هم‌پوشانی منافع استراتژیک مسکو - واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: آن چه از نقشه جدید عربی و جهانی مشاهده می شود حکایت از آشفته تر شدن حال و روز اعراب و مسلمانان جهان دارد که دو کشور بیش از همه در تشدید این وضعیت نقش دارند، ایالات متحده امریکا و روسیه.نقش امریکا همواره بر عزل و دخالت در جهان بوده است. اکنون نیز به گونه ای وارد تحولات شده است که می خواهد از تجربه دفاعی خود در افغانستان و عراق استفاده کند تا اولا به منابع بزرگ تری از نفت و گاز برسد تا به این ترتیب از شما هم پیمانان نفتی عربش بکاهد و ثانیا، طرح استراتژیک خود را برای دور شدن از منطقه و تمرکز بر آسیا و چین در دهه های آینده پیاده کند. در عین حال این کاهش نفوذ که بازتاب خود را در وضعیت هم پیمانان عرب امریکا به ویژه در مورد عربستان نشان داده است، باعث شده تا در تصمیم گیری هایش نیز تاثیر بگذارد.

اما در مورد روسیه، کشوری که از لحاظ جغرافیایی به اروپا و دو جهان اسلامی و عربی نزدیک است و موقعیت ویژه اش سبب شده تا سیاسی، نظامی و اقتصادی نیز خود را در منطقه درگیر کند و سرنوشتش متاثر از بهار عربی و انقلاب هایی که افق های تازه ای را می گشایند، شود. درگیر شدن روسیه در درگیری های جاری در سوریه سبب شده تا این تاثیرگذاری بیش از پیش افزایش یابد.

استراتژی هجومی روسیه مبتنی بر چندپارگی جهان اسلام است و برای همین حساب ویژه ای بر درگیری های سنی و شیعی و شعله ور ساختن آن کرده است. حکومت سوریه برگه ای مهم در این استراتژی است که نقطه وصلی میان روسیه، ایران و لبنان با عبور از عراق محسوب می شود و سقوط دولت اسد به معنای شکست این استراتژیک است، اما بازسازی توانایی هایش به معنای ادامه این درگیری و حتی رسیدن آن به نسل های آینده خواهد بود.  

حلقه مهم در این دستورالعمل حفاظت از حکومت اسد برای تحقق دو هدف است که یکی دیگری را تکمیل می کند: اول ممانعت از تشکیل جغرافیای سیاسی و اقتصادی جدید که بتواند کشورهای عربی را سیاسی و اقتصادی به هم وصل کند و دوم ممانعت از ایجاد خط جغرافیایی سیاسی و اقتصادی که مانع از رسیدن نفت و گاز به ترکیه و اروپا شود تا به این ترتیب این دو منبع استراتژیک انرژی انحصارا در اختیار روسیه باقی بماند.   

اسراتژی روسیه مبتنی بر تجزیه جهان عربی و سرمایه گذاری بر درگیری های شیعی و سنی است تا به این ترتیب تغییری شگرف در دو جهان عربی و اسلامی به وجود نیاید.

کاهش جایگاه و نفوذ امریکا در منطقه به دشمنان سیاسی و نظامی روسی اش اجازه پیشروی می دهد تا آینده ای تاریک و گسترده را برای افق به شدت خطرناک دو امت اسلامی و عربی رقم بزنند.

به رغم اختلافات استراتژیک میان روسیه و امریکا هر دوی آنها در حقیقت حضور یکدیگر را تکمیل می کنند چرا که هر دوی آنها بر سر نتیجه توافق دارند، برای این که حرکت جزر امریکایی را حرکت مد روسی جبران می کند و این دو حرکت متعارض از لحاظ شکلی از لحاظ مضمون با یکدیگر هم پوشانی دارند و می توانند یکدیگر را کامل کنند. به این ترتیب به دو منطق اساسی در منطقه می رسیم، اولی دشمنی با جریان های سلفی اسلامی مسلح و دیگری توافق بر سر جایگاه اسرائیل و نقش آن در منطقه.

روس ها درگیری سنی شیعی را سرمایه گذاری پر سودی از لحاظ اقتصادی و مالی برای خود قلمداد می کنند که به آنها اجازه می دهد تا جهان عرب همچنان برای تامین تسلحیات خود به آنها وابسته باشند و بابی را از انتقام های شیعه و سنی باز کند که به این سادگی ها قابل بستن نباشد، به گونه ای که می توانند به راحتی در آن پول صرف کنند و از آن آسانتر درآمد داشته باشند، آنها برای این کار قطعا از شکوفایی و پیشرفت و حرکت به سمت مدرنیسم و دموکراسی و تغییر در کشورهای عربی و منطقه نیز جلوگیری می کنند.

سرمایه گذاری بر روی درگیری های شیعی و سنی از طریق حمایت از جریان های تندروی دو طرف سبب می شود تا زیرساخت های کشورهای عربی کاملا ویران شوند و بذر ویرانی و نابودی و مرگ کاشته شود، کما این که درگیری خودساخته میان جنبش های اسلامی سیاسی مدنی مثل اخوان المسلمین با حکومت های عربی را نیز افزایش می دهد که بی شک این خطایی استراتژیک برای کسانی که به دنبال جنگ داخلی هستند، محسوب می شود، چرا که نه تنها باعث ایجاد جنگ میان جریان های اسلامی می شود بلکه رویارویی عبثی را میان ملت ها و فرهنگ های دینی نیز به وجود می آورد.

یکی از اهداف این استراتژی روسیه شاید با مصالح استراتژیک امریکا تلاقی پیدا کند، نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد اروپای ضعیف به تدریج به زیر چتر رحمت روس ها و امریکایی ها برای تامین منابع اصلی انرژی اش متمایل خواهد شد. علاوه بر آن استراتژی روسیه می تواند استراتژی اسرائیل در دو جهان عرب و اسلام را نیز کامل کند.

منبع: سرمقاله القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11