتر می شوند. این موضوعی است که فلینت لورت و هیلاری من لورت در تازه ترین یادداشت خود در گلوبال ریسرچ به آن پرداخته اند. فلینت لورت، در دوران جورج بوش و تا پیش از حمله به عراق، کاشناس امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا بود. او پیش از این با وزارت خارجه و سیا کار کرده بود. هیلاری مان لورت نیز کارشناس شورای امنیت ملی آمریکا بود و از معدود دیپلمات های آمریکایی بود که اجازه یافت با ایرانیان در زمینه افغانستان، القاعده و عراق مذاکره کند. آنچه می خوانید متن یادداشت این دو کارشناس است.

هفت ماه قبل، زمانی که حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب شد، اغلب کارشناسان ایران در غرب غافلگیر شدند. این در حالی بود که نظرسنجی های متدولوژیکی دانشگاه تهران در بازه زمانی یک ماهه تبلیغات ریاست جمهوری نشان می داد که احتمال پیروزی روحانی وجود دارد.

با این حال متخصصان امور ایران در اتاق های فکر واشینگتن همچنان روی این دیدگاه پافشاری می کنند که ایرانیان مانند مردم دیگر کشورها انتخابات ندارند و ادعا آنها بر این است که در ایران انتخابات انجام نمی شود ، بلکه انتصابات اتفاق می افتد.

در روز انتخابات، زمانی که ایرانیان پای صندوق های رای رفته بودند، واشینگتن پست تیتر زد روحانی اجازه برنده شدن در انتخابات را کسب نخواهد کرد. این دیدگاه در آن زمان به شدت در میان نخبگان آمریکایی رواج داشت. البته این اجماع نظر اشتباه بود ، مانند بسیاری دیگر از قضاوت های تحلیلگران غربی در مورد سیاست های ایران که از زمان انقلاب تا کنون اشتباه از آب درآمده است.

پس از پیروزی روحانی، این تحلیلگران به جای اعتراف به اشتباه خود، شروع به توجیه آن کردند. آنها درک درستی از اینکه روحانی کیست و چگونه برنده شده، نداشتند. آنها ساده لوحانه بر این باور بودند که نارضایتی مردم از برخی موارد موجب رای دادن آنها به روحانی شد. اما باید گفت روحانی 65 ساله که تمام جوانی خود را صرف ساختن انقلاب اسلامی کرده، نیامده تا تغییراتی در آن ایجاد کند. او تنها روحانی بود که در جمع کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد حضور داشت . او به به اصلاح طلبان بلکه به یکی از اصلی ترین انجمن های روحانیانیون محافظه کار تعلیق دارد. مردی که شاید یک راست مدرن یا پراگماتیک به شمار بیاید و از حمایت جامعه بازاری و رهبری عالی جمهوری اسلامی برخوردار است. پس از اینکه روحانی از سمت خود در شورای عالی امنتیت ملی کنار رفت، رهبری عالی جمهوری اسلامی وی را به عنوان نماینده شخص خود در این شورا منصوب کردند.

البته رای دادن به روحانی در زمانی که یک کاندیدای اصلاح طلب – محمد رضا عارف-  در بین نامزدهای انتخاباتی حضور داشت، دشوار بود. عارف یک مهندس الکترونیک است که در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، معاون او بود. اما نظرسنجی های متدولوژیکی حاکی از آن بود که احتمال پیروزی عارف در انتخابات اندک است و او سرانجام سه روز پیش از رای گیری انصراف داد.

سرانجام روحانی تنها با 261 هزار و 251 رای بیش از 50 درصد آرا برای پیروزی در انتخابات، رئیس جمهور شد. اما همچنان گروهی در آمریکا ادعا می کردند که پیروزی وی نشانه تاثیرگذاری تحریم هاست. این در حالی است که نظرسنجی ها نشان می داد تحریم ها تاثیر زیادی بر پیروزی روحانی نداشته اند و ایرانیان همچنان انگشت اتهام خود در مورد فشار تحریم ها را به سوی غرب نشانه می روند.

انتخابات ریاست جمهوری ایران و انتقال نرم قدرت از احمدی نژاد به روحانی در خاورمیانه امروز صورت گرفت. جایی که افغانستان، مصر، عراق، اردن، لبنان، لیبی، فلسطین، سوریه و تونس به آتش کشیده شده است اما جمهوری اسلامی ایران همچنان تعبیر همان گفته جیمی کارتر، رئیس جمهور اسبق آمریکاست که می گفت ایران جزیره ای باثبات در منطقه ای بی ثبات است.

آمریکا و متحدان اروپایی اش می توانند با ایران در مبارزه با تروریسم و افراطی گری شریک شوند. آنها می توانند با همکاری هم ثبات را به سوریه بازگردانند و مساله هسته ای را به نحوی حل کنند که هدف خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای محقق شود.

اما همکاری با تهران احترام واشینگتن و دوستان اش در لندن و پاریس به حقوق مشروع ایران و پذیرش استقلال این کشور را می طلبد. چیزی که در دو قرن اخیر قدرت های غربی از پذیرش آن سرباززده اند.

شکست علنی اوباما در جلب حمایت برای حمله به سوریه به طور موثری اعتبار تهدید های آمریکا علیه ایران را زیر سئوال برده است. در 24 نوامبر 2013، آمریکا برای نخستین بار از ژانویه 1981 که قرارداد الجزیره امضاء شد، با ایران یک توافق بین المللی بر سر برنامه های هسته ای منعقد کرد. با این حال آمریکا و متحدان اش در انگلیس و فرانسه همچنان حق غنی سازی ایران را انکار می کنند. این موضع گیری ها با روح توافق مقدماتی ژنو در تضاد است.

به توافق رسیدن با جمهوری اسلامی نیازمند دست کشیدن آمریکا از سیاست کنونی خود در قبال هژمونی خاورمیانه است.کودتا در مصر نشان داد زمانی که فرصت وجود داشته باشد، اغلب جوامع مسلمان در خاورمیانه، دخالت غربی را پس می زنند و می خواهند با الگوی های اسلامی پیش بروند. خودداری از پذیرش این واقیعت تنها روند کاهش نفوذ آمریکا در منطقه را تسریع می کند.

ایالات متحده نخستین قدرت بزرگی نیست که سیاست خارجی اش از واقعیت فاصله گرفته است، اما تاریخ نشان می دهد که عواقب این روند، وخیم است. اکنون زمان آن رسیدن که نخبگان آمریکایی چشم خود را به روی واقعیت های خاورمیانه باز کنند، پیش از اینکه آمریکا و متحدان غربی اش با پیامد های موضع گیری استراتژیک خود در این بخش مهم از جهان رو در رو شوند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 13 بهمن 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 17 بهمن 1392