چرا ایران به داووس دعوت نشد؟

مهر: یک کارشناس مسائل بین المللی در خصوص غیبت ایران در اجلاس اخیر داووس با بیان اینکه این اجلاس از نوع نشست های رسمی سیاسی نیست و اصلا اهدافی مانند مذاکره و از این قبیل کنش های دیپلماتیک را دنبال نمی کند، گفت: با اینکه مقامات سیاسی جهانی در آن شرکت می کنند اما دهکده داووس بیشتر مکانی برای لابی گری های سیاسی و عمدتا با رویکردهای اقتصادی است.
درنشست سالیانه مجمع جهانی اقتصاد 2011 که تحت عنوان «ارزش های مشترک برای واقعیت جدید» نام گذاری شده، بیش از 30 نفر از سران دولت ها (شامل سران کشورهای گروه 20 و سایر کشورهای کلیدی درگیر در بحران اقتصادی 2008 و 2009)، مدیران ارشد بیش از1000 بنگاه اقتصادی، مدیران مهمترین سازمان های بین المللی، روسای72 انجمن متولی تغییرات اقلیمی، زیست محیطی و ... به نمایندگی از 1200 متخصص فعال در این حوزه به عنوان مهمترین اولویت های جامعه جهانی، مدیران مهمترین بنگاه های خبرپراکنی جهان، پیشگامان فن آوری، رهبران فرهنگی و ... شرکت دارند.

اما در این میان از ایران بر خلاف سال های گذشته دعوتی به عمل نیامده است. در حالی که گفته می شود مسئولان اجلاس دلیل دعوت نکردن از ایران را نقش نداشتن کشورما دراقتصاد بین الملل عنوان کرده اند،برخی دیگرمسائل سیاسی را دراین موضوع دخیل دانسته اند. به همین دلیل خبرنگار مهر با دکتر امید ملکی گفتگویی در مورد اهمیت اجلاس داووس، منافع شرکت در این اجلاس برای کشورها و همچنین فرصت هایی که حضور ایران در گذشته برایمان فراهم کرده انجام داده است که آن را در ادامه می خوانید.

آیا اجلاس داووس صرفا سیاسی  و اقتصادی است یا جنبه های دیگری هم دارد ؟ در این صورت دعوت از چهره های علمی و فرهنگی بر اساس چه معیاری است ؟

اجلاس داووس با اینکه نام رسمی آن مجمع جهانی اقتصاد World Economic Forumاست اما در طول سالیان پس از تاسیس هر ساله  شاهد رشد حضور چهره های سیاسی، فرهنگی و حتی پیشگامان عرصه فن آوری هم بوده است. اصولا مبنای دعوت ازاشخاص دراین اجلاس دو معیار کلی دارد اول اینکه فرد مرتبط با یکی از موضوعات اصلی یا فرعی مطرح در اجلاس باشد و دوم اینکه در آن زمینه صاحب نظر باشد. بر این اساس برخی افراد به عنوان میهمان ویژه اجلاس برای شرکت در پانل های تخصصی دعوت می شوند و عده زیادی هم هستند که به شکل حقوقی یا حقیقی مایل به شرکت در این جلسات هستند که با پرداخت هزینه شرکت در این گردهمایی درآن شرکت می کنند.

دعوت نشدن برخی کشورها برای حضور در چنین اجلاسی از لحاظ سیاسی و اقتصادی چه معنایی دارد؟

WEF  نشستی از نوع نشست های رسمی سیاسی نیست و اصلا اهدافی مانند مذاکره و از این قبیل کنش های دیپلماتیک را دنبال نمی کند. با اینکه مقامات سیاسی جهانی در آن شرکت می کنند اما دهکده داووس در این چهار روز بیشتر مکانی برای لابی گری های سیاسی و عمدتا با رویکردهای اقتصادی است. به هر حال نفس وجود نماینده کشورها در هر گردهمایی بین المللی به طور بالقوه یک فرصت است اما اینکه شرکت نکردن به معنای نادیده گرفتن و این قبیل تحلیل ها باشد من با آن چندان موافق نیستم. اگر ما بخواهیم در چنین گردهمایی هایی حضور مثبت داشته باشیم اتفاقا حضور بخش های غیردولتی مثل اتاق بازرگانی ایران و یا سازمانهای غیردولتی ایرانی فعال درعرصه بین المللی بیشتربا روح این اجلاس سازگار است تامثلا شرکت وزیر امورخارجه .

