دلارهای نفتی بلای اقتصاد کشور است

دیپلماسی ایرانی: عراق به زودی به دومین کشور تولید کننده نفت جهان تبدیل می شود. اگر چه عملا نیز گوی سبقت را از بسیاری از دیگر تولیدکنندگان نفتی جهان ربوده است اما همچنان در تولید و صادرات نفت ضعف های بسیاری دارد. کارشناسان پیش بینی کرده اند که عراق تا سال ۲۰۱۶ بتواند نزدیک به ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز تولید کند و تا سال ۲۰۱۸ گوی سبقت را از عربستان سعودی برباید و به نخستین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شود. سرمایه گذاری شرکت های بزرگ نفتی جهان این امکان را به این کشور داده است که بتواند به این دستاورد بزرگ هر چه سریعتر برسد. در حال حاضر عراق توانسته در تولید نفت از ایران و ونزوئلا پیشی بگیرد و در اپک پس از عربستان در رتبه دوم بایستد.

در همین رابطه دیپلماسی ایرانی مصاحبه ای را با دکتر ابراهیم بحرالعلوم، وزیر سابق نفت عراق انجام داده است که در زیر می خوانید:

نظر شما درباره صنعت نفت عراق و تلاش هایی که در این زمینه برای افزایش درآمدهای کشور می شود، چیست؟

صنعت نفت عراق به دلیل سال ها تحریم و جنگ ضربات سختی را متحمل شده بود. در طول دوران رژیم صدام حسین صنعت نفت عراق بیشترین ضربات را متحمل شد و بسیاری از تاسیسات آن نابود شدند. ما هنوز آثار آن را در صنعت نفت خودمان می بینیم. به ویژه در دهه نود که به دلیل نبود سرمایه گذاری خارجی بسیاری از تاسیسات زیربنایی نفت عراق نابود شدند. اما در سال های گذشته و به کمک حضور شرکت های بین المللی و خارجی میزان تولید نفت در عراق به شدت افزایش یافته است. بسیاری از تاسیسات نفتی نیز بازسازی شدند و صنعت نفت عراق جانی دوباره گرفت. از این رو می توانیم پیش بینی کنیم در صورت ادامه سرمایه گذاری ها میزان تولید نفت از این هم بیشتر شود. در حال حاضر عراق بیش از چهار میلیون بشکه نفت در روز تولید می کند که این رقم به زودی جایگاه عراق را به دومین کشور تولیدکننده نفت جهان در اپک و جهان ارتقا خواهد داد. اما در این میان مشکل مهم دیگری نیز وجود دارد و آن این است که همه درآمدهای نفتی کشور هزینه مصارف روزمره دولت می شود. در حالی که ما برنامه ای با پنج محور برای توسعه و پیشرفت کشور طراحی کرده ایم و برای رسیدن به این اهداف باید یک اداره با کفایت امور را در دست بگیرد و بخش های کشاروزی، صنعت، بازرگانی و گردشگری را به سوددهی برساند که متاسفانه چنین اتفاقی در حال حاضر رخ نداده است. ما در هر چهار بخش ضعف های جدی و زیربنایی داریم که هنوز کاری برای بهبود و توسعه آنها صورت نگرفته است. در حالی که ما باید سرمایه گذاری های تازه ای انجام دهیم تا بتوانیم تامین درآمدهای کشور را تنوع ببخشیم و تامین درآمدها تنها از طریق نفت را اصلاح کنیم.

تاثیر نفت در اقتصاد عراق را چگونه می بینید؟

متاسفانه ما هر آن چه از نفت به دست می آوریم را تبدیل به دینار کرده و در کشور خرج می کنیم. بیش از 80 درصد درآمد دولت صرف هزینه های روزمره اش می شود در حالی که سرمایه گذاری در زیرساخت ها، صنایع، کشاورزی، گردشگری، خدمات و غیره یا ناچیز است یا اصلا انجام نمی شود. این مساله سبب شده است تا عراق به یک کشور صرفا مصرفی که هر گونه تغییری در وضعیت درآمدهای نفتی اش تاثیری مستقیم بر زندگی روزمره مردم می گذارد، تبدیل شود. وابستگی شدید به نفت بدون بهره برداری جانبه از صنعت نفت هزینه های سنگینی را متحمل کشور کرده است. ما در حالی این گونه دلارهای نفتی خود را خرج می کنیم که نرخ بیکاری در کشور بسیار بالا است و تورم ما نیز رو به افزایش است. این در حالی است که میانگین سنی ما بسیار جوان است و این مساله می تواند در آینده مشکلات تازه ای را برای کشور ما رقم بزند. از سوی دیگر سرازیر شدن پول نفت در بازار عمومی کشور سبب افزایش هزینه ها شده که این مساله واردات را به شدت افزایش داده است. این مساله نیز مزید بر علت شده، چون در سایه نبود تولیدات داخلی وابستگی ما به واردات بیش از پیش افزایش یافته است.

