ولایتی: مذاکره بنده با آمریکایی‌ها دروغ است

دکتر علی اکبر ولایتی را همه به عنوان پزشکی آرام، دیپلماتی محافظه کار و در عین حال سرسخت و سیاستمداری معتدل می شناسند. پاسخ هایش کاملا دیپلماتیک بود و این برای هر خبرنگاری خیلی خوشایند نیست.

مصاحبه با مشرق را پس از ماه ها پیگیری، با روی خوش پذیرفت اما نیم ساعت بیشتر وقت نداشت  گویا می خواست به دعای عرفه برسد. در بدو ورود به دفتر ریاستش در بیمارستان از ما پرسید «با همین روپوش پزشکی ام بنشینم یا کت بپوشم؟» گفتیم ترجیح می دهیم با شخصیت سیاسی تان به گفت وگو بنشینیم.

هنوز فرصت نکرده بود پیام رهبر انقلاب به کنگره حج را بخواند. نسخه چاپی خبر پیام آقا در خروجی مشرق را که خواند، گفت وگو را این گونه آغاز کردیم:

* شاهد مرحله جدیدی در بیداری اسلامی هستیم که می توان آن را انقلاب در انقلاب تعبیر کرد؛ انقلابی که به دنبال اصلاح نقاط ضعف روند آغازین است، چرا که بیداری اسلامی در تونس و مصر و یمن به تعبیر مقام معظم رهبری در پیام ایشان به کنگره عظیم حج، سبب برخی "سوءاستفاده ها" و «غفلت ها» شده که از آن جمله می توان به حرکت اخیر محمد مرسی، رئیس جمهور مصر در ارسال نامه به شیمون پرز، رئیس رژیم صهیونیستی اشاره کرد؛ شما مرحله دوم بیداری اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟

سقوط حکومت های وابسته به غرب و روی کار آمدن حکومت های مردمی در کشورهای اسلامی با ادعای اقدامات در چارچوب ارزش های اسلامی، کاملاً قابل پیش بینی بود، پس از این اقدام، دولت های استعمارگر و سلطه جو همچون آمریکا و اسرائیل دو چیز را از دست دادند، نخست؛ آدم های گوش به فرمان حاکم بر برخی کشورهای عربی را از دست دادند و دوم اینکه گروه جدیدی روی کار آمدند که بر خلاف ادعای غرب، به دنبال احیای ارزش های اسلامی در کشورهای عربی هستند که اگر این اتفاق بیفتد و حکومت ها تابع اسلام و منافع مسلمین شوند دیگر جایی برای آمریکا و اسرائیل به عنوان عناصر سلطه جو و فرصت طلب در منطقه باقی نمی ماند؛ البته ممکن است کشوری با آمریکا، انگلیس و فرانسه رابطه داشته باشد اما رابطه ای با حقوق برابر، احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر؛ در غیر این صورت، نه تنها به نفع مسلمانان بلکه به نفع هیچ ملتی نیست که تحت سلطه قرار گیرد. غرب به خوبی می داند که اگر اجازه دهد که حکومت های مردمی با احیای ارزش های اسلامی به انقلاب خود ادامه دهند ضربه های اساسی و چندجانبه ای را می خورند که زحمات استعمارگرایانه شان را به هدر می دهد.

مصر، تونس و لیبی در مقابل مسیر انحرافی

* یعنی معتقدید این «غفلت ها» و «سوء استفاده ها» برنامه ریزی شده است؟

با توجه به مطالبی که عنوان کردم انتظار نداریم که غرب ساکت بنشیند و تحت فشار قرار دادن مرسی و اعلام وفاداری وی به کمپ دیوید و همچنین درخواست باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در کنگره برای بخشیده شدن یک میلیارد بدهی مصر نشانه هایی از این است که آنها ساکت نیستند؛ به عبارت دیگر، این اقدامات به عنوان شمشیر دموکلس بالای سر محمد مرسی است که یا اگر وی حرف های ضدآمریکایی و ضدصهیونیستی بزند بخشیده نمی شود و فشارها بر روی مصر بیشتر می شود و یا اینکه کشورهای متحد با آمریکا کمک های مالی را که به حسنی مبارک می کردند قطع می کنند؛ اینها نمونه هایی از فشارها بر مرسی و حکومت های بعد بن علی و قذافی است و همه حکومت ها نمی توانند در برابر این فشارها ایستادگی لازم را داشته باشند.

