حفظ دوستی با ایران، تنش زدایی از رابطه با آمریکا

دیپلماسی ایرانی: نیکلاس مادورو، کسی که چاوز پیش از مرگ او را به عنوان پسرش معرفی کرد و از مردم ونزوئلا خواست در صورت نبودش به او اعتماد کنند، حالا رئیس جمهور ونزوئلا است و قرار است تا سال 2019 ادامه دهنده راه چاوز باشد. کسی اطلاعات زیادی از نیکلاس مادورو در دست ندارد. او مرد 50 ساله ای است که از ابتدای حرکت چاوز در کنارش بوده است. اما او کیست و چه نگاهی را دنبال می کند؟ دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با سید داود صالحی، سفیر پیشین ایران در اسپانیا و کوبا بررسی کرده است:

ارزیابی شما از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا چیست؟

همان طور که پیش بینی می شد، آقای چاوز با وصیتی که کرد، مردم ونزوئلا به اهداف و تعهدات انقلابی خود وفادار ماندند. هر چند در این دوره آقای مادورو با فاصله کمی از رقیب خود آقای کاپریلس پیروز شد. اما این پیروزی نشان می دهد که هنوز انقلاب بولیواری در ونزوئلا با قوت تمام پیش می رود. بسیاری از رهبران کشورهای امریکای لاتین به آقای مادورو تبریک گفته اند و اعلام همبستگی کرده و به همبستگی در امریکای لاتین وفادار مانده اند. به نظر می رسد این رای گیری فقط یک پیروزی برای ونزوئلا نیست. بلکه نشان دهنده نهادینه شدن دموکراسی و شکل گیری قدرت جدید با احزاب جدید در حیاط خلوت امریکا امریکا است. نتیجه انتخابات ونزوئلا، تئوری مونرو را خدشه دار کرد. در حقیقت مردم ونزوئلا و امریکای لاتین نشان دادند که هنوز یک شادابی انقلابی در این منطقه وجود دارد.

البته آقای مادورو مرد 50 ساله ای است که از رانندگی کامیون و صنف حمل و نقل کار سیاسی خود را آغاز کرد. او به دلیل هم کاری هایی که با چاوز داشت به خصوص در 2 سال اخیر که چاوز مریض بود، حتی خود را به عنوان پسر چاوز معرفی می کرد. به همین دلیل بسیار مورد توجه قرار گرفت. البته او در زمان چاوز تجربیات اجرایی نیز داشت. او از سال 2006 وزیر خارجه ونزوئلا بود و با محیط بین المللی و روابط دوجانبه و چند جانبه آشنایی دارد و بعد از برگزاری انتخابات ماه اکتبر به معاون اولی رئیس جمهور ارتقا پیدا کرد. بعد از مرگ چاوز با کلیپ های زیادی که از او پخش شد، وفاداری خود را به راه چاوز اعلام کرد.

اما به نظر می رسد او راه سختی را در پیش دارد. به این دلیل که در این انتخابات تقریبا همان طور که دیدید با اختلاف کمی برنده شد. او نزدیک به 51 درصد آرا را در مقابل 49 درصد آقای کاپریلس به دست آورد. بنابراین سکان اجرایی ونزوئلا که در دست آقای مادورو قرار خواهد گرفت، فاکتورهای زیادی را نیاز دارد.

همان طور که شما اشاره کردید آرای آقای مادورو بسیار به رقیبش آقای کاپریلس نزدیک است. آقای کاپریلس نسبت به نتیجه انتخابات اعتراض کرده و گفته است که باید آراء بازشماری شود. به نظر شما این مسئله چه اهمیتی دارد و تا چه اندازه می تواند در آینده ونزوئلا تاثیرگذار باشد؟

ممکن است این مسئله تنش ها را زیاد کند. اما انعکاس خبر پیروزی مادورو و استقبال کشورهای منطقه از این انتخاب، چشم گیر بوده است. اما مشکلات قابل توجهی نیز بر سر راه وجود دارد. با این حال به نظر می رسد امریکایی ها از این به بعد مجبورند که با ونزوئلا بسازند. هرچند که آقای انریکه کاپریلس یهودی تبار است و شعارهای تندی به سمت امریکا و غرب داد. اما من مطمئنم آقای مادورو هم سیاست رفع تنش با امریکا را در پیش خواهد گرفت و در آینده اگر امریکایی ها سیاست های تحریک آمیز و انزوا برای ونزوئلا را در پیش نگیرند، این مرحله گذرا است و آقای مادورو تثبیت می شود.

