زرداری از خیر خط لوله صلح گذشت؟

دیپلماسی ایرانی: آصف علی زرداری، رئیس جمهور پاکستان بنا بود طبق اعلام خبرگزاری های داخل ایران روز جمعه به تهران سفر کند تا آنگونه که گفته می شد، قرار داد پروژه خط لوله صلح را امضاء کند. خط لوله که سال هاست قرار است گاز ایران را از پارس جنوبی و از طریق هند به پاکستان انتقال دهد و اکنون با پا پس کشیدن دهلی نو تحت فشار آمریکا، طرف ایرانی تمایل زیادی برای پیش بردن این پروژه با اسلام آباد دارد.

اما زرداری در اقدامی غافلگیرانه روز جمعه به جای تهران وارد لندن شد و دفتر وی در توضیح این اقدام اعلام کرد  سفر به ایران در برنامه سفر 5 روزه زرداری به انگلیس، فرانسه و ترکیه قرار نداشته است. دفتر وی همچنین اعلام کرد سفر به 4 کشور در 5 روز برای زرداری دشوار بوده است.  این در حالی بود که احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران یک هفته قبل از آن برای نهایی کردن پروژه خط لوله صلح به پاکستان سفر کرده بود اما درآن زمان اعلام شد متن قرار داد آماده نیست و به همین دلیل امضاء نهایی در زمان سفر زرداری به تهران انجام خواهد شد.

اکنون زرداری در حال گرفتن عکس های یادگاری با سران کشور هایی است که به آنها سفر کرده و این در حالی است که روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز در گزاری مدعی شد مذاکرات در خصوص پروژه یک و نیم میلیارد دلاری خط لوله صلح بین تهران و اسلام آباد با توجه به فشار آمریکا احتمالا لغو شده است.

با این حال رامین مهمانپرست، سخنگوی وزرات امور خارجه آمریکا، لغو سفر زرداری به تهران را تکذیب کرده و می گوید این در ارتباط با برنامه کاری فشرده رئیس جمهور پاکستان بوده است. مهمانپرست همچنین اعلام کرد ایران برای سرمایه گذاری دست کم 250 میلیون دلار در این پروژه اعلام آمادگی کرده است و اگر خدا بخواهد مذاکرات آتی بین مقامات دو کشور به نهایی شدن قرار داد می انجامد. مذاکراتی که نمونه آن سال ها در مورد هند دنبال شد اما سرانجام به اعلام انصراف دهلی نو منجر شد.

پیش از این برخی رسانه های با وجود اینکه دفتر زرداری اعلام کرده بود وی برنامه ای برای سفر به تهران نداشته، اینگونه گمانه زنی کردند که حضور دیپلمات های آمریکایی در پاکستان و فشار واشینگتن بر اسلام آباد مانع نهایی شدن این پروژه می شود. کاخ سفید از سال ها قبل مخالفت خود را با این پروژه اعلام کرده بود و لابی مقامات واشینگتن توانست هند را از حضور در این پروژه منصرف کند. هرچند دو کشور هند و پاکستان به شدت به واردات منابع انرژی وابسته اند اما نوع روابط و منافع آنها در آمریکا به گونه ای تعریف شده که بر انگیخته شدن خشم ایالات متحده، پیامد های زیادی برای آنها به همراه خواهد داشت.

به گزاری فایننشال تایمز، ایران به پاکستان پیشنهاد میلیون ها دلار تامین مالی در زمینه احداث این پروژه داده است. اما اسلام آباد تحت فشار آمریکا در شرایط دشواری قرار گرفته است. ایالات متحده خواستار ادامه اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران است و اجرای پروژه هایی از این دست می تواند روند اعمال تحریم ها بر تهران را تضعیف کند.

مشاور منابع نفت و گاز دولت زرداری بر این باور است که خط لوله صلح یک پروژه مهم برای پاکستان است که ارزان ترین و سریع ترین راه انتقال گاز به این کشور به شمار می رود. به گفته وی مذاکرات به نقطه حساسی رسیده بود ، چرا که احداث خط لوله در خاک پاکستان دو سال به طول می انجامد و در این دو سال پاکستان باید پول گاز را پرداخت کند. به این ترتیب پاکستان باید ماهانه 200 میلیون دلار پرداخت کند. وی ادامه داد: طرف ایرانی برای احداث این پروژه به ما 500 میلیون دلار پیشنهاد داد. از سوی دیگر ما در خصوص تحریم ها، روند پرداخت به ایران و تحریم بانکی که یک مشکل است مذاکره کردیم.

هزینه پروژه ، بهای گاز و مسائل امنیتی از جمله دلایلی بود که هند در ظاهر به موجب آن ها از این پروژه کناره گیری کرد. از سوی دیگر هند که بخشی از منابع نفتی خود را از ایران وارد می کند از دو سال قبل تا کنون برای پرداخت پول نفت به ایران دچار مشکل است و اکنون بخشی از این مشکل از طریق معامله پایاپای و پرداخت با روپیه، پول رایج هند، حل شده است. اما چند ماه پرداخت نشدن پول نفت از سوی هند موجب شد بدهی بالغ بر 5 میلیارد دلار به بار آید که از طریق هاک بانک ترکیه در نهایت پرداخت شد.

گفتنی است یکی از مقامات همراه احمدی نژاد در سفر اخیر وی به پاکستان پیش از این اظهار داشت در صورتی که برادران پاکستانی ایران برای اجرای پروژه خط لوله صلح  ، عزم راسخ خود را نشان دهند، ایران آماده است پول بیشتری پیشنهاد دهد. این در حالی است که پروژه های نفتی و گازی در داخل ایران با توجه به خروج تعدادی از شرکت های سرمایه گذار خارجی و تاخیر های مکرر شرکت های چینی به شدت به سرمایه گذاری نیازمند است. از سوی دیگر تحلیلگران می گویند علاوه بر تحریم ها، زیرساخت فرسوده صنعت نفت ایران و عدم استفاده از تجهیزات مدرن در کاهش تولید نفت موثر بوده است.

پاکستان در حال حاضر تنها نیمی از منابع گاز مورد نیاز خود را تولید می کند و برای نیم دیگر این منابع به واردات وابسته است. گاز ایران می تواند در عین حال بحران کمبود برق در این کشور را نیز تعدیل کند که اخیرا آشوب هایی را در شهرهای بزرگ پاکستان ایجاد کرده است.

هرچند از عمر طرح پیشنهادی خط لوله صلح، یک دهه می گذرد، اما آمریکا طرح جایگزینی را به پاکستان و هند پیشنهاد می کند. این پروژه خط لوله گاز ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند است که مانند خط لوله صلح با مشکل تامین امنیت مواجه است. به همان اندازه که تامین امنیت خط لوله صلح در استان بلوچستان پاکستان دشوار است، این مشکل برای بخشی از خط لوله پیشنهادی آمریکا که از افغانستان می گذرد نیز وجود دارد.

در این بین برخی دولت های غربی می گویند پاکستان قصد دارد با استفاده از کارت خط لوله در مقابل همکاری با تحریم ها علیه ایران ، امتیار های بیشتری از آمریکا دریافت کند. یک مقام عالی پاکستانی در این زمینه اظهار داشت: در صورتی که آمریکایی ها به ما بگویند این پروژه را نهایی نکنید، باید در مقابل گزینه ای به ما ارائه دهند یا اینکه ماهانه 200 میلیون دلار به ما بدهند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10