کویت با الحاق به اتحادیه خلیج فارس مخالف است
نزدیکی به ایران به جای اتحاد با عربستان
کارشناسان مسائل منطقه می‌گویند که کویت نقش نخست و فعالی در ایجاد شورای همکاری خلیج فارس داشت. در نیمه‌های دهه هفتاد میلادی شیخ جابر الاحمد الصباح، امیر کویت از ایجاد شبکه مشترک همکاری خلیج فارس با دیگر کشورهای منطقه دفاع کرد و در سال 1976 خواستار وحدت کشورهای حوزه خلیج فارس شد. در اواخر سال 1978 سعد العبدالله السالم الصباح، ولیعهد وقت کویت به طور رسمی به پنچ کشور حوزه خلیج فارس سفر کرد با این هدف که دریابد رهبران این کشورها تا چه اندازه توانایی تشکیل چنین شورای همکاری‌ای را دارند. پس از آن امیر کویت در نشست اتحادیه عرب در سال 1980 مجددا پیشنهاد کشورش را تکرار کرد تا این که در سال 1981 به طور رسمی شورای همکاری خلیج فارس متولد شد.
و امروز با طرح ملک عبدالله بن عدالعزیز، پادشاه عربستان فکر انتقال از شورای همکاری به اتحادیه مطرح شده و قرار است در نشست روز دوشنبه سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به بحث گذاشته شود. در این صورت کویت خود را ملزم می‌داند که در مواضع خود مطابق با چارچوب جدید تجدید نظر کند تا بتواند میان خواسته‌های داخلی با مصالح منطقه‌ای و استراتژیکش پیوند ایجاد کند.
عوامل متعددی وجود دارد که باعث می‌شود که کویت بر تقویت جایگاه منطقه‌ای خود بیش از پیش متمرکز شود. فراتر از همه این عوامل سه قدرت مهم منطقه‌ای وجود دارند که کویت را ملزم می‌کنند که در قالب این چارچوب تعریفی برای جایگاه خود بیابد: عربستان، ایران و عراق.
یک منبع آگاه به روزنامه السفیر لبنان گفت که تعریف اتحادیه خلیج فارس برای کویت مشکل تازه‌ای محسوب می‌شود که حتی بازگوکننده مشکلات اتخاذ شیوه کنفدرالی است که پیش از این مطرح شده بود. کویت به طور رسمی کنفدرالی را تایید می‌کند و با فکر اقامه آن موافق است. به گونه‌ای که این کویت بود برای نخستین بار در سال 1996 این موضوع را با تمرکز بر سر محور سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی مطرح کرد.
ایجاد اتحادیه کامل در صورتی که نظام اتحادیه‌ای شکل بگیرد که زیر سایه ریاست شورای همکاری خلیج فارس باشد، که البته در حقیقت تحت حاکمیت عربستان خواهد بود، برای کویت به منزله کوتاه آمدن در برابر استقلالش است. یک منبع آگاه نزدیک به حکومت کویت به خصوص رئیس مجلس این کشور، احمد السعدون، گفت: «بسیار سخت است با کشوری متحد شویم که کلی زندانی دارد و از هیچ نظام دموکراتیکی برخوردار نیست.» اشاره مستقیم او به عربستان سعودی است.
اما در این میان موضع اسلام‌گرایان کویت از اتحادیه چیست؟ آنهایی که گمان می‌کنند که بدین ترتیب می‌توانند به عربستان سعودی نزدیک شوند. یک منبع آگاه در این باره می‌گوید که اسلام‌گرایان طبیعتا ترجیح می‌دهند که با عربستان سعودی متحد شوند اما در چارچوب کنفدرالی نه در چارچوب اتحادیه. در مقابل این دیدگاه، شیعیان به طور قاطع طرح اتحادیه را رد می‌کنند چرا که از این می‌ترسند که بدین وسیله قلع و قمع موجود در عربستان به داخل کویت نیز کشیده شود و به یک موضع رسمی تبدیل شود.
