مردی که با اجماع موافقان و مخالفان آمد

دیپلماسی ایرانی:قرعه  در لبنان به نام  تمام سلام افتاد .تمام سلام، یکی از نمایندگان سنی مذهب پارلمان و از جمله سیاستمداران مستقل متمایل به جناح 14 مارس به رهبری حزب سعد حریری است. تمام سلام توانست موافقت احزاب اصلی جناح 8 مارس متشکل از دو حزب شیعه امل به رهبری نبیه بری رئیس پارلمان، حزب الله به رهبری سید حسن نصرالله و حزب مسیحی جریان ملی آزاد به رهبری میشل عون را نیز کسب کند. ماه گذشته میلادی بود که نجیب میقاتی به دلیل شدت گرفتن اختلاف نظر میان احزاب و وزیران حاضر در کابینه از سمت نخست وزیری لبنان استعفا داد و صحنه سیاسی این کشور را با مشکلات فراوان به دست بازیگران دیگری سپرد. دیپلماسی ایرانی در گفتگویی با سید مرتضی نعمت زاده، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در خصوص دلیل استعفای نجیب میقاتی، چگونگی همگرایی حزب الله با جریان ۱۴ مارس در خصوص تعیین تمام سلام و نقش عربستان در تایید وی سوالاتی طرح کرده است که زیر می خوانیم:

ابتدا از دلایل استعفای نجیب میقاتی نخست وزیر سابق لبنان بگوئید؟

تحولات لبنان به میزان زیادی متأثر از شرایط سوریه، وارد فضای بحرانی شده بود که مسأله انتخابات نمایندگان پارلمان و قانون آن به این بحران اضافه شده و سبب اوج گیری بیش از پیش بحران داخلی این کشور و از بین رفتن چشم انداز روشنی در خصوص آینده لبنان گردید. در نتیجه با توجه به اختلافاتی که میان دو جناح اصلی فعال در عرصه سیاسی لبنان یعنی جناح 14 مارس به رهبری سعد حریری و 8 مارس به رهبری حزب الله وجود داشت، شرایطی ایجاد شد که در نهایت نجیب میقاتی احساس کرد که در این شرایط امکان فعالیت وجود ندارد و علاوه بر آن فشارهای خارجی نیز بر میقاتی ادامه داشت تا قانون انتخابات را بر مبنای قانون قدیمی قرار دهد که در نتیجه نهایی این انتخابات، بسیار مؤثر و تعیین کننده بوده که این مساله همان موضوعی بود که سعد حریری نیز آن را دنبال می کرد. بنابراین این مجموعه فعل و انفعالات میقاتی را بر آن داشت تا با ارائه استفعای خود به رئیس جمهور، صحنه سیاسی لبنان را ترک گفته و وضعیت جدید پر ابهام و انفجارآمیزی را، پشت سر خود بر جای نهد.

تمام سلام رای قاطع پارلمان را برای نخست وزیری کسب کرد، با توجه به اینکه وی وابسته به جریان 14 مارس بوده است چگونه دو طرف یعنی 14 مارس و 8 مارس اختلافات را کنار گذاشته و تمام سلام را انتخاب کردند؟

به نظر می رسد انتخاب تمام سلام که وابسته به جریان 14 مارس است، همچنان که میقاتی نیز وابسته به جریان 14 مارس بود، ناشی از هوش و زیرکی سیاسی است که از سوی حزب الله و همپیمانانش اعمال شده  است.  حزب الله و نیروهای همپیمان آن تلاش می کنند تا با کمترین تنش با جریان 14 مارس، بتوانند لبنان را که  در معرض فشارهای سیاسی داخلی - خارجی و تهدیدهای درونی و بیرونی بوده و همچنین به شدت متأثر از بحران سوریه است، به سلامت از این مرحله عبور دهند. به باور من اکتفا کردن حزب الله به حداقل ها در جهت حداکثری کردن دولتی است که روی کار خواهد آمد تا بتواند هم با جریان 14 مارس کار کند و هم با جریان 8 مارس روی خط حداقل ها حرکت کند. به طور کلی این نوع نگاه، نگاه بسیار مثبتی است که از دوره گذشته تا کنون از سوی حزب الله اعمال شده است.

