مصری ها به دنبال منجی

با توجه به تحولات اخیر در مصر، اوضاع سیاسی این کشور را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟

به نظر می­رسد وضعیت در مصر بسیار پیچیده شده است. اخبار سیاسی فقط ظاهر و روبنای نظام اجتماعی را نشان می­دهند. در عمق جامعه مصر مسایل تاثیر گذار دیگری در جریان هستند که باید در تحلیل­های سیاسی مد نظر قرار گیرند.

وضعیت اقتصادی در مصر بعد از انقلاب اجتماعی اخیر بسییار وخیم شده است. در این کشور مسائل بی سابقه­ای در حال رخ دادن است که نشان از بحران اقتصادی و اجتماعی در این کشور می­دهد. طی دو ماه گذشته آدم ربائی مسلحانه با انگیزه باجگیری یکی از خبر سازترین وقایع مصر بوده است. در این کشور فقیر که اختلافات طبقاتی در آن هم وجود دارد، مردم به دلیل روحیه قانعی که داشتند، دزدی نمی­کردند. اما اکنون سرقت اتومبیل به ویژه تاکسی که ممر درآمد یکی از طبقات زحمتکش اجتماعی است به امر رایجی تبدیل شده است. سارقان تاکسی را ربوده و سپس از راننده آن مبالغی را به عنوان باج طلب کرده و بعد از دریافت وجه آن را مسترد می­کنند. همچنین فرزندان برخی افراد ثروتمند را ربوده و در ازای مبالغی آنها را تحویل می­دهند. برخی از هنرمندان مصری به این سرنوشت دچار شده­اند. اکنون فقر و بیکاری در مصر به اوج رسیده و نا امنی گریبانگیر مردم شده است. طبیعی است در چنین فضایی دو خواسته اصلی مردم، نان و امنیت خواهد بود. در چنین شرایطی کسانی در ساختار سیاسی پیروز می­شوند که از عهده پاسخگوئی به این دو نیاز اساسی مردم برآیند. اینکه آقای عمر سلیمان – رئیس سازمان امنیتی مصر در دوران مبارک که از سوی آقای مبارک در واپسین روزهای حیات سیاسی او به عنوان معاون رئیس جمهور انتخاب گردید – نامزد انتخابات ریاست جمهوری می­گردد، ناشی از این فضای اجتماعی است.
 

اخوان بارها بر عدم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرده بود اما با معرفی خیرت الشاطر به عنوان نامزد خود در این انتخابات شوک سیاسی به مصر وارد کرد. برخی تحلیل‌گران دو نظریه کاملا متفاوت دارند. عده‌ای آن را معامله با شورای نظامی و برخی آن را حرکتی برای دفع قدرت طلبی های این شورا خوانده اند، نظر شما در این خصوص چیست؟

اخوان المسلمین اکنون به این نتیجه رسیده­اند که اوضاع مصر بر وفق مراد آنان پیش نمی­رود و این خوف وجود دارد که شورای نظامی و یا کسانی که مسبب پیدایش وضع موجود در مصر هستند، به عنوان میانجی موفق شوند بر کرسی ریاست مصر دست پیدا کنند و اوضاع، بسیار پیچیده­تر از گذشته شود. لذا تصمیمات اخیر اخوان المسلمین در نتیجه شرایط متغیر جامعه مصر است. سرعت تحولات منفی در مصر باعث گردیده که سیاستمداران تصمیات عجولانه­ای بگیرند که گاهی با آنچه قبلا گفته­اند متفاوت است. در واقع سیاستمداران اکنون کنترل جامعه مصر را در اختیار ندارند، بلکه برای رسیدن به قدرت و به امید در اختیار گرفتن زمام امور، حرکات شتابزده­ای انجام می­دهند که سرانجام آن چندان معلوم نیست.
 

شانس الشاطر برای پیروزی در این انتخابات با وجود حضور چهره های میانه رو تر ماند عمر موسی را چه اندازه می دانید؟

اکنون چهار اسلامگرا نامزد کرسی ریاست جمهوری در مصر هستند. اول دکتر سلیم العواء حقوقدان برجسته و انسان شایسته­­ای که شانس برنده شدن ندارد. دوم آقای ابوالفتوح که اخوانی بود و به دلیل کاندیدا شدن برای این پست از گروه اخوان اخراج گردید. سوم آقای الشاطر، سرمایه دار اخوانی مصری که از سوی این گروه نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده است و چهارم یکی از سلفی­های تندروی مصر که از سوی سلفی­ها کاندیدا گردیده است. در برابر این اسلامگرایان، آقای عمر سلیمان و آقای عمرو موسی وزیر امور خارجه اسبق مصر و رئیس سابق اتحادیه عرب قرار دارد که نظر سنجی­ها از شانس بالای او خبر می­دهند.
 

آیا با توجه به اینکه اخوان و سلفی ها اکثریت در پارلمان را به خود اختصاص داده اند مصری ها بخصوص جماعت مخالف تلفیق دین با سیاست به مردی از جریان اخوان برای حضور در کاخ ریاست جمهوری رای خواهند داد؟

در شرایط فعلی مشکل مصر تلفیق دین و سیاست نیست. مردم به دنبال منجی هستند تا آنان را از وضع فلاکت بار فعلی نجات دهد. بیکاری و تورم را مهار نماید. امنیت را در کشور برقرار سازد. مسئله اسلامگرا، ملی گرا و .. بودن و یا مخالفت آمریکا و اسرائیل و کلا سیاست خارجی مصر، فرع بر موضوع هستند.

موضوع مهم دیگری نیز که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که در طول یک سال اخیر ده‌ها مجله و رزنامه و حتی کانال تلویزیونی راه اندازی شده است که تا اندازه‌ای آگاهی و  توقع مردم را بالابرده و برای جناح‌های خاص تبلیغ می‌کند. کشورهایی در خارج از مصر نیز آنها را پشتیبانی می‌کنند. چنین رسانه‌هایی در عین حال اینکه جامعه را باز می کنند، ملتهب هم می‌کند. به بیان دیگر مردم در این کشور سرگردانند، هم مسایل اقتصادی به مردم فشار آورده و هم چنین مسایلی دست به دست داده است که نمی‌توان  اوضاع آینده مصر را پیش بینی کرد. اما قطعا افرادی انتخاب خواهند شد که بتوانند پاسخ روشن‌تری برای این مسایل داشته باشند و مردم آنها را بشناسند. در چنین شرایطی به باور من عمرو موسی بیش از دیگر کاندیداها شانس پیروزی خواهد داشت.  
 

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14