البته اقدامات مرسی هم درست نبود و برخی از متفکران مصر و بزرگان اخوان المسلمین نسبت به تسامح در برابر اسرائیل واکنش نشان دادند. امیدواریم مقاومت ملت مصر، مانع از آن شود که انقلاب ها در مصر، تونس و لیبی به مسیر انحرافی کشیده شود.

* شما به برخی اقدامات اوباما اشاره کردید، پیش بینی شما از فضای پس از انتخابات آمریکا چیست؟

به نظر می رسد که تا کنون، آرای اوباما جلوتر از رقیب انتخاباتی اش است چرا که رقیب او در مناظره ها و مصاحبه ها رفتارهای ناشیانه ای داشته و این نشان می دهد که از حداقل ظرفیت لازم برای رقابت با اوباما برخوردار نیست. آمارها هم حاکی از این است که اگر وضع به همین شکل ادامه یابد احتمال پیروزی اوباما بیشتر از رقیبش خواهد بود مگر اینکه حادثه مهمی در حوزه سیاسی و تبلیغاتی به ضرر اوباما پدید آید.

* آیا می توان گفت که اگر هر یک از این دو گفتمانی که در آمریکا مطرح است روی کار بیاید در سیاست خارجی ما نتیجه ای متفاوت حاصل خواهد شد یا خیر؟

آمریکا، آمریکاست و ما در طی 34 سالی که از انقلاب می گذرد انواع رؤسای جمهور آمریکا چه دموکرات و چه جمهوری خواه را آزموده ایم. ما احتیاجی به محبت آنها نداریم و اگر امروز ایران جلوی آمریکا ایستاده به خاطر اقتدار جمهوری اسلامی است و همین اقتدار آنها را مجبور به عقب نشینی کرده است.

منطق ما در برابر آمریکا روشن است، آنها می گویند ما کار هسته ای صلح آمیز نکنیم اما این حق ایران است و ما به هیچ وجه زیر بار نمی رویم چرا که اگر به فرض هم ما به طور موقت از حق خود صرف نظر کنیم آنها بهانه دیگری را مطرح می کنند.

* آیا موضوع تعلیق یا عقب نشینی ممکن است پذیرفته شود؟

این، ذهنیت ما نیست چرا که در یک دوره، ایران داوطلبانه و بنا به پیشنهاد غرب، غنی سازی را متوقف کرد اما آنها به هیچ یک از وعده های خود عمل نکردند و روز به روز جلوتر آمدند، به همین جهت و با همین اتمام حجت، غنی سازی باز گشت. تجربه تلخی بود اما یک خاصیت بزرگ داشت و آن این بود که برای چندمین بار به خودمان ثابت شد که اگر عقب نشینی کنیم آنها دست از ادعاهای خود برنمی دارند، ضمن اینکه همه آنهایی که در داخل کشور با حسن نیت خواستار تسامح طرف ایرانی بودند فهمیدند که برخورد آمریکا با ما تغییری نکرد.

* برخی پیشنهاد سازش در مذاکرات و نرمش در برابر سیاست های آمریکا را مطرح می کنند. آیا می توان با این سیاست از این پیچ تاریخی که مقام معظم رهبری از آن یاد کردند عبور کرد؟

آنهایی که این پیشنهاد را می دهند راه حلی را ارائه نکرده اند. سؤال من اینجاست که جمهوری اسلامی تا کجا و تا کی باید با ملایمت برخورد کند؟ چه تضمینی وجود دارد که اگر به عنوان مثال، ایران به بخشی از خواسته های غرب پاسخ مثبت دهد آنها به به ادعاها و قول های خود وفادار بمانند؟ آیا آنها این اقدام را تفسیر به ضعف و ترس جمهوری اسلامی نمی کنند؟

* با این اوصاف، سرنوشت مذاکرات هیئت مذاکره کننده هسته ای کشورمان با گروه 1+5 به کجا می انجامد؟

سرنوشت مذاکرات، به رفتار و راه و روش طرف مقابل بستگی دارد. ما در مذاکرات تجربه زیادی داریم، ما در مذاکره برابر صدام ایستادیم و اعلام کردیم که حتی یک وجب از مرز خود عقب نشینی نمی کنیم، ضمن اینکه نیمی از اروندرود هم برای ماست. در واقع، آنها می خواستند تمام اروندرود را بگیرند و موضوع اختلاف هم همین بود اما ما بر خواسته خود پای فشردیم و در نهایت، روزی صدام با ارسال آخرین نامه، همه چیز را پذیرفت.