بنابراین به نظر شما با وجود دغدغه هایی که حزب الله دارد، می تواند با تمام سلام به توافق برسد؟

به باور من به توافق رسیده اند که رأی اکثریت را داشته است. به دلیل آنکه اکثریت در پارلمان در گذشته نزدیک در اختیار حزب الله و همپینانان آن بوده، البته تا زمانی که ولید جنبلاط آراء خود را در اختیار ائتلاف حزب الله قرار داده بود، در حال حاضر هم با موافقت جنبلاط که تغییراتی در مواضع خود داده و خواهان تشکیل دولتی ملی با مشارکت حزب الله شده ، این امر محقق شده است. لذا انتخاب تمام سلام بدون هیاهو و مشکلات و رأی مثبت اکثریت نمایندگان پارلمان به وی نشان دهنده آن است که نخست وزیر جدید مورد توافق طرفین است.

آیا با توجه به تحولات دومینووار سیاسی و امنیتی در منطقه ،  انتخاب تمام سلام تاثیر خاصی بر استراتژی لبنان در قبال سوریه خواهد داشت؟

سیاست دولت در خصوص سوریه تغییر نخواهد کرد. از ابتدای آغاز بحران در سوریه،  سیاست بیروت، اتخاذ موضع بی طرفی و عدم دخالت بوده که این مسأله در سطح کلان ادامه پیدا خواهد کرد. اما برخی از موضوعات مورد اختلاف نیز باقی خواهند ماند که اثرات آن ها نیز ادامه پیدا می کند. از جمله بحث کنترل مرزها، ممانعت از اعزام نیروی انسانی و سلاح از سوی جریان سلفی به داخل سوریه از یک سو ، تعامل با آوارگان سوری و برخی معارضان مسلح که وارد لبنان شده اند و تنش هایی که این دو مساله در دو سوی مرز میان سوریه و لبنان بر جای می گذارند، از مشکلات روزمره ای است که ادامه پیدا می کند. از جمله ممکن است اوضاع در طرابلس در شمال لبنان باز هم دستخوش تنش هایی متأثر از شرایط سوریه شود. اما در مجموع ما شاهد تغییر چندانی در تعامل لبنان و سوریه به لحاظ سیاسی و امنیتی نخواهیم بود، هرچند این انتظار می رود با توجه به اوضاع شکننده داخلی به لحاظ سیاسی، امنیت، و مذهبی، تمام سلام برای کاهش تنش ها اقداماتی را انجام دهد .

در این خصوص نقش عربستان چگونه است؟ آیا در انتخاب تمام سلام نقشی ایفا کرده است؟

به طور قطع عربستان از طریق احزاب و گروه های وابسته به خود و نیز استفاده از برگ قدرت مالی سعی دارد تا در تحولات لبنان تاثیرگذاری کند. انتخابات پارلمان لبنان در پیش است و باید توجه داشت که نظام این کشور نظام پارلمانی است، بنابراین انتخابات پارلمان نقش تعیین کننده ای در تعیین رئیس جمهور، نخست وزیر و دیگر بخش های ساختار نظام دارد، در نتیجه امریکا، عربستان و گروه های دیگر تلاش خواهند کرد تا در این مورد أثرگذار باشند. به طور قطع آمدن تمام سلام بر اساس توافق طرفین بوده و احتمال دارد که مسأله قانون انتخابات که یکی از مهم ترین موضوعات چالشی میان دو جریان فعال در عرصه سیاسی لبنان است با وجود تمام سلام حل و فصل شود، هرچند این مساله مورد رضایت سعد حریری، عربستان و امریکا نیست، چرا که آن ها قصد دارند انتخابات بر اساس قانونی باشد که کمترین سهم را در این میان جریان مقاومت و همپیمانان آن داشته باشند.

پیش بینی شما از عمر دولت تمام سلام چیست؟

با توجه به اینکه انتخابات نزدیک است و این دولت مرحله پر چالشی را در پیش رو دارد و دولتی ائتلافی است، بنابراین وضعیت شکننده ای خواهد داشت و ممکن است در برخورد با بحرانی بزرگ نتواند دوام آورده و سقوط کند، اما وجود اتفاق نظر طرفین در مورد انتخاب وی فرصتی برای لبنان بشمار می آید و حزب الله با توجه ریشه های خانوادگی خاندان سلام در تاریخ لبنان نگاه مثبت تری نسبت به وی دارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: یکشنبه 18 فروردین 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 22 فروردین 1392