عمان، میانجی و فروشنده دیپلماسی با ایران

دیپلماسی ایرانی: واشینگتن یک متحد کمتر شناخته شده در روند تلاش های خود برای جلب حمایت اعراب از دیپلماسی هسته ای با ایران دارد و آن عمان است. یک پادشاهی کوچک که در حال گسترش نقش خود در صحنه دیپلماتیک خاورمیانه است.

سلطان قابوس، پادشاه عمان پس از ایفای نقش پشت پرده در رویکرد دیپلماتیک دولت اوباما در قبال ایران اکنون می کوشد این معامله را برای دولت های عرب منطقه که نگاهی تردید آمیز به آن دارند، توجیه کند. به گفته مقامات عربی و ایرانی، دولت اوباما می کوشد حمایت متحدان کلیدی به ویژه عربستان سعودی و اسرائیل را نسبت به دیپلماسی با ایران جلب کند، اما با مخالفت آنها مواجه است. برخی مقامات آمریکایی تا کنون به نقش عمان در این تلاش ها اشاره کرده اند. مقامات ایرانی و آمریکایی می گویند عمان یکی از حامیان مذاکرات با تهران است، یک ابتکار عمل که نشانه بارز سیاست خارجی اوباما در دور دوم ریاست جمهوری اش به شمار می رود.

توافقنامه هسته ای مقدماتی که 24 نوامبر در ژنو منعقد شد در قبال تعلیق بخشی از برنامه های هسته ای ایران، بخشی از تحریم ها را لغو می کند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و برخی دیگر از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس با دیده تردید به رویکرد دیپلماتیک آمریکا در قبال ایران می نگرند و ادعا می کنند تهران به دنبال تولید سلاح هسته ای است.آنها خواستار اقداماتی مضاعف برای متوقف کردن برنامه های هسته ای تسلیحاتی ایران هستند. به گزارش وال استریت ژورنال، جزئیات جدید از تلاش های عمان  به نقش محوری این پادشاهی آرام اشاره دارد که مدت ها در بین پادشاهی های سنی بزرگ تر در خلیج فارس به دلیل روابط نزدیک با ایران،  نامی چندان محبوب نبود.

مسقط، پایتخت تاریخی عمان بارها میزبان نشست هایی بین دیپلمات های ایرانی و آمریکایی بوده که در نهایت به توافق هسته ای ژنو منجر شد. البته اطلاعات اندکی در مورد گسترده نقش آفرینی شخص سلطان قابوس و وزرای وی در روند از سرگیری روابط تهران – واشینگتن وجود دارد، اما آنها شخصا در این روند حضور داشته اند.

عمان به طور علنی از کمپین واشینگتن برای بهود روابط با تهران حمایت می کند و بر این باور است که توافق هسته ای تنش ها بین پادشاهای های سنی و ایران را تعدیل می کند.

سلطان قابوس 73 ساله در پاسخ به درخواست آمریکا ، میزبان نشست مقامات ایرانی و آمریکایی شد. نشست هایی که در دو سال اخیر در مسقط انجام شد.

یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان در گفت و گو با مقامات دفاعی کشورهای غربی و عربی این نکته را خاطرنشان کرد که عمان قصد دارد به صلح و ثبات در جهان کمک کند.

عمان اکنون علاوه بر ایفای نقش در پرونده هسته ای در نقش فروشنده دیپلماسی ایرن ظاهر شده است. نقش عمان در از سرگیری روابط تهران – واشینگتن فرصت های زیادی را برای این کشور عربی با جمعیت 4 میلیون نفر ایجاد می کند. این پادشاهی مدت هاست که پروژه خط لوله ای را دنبال می کند که گاز ایران را به عمان انتقال می دهد. اما این پروژه به دنبال تحریم های آمریکا متوقف شده است. در صورتی که تحریم های آمریکا لغو شوند، عمان نیز می تواند از مزایای آن در پیشبرد پروژه خط لوله استفاده کند.