در حال حاضر دقیقا چه میزان از درآمدهای کشور از نفت تامین می شود؟

ما اکنون ۹۰ درصد نیازهای مالی خود را از طریق فروش نفت تامین می کنیم. به عبارت دیگر ۹۰ درصد بودجه کشور از فروش نفت تامین می شود. در حالی که به صنایع دیگر هیچ توجهی نمی شود. در حالی که بخش های کشاورزی، صنعت، گردشگری و بازرگانی که عراق به دلیل ویژگی های منحصر به فردش توانایی بسیاری برای استفاده از آنها دارد، می تواند به اندازه بسیاری در کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی کمک کند و باعث شود تا در کسب درآمدهایش از محل های مختلف درآمد داشته باشد. ما به رغم امکانات بالای کشاورزی و زمین مستعد برای کشاورزی ضعف های شدیدی در این بخش داریم. در زمینه گردشگری با وجود این که جاذبه های گردشگری بسیاری داریم و می توانیم جزء 10 کشور پرجاذبه گردشگری جهان باشیم، سهم ما از گردشگری نیز بسیار ناچیز است. سرمایه گذاری چندانی در این صنعت نشده و روند رو به رشد کشور در این صنعت نیز بسیار کند است. ما باید از درآمدهای نفتی در این بخش ها سرمایه گذاری کنیم تا بتوانیم ضمن ایجاد منابع جدید مالی اشتغال زایی نیز بکنیم و از هزینه های دولت بکاهیم.

آیا دستورالعملی برای رسیدن به این اهداف تا کنون طراحی شده است؟

راه حل هایی مطرح است و برنامه هایی تدوین شده ولی حقیقت این است که به دلیل مشغولیت دولت به مسائل دیگر به ویژه مسائل سیاسی و امنیتی کمتر فرصتی برای تمرکز بر این موضوع باقی مانده است. مثلا در حال حاضر قیمت نفت بالا است و ما می توانیم هر بشکه نفت را به قیمتی نزدیک به یک صد دلار در بازارهای جهانی بفروشیم. طرح هایمان را اکنون خیلی آسان می توانیم اجرا کنیم و به نتیجه برسیم. اما اگر قیمت نفت در بازارهای جهانی ناگهان کاهش یابد نه تنها در اعمال طرح هایمان به مشکل بر می خوریم بلکه حتما ممکن است به کسری بودجه بر بخوریم که در این صورت نمی توانیم کاری برای جبران آن بکنیم، چرا که درآمدهای متنوع نداریم و این مساله سبب می شود بودجه کشور دچار مشکلات جدی شود. در حالی که تقویت منابع درآمدزای دیگر کشور باعث می شود تا عراق از کسب درآمد از تولیدات تک محصولی خارج شود و بودجه کشور با منابع مختلف تامین شود.

آیا سرمایه گذاری ای در بخش گاز نیز صورت گرفته است؟

در حال حاضر شرکت "گاز بصره" در حال سرمایه گذاری و توسعه میدان گازی بصره است تا بتواند ظرف دو سال آینده نزدیک به یک میلیون متر مکعب گاز در روز تولید کند. ما متاسفانه در حال حاضر بخش عمده ای از گاز کشور را که اتفاقا مورد نیاز کشور است و از آن می توان بهره های بسیار برد، هدر می دهیم. روزانه حداقل یک ملیون متر مکعب گاز در کشور از بین می رود که این حجم معادله سه میلیارد دلار در سال است که عراق آن را به دلیل عدم سرمایه گذاری مطلوب بر روی گازهای موجود در چاه های نفتش از دست می دهد. ما باید بر این مساله کار کنیم تا بتوانیم از این گازها نیز استفاده کنیم و مجبور نشویم آنها را بسوزانیم. به ویژه که به این گاز هم در مصرف شهری و خانگی و هم در صنعت نیاز مبرم داریم.

مهمترین اهتمام دولت در حال حاضر در بخش صنعت نفت چیست؟

مهمترین طرحی که وزارت نفت در حال حاضر پیگیری می کند، توسعه فعالیت های شرکت گاز بصره برای سرمایه گذاری بر ثروت های زیرزمینی گاز کشور است که می تواند معادل نفت برای ما درآمدزایی داشته باشد. در این زمینه گام های بسیار خوبی برداشته شده است و پیشرفت های ملموسی داشته ایم که از ابتدای ماه جاری شاهد دستاوردهای تازه ای در این زمینه بوده ایم که این دستاوردها در آینده نزدیک تکمیل خواهند شد. در سال های آینده با سرمایه گذاری بر بخش گاز میزان تولید نفت نیز افزایش خواهد یافت چرا که با استفاده از گازهای موجود در چاه های نفت تولید نفت نیز افزایش می یابد.

دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: چهارشنبه 5 تیر 1392/ باز انتشار: یکشنبه 9 تیر 1392