به سوریه از لنز این مرد نگاه کنید

دیپلماسی ایرانی: رهبران و مقام های ارشد بسیاری از کشورها طرف دو هفته گذشته به امید یافتن راهی برای پایان دادن به پرونده طولانی شده سوریه راهی مسکو پایتخت روسیه شده اند.دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه اصلی ترین آمال این دست از مقام های عالی رتبه در جریان این سفرها بوده است. ابتدا وزیر امور خارجه ایالات متحده جان کری، پس از او نخست وزیر بریتانیا دیوید کامرون، سپس نخست وزیر رژیم صهیونیستی بنیامین نتانیاهو و اخیرا هم دبیرکل سازمان ملل بان کی مون. روسیه از نگاه تمامی این افراد کلید حل بحران در سوریه است.

برای درک چگونگی متفاعد کردن روس ها به همکاری با غرب در پرونده سوریه، کاخ سفید و قاره سبزنشین ها باید نیم نگاهی دقیق به اهمیت منطقه مدیترانه برای روس ها در معادلات سیاسی این کشور بیندازند.امتناع روس ها از همکاری با غرب در حل بحران در سوریه به شکل عجیبی معماگونه شده است.روسیه در منطقه خاورمیانه متحدان دیگری هم داشته که برای نگاه داشتن آنها در اریکه قدرت تقلای آنچنانی از خود نشان نداده است. چرا سوریه بیش از دیگر متحدان روسیه در خاورمیانه برای این کشور حایز اهمیت است؟ پاسخ چندان هم سخت نیست: از لنز روس ها نتیجه بحران در سوریه بر هسته ای ترین منافع استراتژیک این کشور در منطقه مدیترانه تاثیرگذار است. استراتژی های دریایی روسیه در سطح جهانی و صادرات انرژی این کشور منوط به نتیجه بحران در سوریه است.

در تعبیر علت پافشاری روسیه بر بقای اسد در سوریه، توجه به این نکته کافی است که از نگاه کرملین نشین ها سوریه نه در منطقه خاورمیانه که به عنوان بخشی از میدترانه تعریف می شود. خاورمیانه عرب نشین در دستگاه دیپلماسی روسیه از اهمیت کمتری نسبت به مدیترانه برخوردار است. مدیترانه بخصوص منطقه شرقی آن در اولویت های سیاست خارجی روسیه است.
در فصل سرما، زمانی که بسیاری از بنادر روسیه به دلیل درجه حرارت منفی یخ زده  و غیرقابل دسترس است، بنادر حواشی دریای سیاه به دلیل گرمایی که دارد، خط حیات روس ها بخصوص در حوزه صادرات نفت به حساب می آید. حفظ توانایی در بازنگاه داشتن دریای مدیترانه به منظور بهره برداری در حوزه تجارت و نقل و انتقال دریایی از اصلی ترین اولویت های روسیه است.

حضور ناوهای دریایی روسیه در سوریه، به نوعی چترحمایتی برای فعالیت های این کشور در منطقه شرق مدیترانه به حساب می آید. غرب برای نگه داشتن روسیه در کنار خود در بحران سوریه باید به منافع این کشور در حوزه شرق مدیترانه توجه خاص داشته باشد. در گفتگوهای دیپلماتیک با روسیه، دغدغه های مسکو باید مورد توجه و بحث و بررسی قرار گیرد. تعریف یک اولویت به عنوان نمونه اولویتی که به حضور دریایی روسیه در منطقه اشاره کند، از ضروریات است.
ناوگان دریایی روسیه در مدیترانه شرقی حضوری جدی و بی رقیب داشته و روس ها هم بازیگر اصلی در بازارهای نفت و گاز منطقه از جمله ترکیه، ایتالیا و یونان هستند. روسیه در حال حاضر، پیشتازترین عضو در مناقصه سیستم ارسال گاز یونان است. این کشور همچنین به دنبال سرمایه گذاری در منابع گاز طبیعی در اسراییل و قبرس هم است. کمپانی های روس سرمایه گذاری های گسترده ای در منطقه داشته و زیرساختارهای بسیاری را هم در دست کار دارند. روسیه در سال 2011 میلادی، وام هنگفتی را در اختیار قبرس برای حمایت از سرمایه گذاری خود در این جزیره قرار داد.

مسکو همچنین در سیاست داخلی بسیاری از کشورهای منطقه به دلیل رابطه بسیار نزدیک با نخبگان سیاسی محلی یا مهاجران روس در این کشورها، نفوذ قابل توجهی دارد. به عنوان نمونه امروز در اسرائیل تقریبا یک میلیون مهاجر روس وجود دارد. شاید واشنگتن و متحدانش این روزها به امتیازدهی به مسکو و حتی دست برداشتن از فشار بر حکومت بشار اسد در سوریه می اندیشند. امتیازدهی که در ازای آن روس ها ضمانت خواهند داد که متحدان امریکا در منطقه قفقاز یا بالکان را مورد آزار و اذیت قرار ندهند. اتحادیه اروپا و ایالات متحده قطعا تمایلی به قدرت نمایی های روسیه در مناطق استراتژیک محل بازی خود ندارند اما زمانی که منافع روسیه از سوی غربی ها مورد توجه قرار نگیرد، مسکو نارضایتی خود را با هدف قرار دادن منافع آمریکا و اروپا در دیگر مناطق تحت سیطره خود تلافی خواهد کرد. زمانی که دولت جورج بوش درخواست مسکو برای عدم به رسمیت شناختن کوزوو را رد کرد، روس ها با بی ثبات کردن منطقه گرجستان در سال 2008  این امر را تلافی کردند. شاید روسیه در مقایسه با امریکا قدرت نسبی قابل توجهی داشته باشد اما در بسیاری از مناطق قدرت این کشور منسجم تر از امریکا است. در بخش های مشخصی از جهان روسیه می تواند هم به نفوذ امریکا کمک کرده و هم تاثیر منفی بر نقش این کشور داشته باشد. بر همین اساس برای جذب کمک روسیه در سوریه باید به منافع او در این کشور توجه جدی داشت.
منبع: رویترز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی

انتشار اولیه: جمعه 3 خرداد 1392/ بازانتشار: سه شنبه 7 خرداد 1392