چندی پیش زمانی که مقامات عمانی با پیشنهاد عربستان در مورد ایجاد نیروی ائتلاف منطقه ای به منظور ایجاد قدرت بازدارندگی در مقابل ایران مخالفت کردند، بسیاری از مقامات عربی شگفت زده شدند. مقامات عمان تاکید کردند کشورهای منطقه نباید به دنبال نظامی کردن بیشتر منطقه باشند.

برخی تحلیلگران می گویند این رویکرد عمان نشان دهنده تلاش این کشور برای پیشبرد سیاست خارجی مستقل است، حتی اگر به بهای درگیری با همسایگان بزرگتر باشد. در همین حال سلطان قابوس یکی از مشاوران اقتصادی اش به نام سلمان بن ناصر اسماعیلی را مسئول تبادل بازداشتی های ایرانی و آمریکایی کرده است. اسماعیلی که رئیس شورای سرمایه گذاری عمان است آزادی سه کوهنورد آمریکایی که در ایران به عنوان جاسوس دستگیر شده بودند را در اواخر سال 2010، عملیاتی کرد.

در ماه آوریل، این تاجر که در عین حال فیلسوف و نویسنده نیز به شمار می رود، به آزادی مجتبی عطاردی، دانشمند ایرانی کمک کرد که در لس آنجلس دستگیر شده بود. اتهام او کمک به فروش تجهیزات هسته ای به ایران بود. همچنین عمان به بازگشت سفیر سابق ایران در اردن کمک کرد که در لندن زندگی می کرد. نصرت الله تاجیک با میانجی گری مسقط آزاد شد.

نقشی که عمان در حال ایفای آن است از روابط دراز مدت این کشور با ایران ناشی می شود. در اواخر دوران محمد رضا پهلوی، ایران نیروهایی به عمان فرستاد تا به سلطان قابوس در فرونشاندن اعتراضات کمک کند. عمان تنها کشوری در خلیج فارس بود که در دوران جنگ ایران – عراق بی طرف ماند و این در حالی است که دیگران به صدام حسین کمک می کردند. تهران و واشینگتن پس از انقلاب اسلامی از کانال عمان برای تبادل پیام های خود استفاده کردند.

مشاور قابوس که تحصیلکرده انگلیس است می گویند او خود را میانجی تنش ها در خاورمیانه می داند. او حتی میزبان نخست وزیر اسرائیل نیز بود تا روابط اقتصادی و دیپلماتیک را بهبود بخشد. دولت اوباما در اواخر سال 2011 نقش عمان را پررنگ تر کرد. زمانی که این کشور به بازگشت سه کوهنورد آمریکایی از ایران کمک کرد.

در دسامبر همان سال، جان کری، وزیر خارجه کنونی آمریکا که در آن زمان رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود، مذاکرات محرمانه ای را با سلطان قابوس انجام داد و خواستار مذاکرات در سطح عالی تر با تهران شد. مذاکراتی بین مقامات بلند پایه ایران و آمریکا در مسقط. عمان در فاصله 200 مایلی ایران در خلیج فارس و در منطقه استراتژیکی واقع شده است و در جولای 2012، نخستین نشست در سطح عالی بین مقامات ایرانی و آمریکایی در این کشور برگزار شد.

در آن زمان جیک سالیوان، مشاور هیلاری کلینتون و پانیت تالوار، کارشناس عالی امور ایران در شورای امنیت ملی آمریکا به عمان رفتند. تمرکز این نشست بر مذاکرات مستقیم در مورد مساله هسته ای ایران بود.

پس از این مذاکرات؛ یک نشست دیگر در ماه مارس در عمان برگزار شد. زمانی که ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا و مجید تخت روانچی همتای ایرانی او در مسقط ملاقات کردندو پس از آن نشست های دو جانبه ای در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل و سپس ژنو برگزار شد که به توافق هسته ای مقدماتی انجامید.

با این حال شماری از کشورهای عربی از واشینگتن و مسقط به دلیل پیشبرد مذاکرات محرمانه با ایران انتقاد می کنند. برخی از آنها می گویند آمریکا و عمان ، دیگر کشورهای عربی را فریب داده اند .

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10