تاکنون حضور وزیر خارجه ایران به عنوان چهره ثابت دعوت در این اجلاس ها چه دستاوردهایی را برای کشور داشت ؟

در سالهای گذشته شاهد حضور آقای متکی در این اجلاس به عنوان چهره ثابت بودیم که فرصتی می شد تا به عنوان وزیر امور خارجه با مقامات کشورهای مختلف و چهره های تاثیر گذار بین المللی رایزنی های مهمی داشته باشد.

آیا ایران تا کنون توانسته با توجه به تحریم ها و ساختار اقتصادی، از اجلاس داووس استفاده مناسبی بکند ؟

به نظر من بزرگترین ضعفی که ایران برای شرکت در این اجلاس با آن مواجه بوده این است که به این فرصت جهانی مانند بسیاری از فرصت های دیگر در عرصه بین المللی، به چشم یک رخداد فرابخشی در عرصه داخلی نگاه نمی شود. به این معنا اگرفرآیند درستی برای بهره برداری ازاین اجلاس صورت می گرفت معاونت اقتصادی وزارت خارجه با همکاری سایر دستگاهها کارگروهی را تشکیل داده و از طریق آن زمینه حضور بخش خصوصی، عمومی و غیردولتی ایران را با توجه به ظرفیت های موحود در هر سال فراهم می نمودند. در این صورت بود که ایران می توانست از بسیاری از فرصت های موجود بهره برد.

آیا حضور در داووس می توانست به فرصتی برای کاهش تحریم ها و جذب سرمایه گذارهای خارجی تبدیل شود؟

همانطور که گفتم این اجلاس اصلا هیج شانیت حقوقی ندارد در حالی که تحریم ها اصولا موضوعی حقوقی هستند هر چند با انگیزه های سیاسی هدایت شوند. اما هنوز زمینه های بسیاری برای سرمایه گزاری در ایران وجود دارد که اتفاقا مشمول تحریم ها هم نمی شود و در اجلاسیه سالانه مجمع جهانی اقتصاد می توان برای بسیاری از آنها را از طریق صاحبان اصلی اش وارد مذاکره شد.

اجلاس داووس از لحاظ تخصصی چه اجلاسی هست ؟ و چه اهمیتی بین اجلاس های دیگر دارد؟

داووس یک اجلاس اقتصادی – سیاسی است که با حضور چهره های مطرح کشورها و همچنین با حضور شرکت های بزرگ اقتصادی برگزار می شود تا هم محلی برای رایزنی های سیاسی بین سیاستمداران و از سویی فرصتی برای بررسی مسائل اقتصادی  باشد.از همه مهمتر در چند سال اخیر شاهد هستیم که به دلیل حضور شرکت های موفق اقتصادی در این اجلاس و تلاش آنها برای رایزنی با رهبران سیاسی جهت  گرفتن فرصت های اقتصادی به محلی برای رقابت جهت جذب سرمایه گذاری های بهتر خارجی تبدیل شده است.

از چهره های اقتصادی در دولت ها عموما روسای دارایی، روسای بانک های مرکزی از جمله مقام های اقتصادی دولتی شرکت کننده در این نشست هستند و از لحاظ سیاسی هم در سطح رئیس جمهور، نخست وزیر، وزیرخارجه در این اجلاس شرکت می کنند اما نسبت مقامات عالی رتبه سیاسی نسبت به کل افراد سهم ناچیزی است مثلا امسال در اجلاس 2500 نفر شرکت کردند که تنها 30 نفر از رهبران عالی رتبه سیاسی در میان آنان بودند.

