فرانسه در سودای بازگشت به خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: تنها پاریس در کنار واشنگتن باقی مانده است. بریتانیا که خود در ابتدا بر طبل جنگ با سوریه می کوبید، با رای اکثریت مجلس عوام کنار کشیده است و فرانسه و امریکا تنها کشورهای قدرتمند غربی هستند که می توانند به فکر جنگ با سوریه باشند. البته آنها هم راه همواری را در پیش ندارند. با وجود این که فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه اعلام کرده است که استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه نباید بدون تنبیه بماند، اما به نظر می رسد در کشور فرانسه هم تمامی صداها موافق جنگ نیستند چنان که ژان-فرانسوا کوپه رئیس حزب راست  این کشور روز شنبه از فرانسوا اولاند خواست پیش از تصمیم گیری برای مداخله نظامی در سوریه همراه با آمریکا، منتظر نتایج تحقیق بازرسان سازمان ملل متحد شود و گفته که سندروم عراق در ذهن ها ماندگار است. فرانسه هم اکنون دو کشتی جنگی در منطقه دارد که سرگرم جمع آوری اطلاعات هستند. گویا پاریس که بر خلاف گذشته خود را از جنگ های بین المللی دور می کرد، این بار می خواهد خود را آماده جنگی جدید در خاورمیانه کند.

با وجود آن که نظرسنجی ها مخالفت درصد بالایی از فرانسوی ها را با مشارکت کشورشان در این حمله نشان می دهد اما با این حال بعید است این مسئله تاثیری در تصمیم اولاند داشته باشد. تجربه نشان داده است که معمولا مردم فرانسه در مسائل نظامی و جنگ از رئیس جمهورشان حمایت می کنند.  با دکتر احمد نقیب زاده استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین الملل در خصوص اصرار فرانسه در حمله به سوریه و همراهی با امریکا و تاثیر افکار عمومی و جامعه بین المللی بر این تصمیم گفت وگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

از ابتدای درگیری ها در سوریه کشور فرانسه در میان کشورهای اروپایی سردمدار مخالفان بشار اسد بوده است. ارزیابی شما از این موضع گیری چیست؟

برخلاف سیاست یک جانبه گرایی بوش، باراک اوباما از اروپا یی ها برای پیشبرد اهداف خود  استفاده می کند. اروپایی ها سالیان درازی است که قصد دارند در خاورمیانه نقش ایفا کنند. به همین دلیل در لیبی هم پیش قدم شدند و در سوریه و لبنان نیز که از مستعمرات فرانسه بودند قصد دارند نقش مهمی ایفا کنند. در نتیجه این مساله کمک می کند تا فرانسوی ها بهانه ای برای دخالت در خاورمیانه پیدا کنند و از سوی دیگر مساله سوریه را به عنوان امری بشر دوستانه تلقی کنند، بدین معنا که می گویند چون بمب شیمیایی در این کشور به کار رفته پس باید با آن مبارزه شود. همچنین به دلیل آنکه کشور فرانسه کشوری ریاستی است سیاسیت خارجی به طور کلی در دست رئیس جمهور است و همانند انگستان نیاز به مداخله پارلمان ندارد.

کشورهای اروپایی ورود به این جنگ را مضر می دانند و از سوی دیگر با توجه به افکارعمومی فرانسه و افکارعمومی جهان در مخالفت با جنگ در سوریه، حضور فرانسه در این جبهه تا چه اندازه می تواند به ضرر پاریس باشد؟

به نظر می رسد سیاست فرانسوا اولاند مورد سوال و انتقاد شدیدی قرار بگیرد. البته نباید نکته ای را از نظر دور داشت و آن پیوندی است که میان حزب سوسیالیست فرانسه و یهودی ها برقرار است. به طور کلی مردم دنیا و به ویژه اروپایی ها از جنگ بیزار هستند و به دلیل نزدیکی جغرافیایی که با این کشورها دارند صدمات بیشتری متوجه آنها خواهد شد. هر گونه مداخله ای در جنگی دیگر مضموم شمرده می شود  و به طور حتم رئیس جمهور فرانسه مورد انتقاد قرار خواهد گرفت. خوشبختانه این انتقادها تا به امروز آثار خوبی هم در بر داشته است.

جایگاه فرانسه در میان همپیمانان امریکا در مقایسه با بریتانیا چیست؟

سیاست همسویی با امریکا از زمان سارکوزی آغاز شد و همچنان در دوران فرانسوا اولاند هم دنبال می شود. با وجود آن که از نظر ایدئولوژیکی امریکا و فرانسه متفاوت هستند بدین معنا که آنها چپ هستند و امریکایی ها راست، اما سیاست خارجی و روابط استراتژیک آنها با یکدیگر همراه است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که از زمان حمله به کانال سوئز فرانسوی ها به دنبال جایگاه محکمی در خاورمیانه بودند و این حضور برای آنها اهمیت استراتژیکی بالایی دارد. در زمان سارکوزی به این نتیجه رسیدند که اگر با امریکا همسویی کنند می توانند همانند انگلیسی ها نقش آفرین باشند تا منافع بیشتری نیز برای آنها تامین شود. اما این مسیری اشتباه است، به دلیل آنکه امریکا از اروپایی ها استفاده ابزاری می کند.

آیا فرانسه در این همراهی قصد دارد به نوعی جایگاه بریتانیا را برای امریکا پر کند؟ آیا چنین چیزی شدنی است؟

خیر نمی تواند، فرانسوی ها می دانند که پر کردن جایگاه بریتانیا برای امریکا به دست آنها عملی نخواهد بود چراکه پیوند میان انگلستان و امریکا پیوند دیرینه ای است، اما آنها دوست دارند که حداقل  همانند بریتانیایی ها بتوانند حوزه مانور بیشتری در خاورمیانه داشته باشند.

زمان جنگ با لیبی ائتلافی علیه دولت قذافی تشکیل شده بود که فرانسه یکی از آنها بود، حال با توجه به همان انگیزه ای که فرانسه نسبت به سوریه دارد و اینکه در گذشته مستعمره این کشور بوده آیا قصد دارد یا می تواند چنین ائتلافی را علیه دولت سوریه شکل دهد؟

خیر نمی تواند. خوشبختانه تجربه ای که از مداخلات پیشین حاصل شده نشان داده که هرگونه مداخله ای غیرمنطقی، غیر مفید و ظالمانه است. بنابراین هم اکنون نظام بین الملل متوجه شده است که امریکایی ها به بهانه های مختلف وارد این کشورها می شوند و قادر به کنترل آن نیستند و در نهایت خود را از بازی خارج کرده و کنار می کشند.

با توجه به اینکه جامعه عربی هم مخالف این حمله هستند و آن را به گونه ای استعماری می پندارند، آیا فرانسه با این فضا می تواند با کشورهای عربی ائتلافی تشکیل دهد؟

مردم عرب و افکار عمومی اعراب نیز همانند سایر کشورها مخالف جنگ هستند، اما اتحادیه عرب که بیشتر از حکومت های سنی مذهب تشکیل شده سیاست ضد شیعی را دنبال می کند و دولت فرانسه نیز تنها می تواند در اتحاد با دولت ها اهداف خود را به پیش ببرد و این در حالی است که افکار عمومی به هر شکلی آن را محکوم خواهد کرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: چهارشنبه 13 شهریور 1392/ باز انتشار: دوشنبه 18 شهریور 1392