منشأ فشار داخلی بر مذاکره کنندگان هسته ای

* با توجه به سابقه طولانی شما در بحث مذاکره، آن زمان فشارهای زیادی از داخل بر شما بود که مذاکرات هرچه زودتر به نتیجه برسد؛ آیا در حال حاضر هم فشاری از داخل بر تیم مذاکره کننده هسته ای هست؟

من وسیله اندازه گیری ندارم که میزان فشارهای گذشته را با حال مقایسه کنم اما آن زمان، از داخل، من را به سرسختی متهم می کردند و حتی بعضی با زبان بی زبانی خواستار تسامح در برابر صدام بودند. اکنون هم این فشارها وجود دارد، همان طور که برخی خواستار انعطاف در مذاکرات هستند. ما نمی توانیم از بحث هسته ای به راحتی بگذریم چرا که جزء منافع مهم ملی ماست و با دانش و هزینه های فراوان به دست آمده است. چه بسا کشورهایی همین هزینه ها را می کنند اما به فناوری هسته ای نمی رسند. ما نباید این دستاورد هسته ای را دست کم بگیریم.

ایران یکی از 20 کشوری است که در دنیا از این فناوری عظیم برخوردار است. می دانیم کشوری که فناوری هسته ای دارد ناگزیر در نزدیک به 500 رشته علمی که به این فناوری متصل است از پیشرفت های علمی و فناوری های پیچیده برخوردار خواهد بود. انرژی هسته ای فقط به این معنا نیست که از اورانیوم 3.5 درصد غنی شده، برق تولید کنیم. به هر حال، نفت و گاز روزی به پایان می رسد و آن روز، تنها منبع هسته ای برای ما می ماند و غرب با علم به این موضوع، می خواهد این امکانات را در اختیار داشته باشد تا در زمان مقرر به شرط اطاعت از دستورات، به صورت قطره چکانی ما را از این انرژی بهره مند کند.

* برخی بر این باورند که اگر نرمشی از سوی ایران صورت گیرد تحریم ها پایان می پذیرد و بسیاری از مشکلات اقتصادی مردم برطرف می شود، این القائات تا چه میزان اثرگذار است؟

کسانی که این ادعا را دارند شناختی ازفضای بین المللی ندارند چرا که اگر این فضا را می شناختند این گونه سخن نمی گفتند. حرص و طمع غرب تمامی ندارد؛ غرب، سیری ناپذیر است و من کشوری را در دنیا نمی شناسم که بابت خواسته های ناحق قدرت های غربی عقب نشسته باشد و آنها به وعده شان در دادن امتیازات وعده داده شده عمل کرده باشند.

* بنابر ادعای آمریکا، تحریم های فعلی در مقایسه با تحریم های زمان جنگ، بسیار سنگین تر است و این گونه تحریم تاکنون سابقه نداشته؛ ارزیابی شما به عنوان شخصی که از ابتدای انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس تا امروز مسؤولیت های مهمی داشته اید، چیست؟

این ادعا به هیچ عنوان درست نیست؛ ما در زمان جنگ، گاهی نفت خود را به صورت تک محموله روی آب می فروختیم و با ما قرارداد خرید نفت نمی بستند و هر وسیله ای را که احتمال می دادند کاربرد دوگانه داشته باشد به ما نمی فروختند و صنعت خودروسازی ما در زمان جنگ، کیفیت و کمیت امروز را نداشت.

تفاوت تحریم های دوره جنگ و تحریم های امروز

* نمونه خاصی از این قبیل تحریم ها به خاطر دارید؟

بله؛ مثلاً زمانی که ما درخواست خرید وانت را از ژاپن کردیم گفتند که ممکن است وانت را برای حمل و نقل افراد و ابزارها در جنگ مورد استفاده قرار دهید و به ما نمی فروختند. تحریم های مربوط به قطعات یدکی هواپیما پابرجا بود و حتی مواد صنعتی و شیمیایی را با این بهانه که ممکن است ما با آن سلاح شیمیایی درست کنیم به ما نمی فروختند. پیش از انقلاب، آلمانی ها تعهد کرده بودند کارخانه ای در قزوین بسازند که در حال حاضر هم با نام "شیمی کشاورز" وجود دارد که مربوط به تولید مواد شیمیایی دفع آفات نباتی بود و باز به بهانه امکان تولید سلاح شیمیایی آن کارخانه را نیمه کاره رها کردند اما پس از مدتی، همین آلمانی ها سلاح شیمیایی ساخته شده، گاز سارین و مشتقات گاز خردل را به صدام فروختند؛ بنابراین مشخص است که تحریم ها چقدر سنگین بود.

