گرجستان، دریچه تنفسی که امریکا از ایران گرفت

دیپلماسی ایرانی: مرز زمینی ای میان ایران و گرجستان که یکی از جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سابق است، وجود ندارد. برای رسیدن به این کشور باید از طریق تبریز به ارمنستان رفت و از آن جا به گرجستان رسید که آن هم هزینه های بسیاری در بر دارد. خط راه آهن تنها امکان ارتباطی تفلیس با دنیای خارج از راه زمینی بود که آن هم به دلیل جنگ پنج روزه این کشور با روسیه در سال 2008 متوقف شد.  

بسیاری بر این باورند که ارتباطات گرجستان با فدراسیون روسیه بسیار شبیه روابط ایران با ایالات متحده امریکا از لحاظ دشمنی است. در حالی که عکس آن هم صادق است، روابط ایران با روسیه به همان اندازه نزدیک است که روابط گرجستان با امریکا. به همین دلیل است که گسترش روابط تجاری ایران و گرجستان که در سه سال اخیر به طور قابل ملاحظه ای رو به گسترش بوده، امروزه با تنگناهای تازه ای روبه رو شده است. به رغم این که گرجستان روزگاری جزئی از امپراطوری ایران بود و روابط تارخی و فرهنگی بسیاری با ایران دارد اما تفلیس نیز حقیقت روابط بین الملل را فهمیده و روابطش با ایران را دست خوش تغییر داده است. گرجستان از وضعیت بازیگران بزرگ منطقه ای یعنی روسیه، ترکیه و ایران به خوبی آگاه است اما برای رسیدن به هدفش که همان عضویت در اتحادیه اروپا با حمایت هم پیمان مهمش ایالات متحده امریکا است، بیشتر اهمیت می دهد و برای همین تلاش دارد تا به هر نحوی شده دل ایالات متحده را به دست آورد.  

چندی پیش تفلیس اعلام کرد که قانون ویزا را برای شهروندان ایرانی مجددا باز می گرداند تا به این ترتیب مبادلات تجاری ایران با این کشور حوزه قفقاز کاهش یابد. آن هم در شرایطی که ایران با تحریم های سخت بین المللی دست به گریبان است.

ایراکلی فیکوا، سخنگوی وزارت امور خارجه گرجستان در این باره گفت: «از ابتدای ماه ژوئیه ایرانی ها برای ورود به گرجستان نیاز به اخذ ویزا خواهند داشت.» گرجستان از سال 2010 ویزای ورود گردشگران ایرانی به گرجستان را برداشت که باعث شد میزان مسافرت ایرانی ها به این کشور تا چهار برابر افزایش یابد. بر اساس آن چه روزنامه وال استریت ژورنال ماه گذشته میلادی منتشر کرد، تفلیس این تصمیم را زمانی گرفت که هیئتی از سوی وزارت خزانه داری امریکا در ماه گذشته میلادی به گرجستان رفت و نسبت به امکان استفاده ایران از مبادلات بازار تجاری رو به شکوفای این کشور هشدار داد و گفت که به این ترتیب ایران می تواند تحریم های سخت بین المللی را دور بزند. به این ترتیب امریکا توانست یکی از دریچه های تجاری مهم دریای سیاه را در برابر صادرات ایران ببندد.

تیا تسولوکیانی، وزیر دادگستری گرجستان گفت که کشورش به دقت تجارت با ایران را زیر نظر دارد و اطلاعات کافی در این زمینه را نیز در اختیار دارد. روزنامه های گرجستان به نقل از وزیر دادگستری کشورشان نوشتند که «150 حساب بانکی مرتبط با شهروندان ایرانی و شرکت های تجاری ایران را بسته اند. این کار در راستای همکاری های گرجستان با تحریم های بین المللی اقتصادی اعمال شده سازمان ملل علیه تهران اعمال شده است.»

در طول سه سال گذشته روابط دو کشور بسیار گسترش یافته بود و حتی با وجود دخالت امریکا می توانست بیش از این هم افزایش یابد. شمار بسیاری از شهروندان ایرانی به گرجستان سفر می کردند و هر چقدر که می خواستند در این کشور ساکن می شدند. در عین حال بسیاری از شهروندان ایرانی ساکن گرجستان نیز شدند. مساله ای که سبب شد تا حجم سرمایه گذاری ایرانی ها در این کشور بسیار افزایش یابد. دلیلی برای این ادعا انتشار مجله هفتگی آریانا است که به زبان فارسی منتشر می شود اگر چه در 7 ماه گذشته تا کنون تنها چهار بار منتشر شده است.

سارا غازی، رئیس تحریریه آریانا در این باره می گوید: «تورم بالا و افزایش قیمت ها سبب شده است که بسیاری از ایرانی ها گرجستان را کشوری جذاب برای خود ببینند به ویژه که به ایران نیز نزدیک است. ایرانی های بسیاری هستند که سرمایه های بسیاری در اختیار دارند و می خواهند در گرجستان سرمایه گذاری کنند، اقتصاد گرجستان در مرحله رشد است و می تواند یک مرکز تجاری رو به پیشرفتی برای ایرانی ها به حساب آید.»

در سال گذشته میلادی شمار مسافران ایرانی گرجستان 60 درصد افزایش یافت که بنا به آمار ثبت شده از یک صد هزار شهروند ایرانی ای که به این کشور آمده اند شش هزار نفر مقیم شده اند، این رقم بسیار بالایی برای کشوری که مهاجرپذیر نیست، محسوب می شود. گرجی ها امیدوار بودند که حضور ایرانی ها بتواند رشد اقتصادی برای کشورشان به وجود آورد. اما فشارهای ایالات متحده و تلاش های تفلیس برای جلوگیری از خشمگین کردن آن، به ویژه به نیازی که به این کشور در برابر روسیه دارد، سبب شد تا نسبت به رشد و شکوفایی روابط خود با ایران محافظه کارانه تر برخورد کند.

جورجی الکساندر روندلی، تحلیلگر مسائل سیاسی در این باره می گوید: «گرجستان می خواهد به عضویت اتحادیه اروپا و پیمان ناتو در آید در عین حال می خواهد که روابطش با همه کشورهای همسایه رو به گسترش باشد. برای همین کار برای تفلیس بسیار سخت است که بتواند همه را راضی نگه دارد. به خصوص راضی نگه داشتن کشورهای بزرگ که با هم در رقابت و درگیری به سر می برند.»

وی تاکید می کند، منطقه سه قدرت بزرگ دارد که شامل روسیه، ترکیه و ایران است که نمی توانیم به هیچ وجه از آنها غافل شویم به خصوص که به شکل روزانه با آنها در تعامل هستیم. این قدرت ها سهم به سزایی در ثبات و امنیت کشورمان دارند. برای همین من معتقدم که حفظ روابط دوستانه با ایران، به ویژه در زمینه های اقتصادی خطری برای گرجستان و امنیت بین المللی نخواهد بود.

منبع: السفیر/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 7 مرداد 1392/ باز انتشار: جمعه 11 مرداد 1392