نگاه امریکا نسبت به انتخاب آقای مادورو چیست؟

تا کنون مقامات امریکایی واکنشی نداشته اند. همان طور که می دانید در حال حاضر وزیر خارجه، آقای کری در ژاپن حضور دارد تا بر سر بحران کره مذاکره کند. با این حال به نظر می رسد آقای مادورو اگر چه در موجی از جریانات سیاسی چپگرا قدرت را به دست گرفته و شعارهای منطقه ای سر داده است، اما در نهایت سیاست تنش زدایی با امریکا را در پیش خواهد گرفت. پیروزی آقای مادورو، پیروزی سازمان های منطقه ای مانند سازمان کشورهای امریکایی، مرکوسور، جامعه آند و آلبا است. این ها نهادهای جدیدی هستند که در حال تقویت اند. در حقیقت این سازمان ها باعث شده اند که اقتصاد امریکای لاتین بر خلاف اقتصادهای جهان رو به بهبودی دارد. حتی کشورهایی مانند اسپانیا از کشورهای امریکای لاتین توقع دارند که به آن ها کمک کنند تا از این بحران خارج شوند.

بنابراین به نظر من این پیروزی می تواند در آینده تعریف جدیدی داشته باشد. به شرطی که آقای مادورو بتواند در مقام رئیس جمهور سنجیده عمل کند. از همه مهم تر فاکتور ارتش در ونزوئلا است. همان طور که می دانید رقیب آقای مادورو نیز با ارتش در حال گفت و گو بود تا رضایت فرماندهان ارتش را به دست آورد. لذا شرایط برای آقای مادورو سخت خواهد بود.

برخی معتقدند که روابط حسنه ای که بین ایران و ونزوئلا در این دوره شکل گرفته است، بیشتر تحت تاثیر روابط شخصی آقای احمدی نژاد و چاوز بوده است. با توجه به این که چاوز از دنیا رفته و آقای احمدی نژاد هم چند ماه دیگر قدرت را  ترک می کند، به نظر شما این روابط هم چنان همین طور گرم و دوستانه باقی خواهد ماند؟

این یک ارزیابی اشتباه است که روابط جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا را به زمان دولت نهم یا دهم محدود کنیم. بلکه روابط حسنه ما از زمان آقای خاتمی شکل گرفت. در آن زمان کارخانه تراکتور سازی احداث شد، صادرات اتومبیل های ایرانی رونق گرفت، کارخانه های صنایع غذایی و سیمان ایجاد شد و بسیاری از پروژه های مسکن آغاز شد. البته این روند در زمان آقای احمدی نژاد نیز ادامه داشت. این سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. امریکای لاتین منطقه ای است که ایران در آن حضور دارد و عاقلانه است که این حضور تثبیت شود. ما بر اساس قانون اساسی باید پشتیبان نهضت های آزادی بخش و کشورهای مستقل و مستضعفان جهان باشیم. جمهوری اسلامی ایران پیام مهمی دارد و آن استقلالی است که هزینه های بالایی هم برای آن پرداخته است.

علاوه بر این، این کشورها در همسایگی امریکا هستند و امریکا نیز تا کنون نتوانسته است با جمهوری اسلامی ایران در زمینه های سیاسی کنار بیاید، بلکه همواره تلاش می کند با تبلیغات و سیاست های تنشی، مشکلاتی را برای ایران ایجاد کند. لذا برای ایران آمدن آقای مادورو می تواند امتیاز جدیدی باشد. اما باید این نکته را به مسئولین گوشزد کرد که ما نباید احساسی برخورد کنیم. ما باید منافع ملی را بر اساس عمل متقابل سامان دهیم.

همان طور که مشاهده کردید در مراسم تشییع جنازه چاوز بسیاری از کشورها شرکت کردند و ایران نیز در سطح بالا سرمایه گذاری کرده است و باید در سطح بالا نیز نتیجه بگیرد. یعنی اگر آقای مادورو همچون چاوز بخواهد روابط را طوری تنظیم کند که منافع یک طرفه باشد، این معقول نیست. وزارت خارجه باید یک کاوش و پایش جدیدی را در زمینه روابط با ونزوئلا داشته باشد. ایران این حضور را تبریک می گوید اما باید از تجربیات گذشته استفاده کنیم تا منافع ملی ما از نظر اقتصادی و سیاسی تضمین باشد. اما باید توجه داشت که تقریبا 50 درصد آرا هم به آقای کاپریلس تعلق دارد و با آقای مادورو مخالف است. بنابراین باید کمک کرد که آقای مادورو با تنش های زیادی مواجه نشود. باید تماس های ما با ونزوئلا طوری باشد که در آینده منافع ما را تامین کند. /12

انتشار اولیه: دوشنبه 26 فروردین 1392/ باز انتشار: جمعه 30 فروردین 1392