به گفته این منبع آگاه محمد دلال، نماینده اخوان المسلمین در پارلمان کویت در این باره می‌گوید: «اسلام‌گرایان به عربستان به دیده نفوذ منطقه‌ای‌شان می‌نگرند و می‌خواهند که این روابط تقویت شود. آنها از ایران به شدت هراسانند و گمان می‌کنند که با این اتحاد می‌توانند تا اندازه‌ای خود را در برابر ایران ایمن کنند ولی آنها این اتحاد را از طریق کنفدرالی می‌خواهند نه اتحادیه. هنگامی که بحث از اتحادیه می‌شود آنها می‌گویند که این حرف دیگری است.»
این همه در حالی است که زمزمه‌هایی شنیده می‌شود مبنی بر این که کویت تصمیم دارد که با تصمیم اتحادیه مخالفت کند، حرفی که در صورتی که رسما اعلام شود بر عکس دیگر کشورهای عضو شورای همکاری به کویت اجازه می‌دهد که خود را از زیر چتر عربستان برهاند. نظام حاکم بر کویت اصرار بسیار دارد که پیشنهاد اتحادیه به طور نهایی رد شود و هیچ گاه نیز مورد بحث قرار نگیرد. شیخ صباح الخالد الصباح، با اعلام این موضع به روزنامه السفیر می‌گوید: «کویت به هیچ وجه تصمیم ندارد در این زمینه تصمیمی اتخاذ کند و منتظر مانده است تا ببیند که نتیجه بررسی‌های کمیته تخصصی خلیج فارس که در حال بررسی پیشنهاد ملک عبدالله که در نشست قبلی شورای همکاری در ریاض مطرح کرد، چیست.»
از بعد منطقه‌ای، مسئولان کویتی می‌گویند که صحبت از اتحادیه در حقیقت ترسی از گسترش نفوذ ایران در منطقه است که کشورهای منطقه خلیج فارس از آن احساس ناامنی می‌کنند، به ویژه خلا امنیتی که پس از خروج نیروهای نظامی امریکا از عراق حاصل شده است. در حالی که نظرات دیگری به گوش می‌رسد مبنی بر این که اتحادیه خلیج فارس در حقیقت سلاحی است که اکنون عربستان می‌خواهد در برابر دعوت ایران از عراق برای تشکیل اتحادیه که در سفر اخیر نوری مالکی به تهران پیشنهاد شده بود، استفاده کند.
به هر حال اگر کویت با کشورهای دیگر خلیج فارس به خصوص عربستان سعودی هم‌صدا شود، با توجه به نگرانی‌هایی که دارد، تنها باعث می‌شود که بگوید با دیگران متفاوت است و می‌تواند روابط گسترده‌تری با دیگر کشورهای همسایه علی الخصوص ایران داشته باشد. واقعیت این است که شمار شیعیان در کویت بسیار بالا است که این مساله می‌تواند با حضور ایرانی‌های مهاجر به کویت تقویت شود و در نهایت روابط جغرافیایی و سیاسی کویت و ایران را بیش از پیش گسترش دهد. از تنش‌هایی که اخیرا در روابط دو طرف پیش آمد که بگذریم همکاری‌های گسترده فرهنگی، دیپلماتیک و بازرگانی میان دو کشور وجود دارد که کسی نمی‌تواند از آن غافل شود.
در مورد نگرانی‌ای که از عراق وجود دارد نیز مسئولان کویتی در تلاشند که جبهه عراق را نیز آرام کنند، برای همین است که وزیر امور خارجه کویت دو هفته پیش به عراق سفر کرد و بسیاری از پرونده‌های معلق مانده میان دو طرف را حل و فصل کرد که به گفته او می‌تواند آغازی برای یافتن راه حل نهایی مشکلات موجود میان دو کشور باشد.
به هر حال کویت تلاش دارد تا نقشی متفاوت و متمایز در منطقه خلیج فارس داشته باشد، اگر بنا باشد در نهایت زیر چتر عربستان برود، طرحی که البته مورد حمایت امریکا نیز هست، آن‌گاه خروج کشور کوچکی به اندازه کویت از زیر هیمنه عربستان بسیار سخت خواهد بود.
نظر شما :