آیا توافق هسته ای با ایران امکان پذیر است؟

تقاضاهای بسیاری از آمریکا و شرکای مذاکره کننده این کشور برای برقراری ارتباط با حسن روحانی، رئیس جمهوری جدید ایران و آغاز مذاکرات جدی در مورد برنامه هسته ای ایران مطرح شده است. اظهارات اولیه روحانی، موقعیت قبلی وی به عنوان مذاکره کننده هسته ای ایران و انتخاب محمد جواد ظریف، سفیر سابق ایران در سازمان ملل به عنوان وزیر امور خارجه، همه و همه باعث شده اند این دیدگاه مثبت ایجاد شود که امکان دستیابی به نتیجه ای صلح آمیز بیش از هر زمان دیگری قوت گرفته است. اما با وجود آنکه رئوس اصلی یک توافق را می توان شاهد بود، جزئیات آزاردهنده ای مانند این نکته که چه کسی گام نخست را بر می دارد، همچنان باقی هستند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از هافینگتون پست، ایران برخلاف کره شمالی همچنان به پیمان منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) پایبند بوده است. و بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای اجازه دارند که از برخی تاسیسات هسته ای ایران بازدید کنند. محدودیت هایی که بر این بازرسی ها اعمال می شود تا حدودی نگران کننده هستند اما آژانس این امر را نقض پیمان منع گسترش سلاح هسته ای نمی داند.

رئوس اصلی یک توافق وجود دارد. حق ایران برای غنی سازی اورانیوم با اهداف صلح آمیز تصدیق خواهد شد. این امر شامل غنی سازی تا چهار درصد برای تولید انرژی و حجم محدودی از اورانیوم 20 درصد برای تحقیقات پزشکی می شود. اگر ایران به دنبال توسعه برنامه پلوتونیوم باشد، باید محدودیت هایی بر این روند اعمال شود. در این صورت برخی اعضای کنگره و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بار دیگر بحث اینکه ایران حق غنی سازی اورانیوم را ندارد را پیش خواهند کشید. اما این موضع افراطی در تناقض با ان پی تی است و هرگونه مذاکره ای را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

در مقابل ایران به رعایت ان پی تی از جمله تمامی پروتکل ها پایبند خواهد بود. آژانس بین المللی انرژی اتمی باید امکان دسترسی به تمامی تاسیسات هسته ای ایران را داشته باشد و زمانیکه از پایبندی ایران اعلام رضایت کرد، تحریم های اقتصادی مربوط به برنامه هسته ای را در چند مرحله لغو خواهد کرد. برخی از مقامات در ایران با بازرسی سایت های نظامی مخالف هستند. شاید این امر یکی از موانع اصلی دستیابی به توافق در مورد جزئیات یک قرارداد باشد.

زمانبندی و درجه تعدیل تحریم ها یکی دیگر از موانع مهم در این مسیر است. برخی از این تحریم ها از سوی سازمان ملل قابل لغو هستند، برخی از سوی باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و برخی نیازمند اقدام کنگره ای هستند. این در حالی است که همه این تحریم ها مربوط به برنامه هسته ای ایران نیستند. ایران خواستار کنار گذاشته شدن تمام تحریم ها است. آمریکا مجبور است که روند برداشت تحریم ها را محدود کند.

اسرائیل برای ازسرگیری مذاکرات صلح پذیرفت که تعداد قابل توجهی از زندانیان فلسطینی را آزاد کند که البته برای این رژیم امتیازدهی دردناکی بود. اقدامی مشابه می تواند به آغاز مذاکرات ایران- آمریکا با دیدی مثبت کمک کند. یک پیشنهاد صدور اجازه فروش قطعات هواپیمای تجاری به جمهوری اسلامی است. ایران مدت ها است که به دنبال خرید این قطعات است. اقدام مثبت دیگر می تواند سفر بی سر و صدای نماینده شخصی رئیس جمهوری برای ایجاد سطحی از اعتماد نسبت به جدیت ما در این زمینه باشد. با این حال، هر یک از این اقدامات هر اندازه هم که کوچک باشند، به عنوان راهی برای مماشات مورد شک و ظن کسانی قرار می گیرد که برای برقراری ارتباط بمباران و گزافه گویی را ترجیح داده اند.

با توجه به فهرست بلندبالای شکایات و نارضایتی های دو طرف از یکدیگر، بسیاری متقاعد شده اند که این فرصت به دست آمده چندان مطلوب نیست اما بعید است که زمانی بهتر وجود داشته باشد و باید توجه داشت که باب دستیابی به راه حل صلح آمیز در حال بسته شدن است. سیاست های ناکارآمد در آمریکا و دسته بندی ها در ایران و اسرائیل می تواند برای بهترین و شاید آخرین فرصت مشکل ساز شود یا آن را به طور کلی نابود کند.