برخی می گویند تحریم های امروز از آن زمان سنگین تر است اما آن زمان، ما علاوه بر تحریم ها جنگ را هم تجربه می کردیم و هر لحظه در هر نقطه ای که کسی زندگی می کرد به ویژه در نیمه غربی کشور، نگران انفجار یک موشک بودیم، هر لحظه ده ها شهید و مجروح داشتیم و بخش قابل توجهی از بودجه را صرف جنگ می کردیم.

* عده ای معتقدند که بحث غنی سازی هسته ای، جزء دستاوردهای دولت نهم و دهم است؛ آیا شما این حرف را قبول دارید؟

بحث شروع فعالیت های هسته ای از زمان ریاست جمهوری مقام معظم رهبری آغاز شده و تاکنون هم ادامه داشته، منتها در دولت نهم، توسعه بیشتری یافت. البته اگر بخواهیم از یک شخصیت محوری در جریانات هسته ای صحبت کنیم باید از شخص مقام معظم رهبری نام ببریم چرا که اگر تدابیر ایشان نبود فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی، خیلی وقت پیش متوقف می شد.

رفع مشکلات موجود اولویت دولت باشد

* برخی رسانه ها به نقل از شما مطالبی را عنوان کردند مبنی بر اینکه شما در بحث ورود به ریاست جمهوری یازدهم، روزی سه ساعت فکر می کنید و به بررسی اوضاع اجتماعی مشغول هستید که آیا ورود پیدا کنید یا خیر. آیا این موضوع صحت دارد؟

من، نه چنین مصاحبه ای کرده ام و نه گفته ام که روزی سه ساعت فکر می کنم. اصلاً چنین چیزی صحت ندارد و لذا اعتنایی نمی کنم و اگر همه به توصیه رهبر انقلاب مبنی بر عدم ورود زودهنگام به بحث انتخابات اهتمام کنند حتماً به نفع کشور خواهد بود، چرا که اگر این فضا داغ شود و هر کسی یک حرف موافق یا مخالف بزند، امور جاری کشور، تحت الشعاع این امور قرار می گیرد و تبدیل به موضوع اول می شود در حالی که رفع مشکلات موجود باید اولویت دولتمردان باشد. تا زمان انتخابات خیلی زمان باقی است و نباید با ورود نابهنگام و زودرس، به بحث های انتخاباتی بپردازیم.

نامزدی در انتخابات از سوی گفتمان وحدت ملی

* برخی شما را کاندیدای مقبول دولت وحدت ملی معرفی کرده اند. آیا تأیید می کنید؟

من هم راجع به این موضوع مطالبی را در برخی سایت ها خواندم اما نه کسی با من در این رابطه صحبتی داشته و نه من با کسی حرفی زده ام. اگر در آینده بخواهم راجع به این موضوع تصمیمی بگیرم در همان آینده هم اظهارنظر خواهم کرد.

* با توجه به سخنان رهبر انقلاب مبنی بر اینکه برخی از کشتی نظام پیاده شده اند، نظر شما درباره حضور اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری چیست؟

کسی که می خواهد در مجلس و یا جایگاهی مهم تر همچون ریاست جمهوری قرار گیرد باید به اسلام، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی اعتقاد داشته باشد و مهم تر از همه به اصل ولایت فقیه معتقد باشد، چرا که ولایت فقیه، ستون فقرات نظام است و نمی شود کسی برای ریاست جمهوری اعلام آمادگی کند که ولایت فقیه را قبول نداشته باشد. بنابراین هرکسی تا زمانی که رو در روی نظام قرار نگرفته و مبانی و اصول حکومت جمهوری اسلامی را قبول کرده از هر جناح و گروهی که هست می تواند در انتخابات شرکت کند.

صحت و سقم خبر مذاکره مستقیم با آمریکا

* آیا جمهوری اسلامی ایران، تصمیمی بر مذاکره مستقیم با آمریکا دارد؟

تا آنجا که من از تصمیمات نظام اطلاع دارم چنین چیزی صحت ندارد.

* در برخی خبرهای منتشرشده از سوی رسانه های غربی ادعا شده است که شما مذاکرات مستقیمی با طرف آمریکایی داشته اید..

از پایه و اساس دروغ است.

* خبرگزاری رویترز، عکسی از شما در اجلاس سران جنبش عدم تعهد منتشر کرد که شما را در حال صحبت درگوشی با محمد مرسی نشان می داد؛ آنجا به مرسی چه می گفتید؟

اگر قرار بود علنی شود که درگوشی حرف نمی زدیم! چیز خاصی نبود. احوال پرسی می کردیم.