در این دوره از اجلاس قرار هست بیشتر به چه نکاتی پرداخته شود ؟

عنوان نشست امسال "معیارهای مشترک برای واقعیت های جدید"عنوان شده و قرار است در آن کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به راه کارهایی مشترک برای عبور از شرایط کنونی اقتصاد بین الملل دست پیدا کنند و طبق اعلام مسئولان اجلاس یکی از مهم ترین اقداماتی که قرار است در اجلاس این دوره انجام شود، ایجاد ارگانی با نام "شبکه مسئولیت در قبال ریسک های اقتصادی" است. هدف اصلی این شبکه ، اطلاع رسانی در باره ریسک های اقتصادی عنوان شده و معتقدند با این اقدام می توان از بحران های مشابه آینده در بخش اقتصاد کاست .در  نشست مقدماتی داووس که دو ماه پیش در دبی برگزار شد بر این موضوع تاکید شد که قرار است در این اجلاس برای مواجهه با چالشهای جهانی همکاری و هماهنگی کشورها افزایش یابد تا دولت ها با استفاده از نظرات کارشناسان، بهترین مدل و شیوه اقتصادی را ارایه و راه حل های موجود را برای ارائه روشی مناسب جهت بهبود آینده اقتصاد جهانی به دست آورند. حتی 'کلاوس شواب ' رییس اجرایی کنفرانس داووس هم به استناد اینکه بحران اقتصادی جهان بحرانی ساختاری است که براثر سهل انگاری کشورهای مختلف بوجود آمده از تمام کشورهای جهان خواسته بود تا از این پس از بازسازی و تغییر ساختار اقتصادی چشم پوشی نکنند.

آیا این موضوعات برای ایران اهمیت دارد؟

به هرحال هر نشستی که در آن فرصتی برای رایزنی های دیپلماتیک و همچنین فرصتی برای جذب سرمایه گذاری های خارجی باشد به عنوان فرصتی که سایر کشورهای رقیب از ان سعی می کنند بیشترین استفاده را کنند مهم محسوب می شود.

بنابر اخبار منتشر شده و همچنین سطح رایزنی هایی که در دو روز گذشته در حاشیه اجلاس اصلی داووس رویت می شود به نظر می رسد همان طور که برخی پیش بینی می کردند نمایندگان کشورهای موفق در بحران اقتصادی دو سال اخیر از جمله روسیه، هند، چین و برزیل و کره جنوبی به استناد عبور موفق از بحران اقتصادی ، رایزنی های جدی را با سرمایه گذاران خارجی و بنگاه های اقتصادی مهم جهانی آغاز کرده اند تا بتوانند سریع از سایر رقبایشان به جذب سرمایه های خارجی بپردازند. حتی دیمیتری مدودوف رئیس جمهور روسیه هم امسال در این اجلاس حضور داشت و تلاش می کند از فرصت به دست آمده در داووس نهایت بهره را ببرند و فرصت های سرمایه گذاری کشورش را به سرمایه گذاران خارجی معرفی و این پیغام را به آنها بدهد که روسیه برای پذیرش سرمایه گذاری وانجام فعالیت اقتصادی کاملاً آماده است.

به  غیر از موارد اقتصادی، داووس از لحاظ سیاسی هم در بین سیاستمداران  نشستی مهم محسوب می شود؟

همواره رایزنی های دیپلماتیک در حاشیه این اجلاس بین چهره های مهم سیاسی جهان با اهمیت بالا صورت می گیرد. به خاطر داریم که دو سال پیش اردوغان در مواجهه با مقامات اسرائیلی به نوعی رفتار کرد که تقریبا تمام اجلاس را تحت تاثیر خود قرار داد. به هرحال دراین چهار روز تراکم رهبران سیاسی و اقتصادی تصمیم ساز در داووس بسیار است و با این تصور که جهان خسته از بحران نیازمند روحی برای ادامه زندگی است روح داووس روح گفتگو است لذا داووس درچند سال اخیرمحل گفتگوهای داغ نمایندگان سیاسی و اقتصادی کشورهای مختلف جهان درباره موضوعات روز اقتصادی و سیاسی تبدیل شده و نمی توان گفت که یک اجلاس اقتصادی یا صرفا سیاسی است. به هر حال مجمع جهانی اقتصاد، بنیادی غیردولتی و بین المللی است و به دلیل حضور نمایندگان قوی ترین سازمانهای اقتصادی وبانفوذترین نهادهای سیاسی جهان علاوه بر لابی های اقتصادی و سیاسی بحث های گسترده و بی پرده ای هم بعضا بین رهبران سیاسی دیده می شود