قطر در انتظار کودتای سفید؟

دیپلماسی ایرانی: دور جدید جنگ قدرت میان خاندان حاکم بر قطر آغاز شده است. روزنامه لبنانی الدیار با انتشار خبری اعلام کرد که منابع آگاه در پایتخت ترکیه تاکید می کنند که اعضایی از خاندان امیر قطر و شماری از معارضان حمد بن خلیفه آل ثانی از شش ماه پیش تاکنون در ترکیه به سر می‌برند.این منابع ادعا می کنند که ترکیه به اتفاق آمریکایی‌ها برای سرنگونی امیر قطر و رساندن فرزندان آل ثانی و دشمنان حمد به قدرت که از سال ۱۹۷۲ به حاشیه کشیده شده‌اند توطئه کرده بودند اما به دنبال شکست طرح ضدسوری، رقیب حمد پناهنده سیاسی در ترکیه شد و به رغم زخمی شدن فرزندش در حادثه رانندگی در قطر نتوانست به این کشور بازگردد.گویا تاریخ در این کشور کوچک عربی تکرار می شود. در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۵ امیر فعلی قطر که در آن مقطع مسئولیت ولیعهدی را برعهده داشت؛ علیه پدرش (امیر وقت) دست به کودتای سفید زد. شیخ خلیفه از زمان کودتا تاکنون در خارج از قطر حضور دارد.دیپلماسی ایرانی در خصوص احتمال وقوع کودتا در قطر و دخالت های این کشور در مسائل منطقه ای با دکتر مجید صفاتاج، کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگویی داشت که متن آن را در زیر می خوانید:



به نظر می رسد قطر در مسئله سوریه نقش فعالی به عهده گرفته است. انگیزه قطر از پیگیری پرونده سوریه چیست؟

قطر در گذشته نیز با روش های دیگر و در موضوعات دیگر نیز چنین نقشی را دنبال می کرد. در سال های اخیر قطر تلاش کرده است که نقش فعالی را در مورد مسائل مختلف خاورمیانه از جمله مسئله فلسطین ایفا کند و تا حدودی جایگزین عربستان سعودی در حوزه خلیج فارس شود. اما با توجه به شروع بیداری اسلامی در جهان عرب، رژیم های اقتدارگرا و استبدادی عربی که تصور می کردند این موج بیداری به کشورهای آن ها هم خواهد رسید، تلاش کردند به نوعی از گسترش این موج جلوگیری کنند و در واقع قبل از این که این موج به این کشور ها برسد، به گونه ای مدل سازی کنند و آن را مدیریت کنند.

لذا در مسئله سوریه نیز هنگامی که در برخی از شهرهای حاشیه ای و مرزها تظاهرات مردمی اجرا شد، قطر بلافاصله با توجه به منافعی که در ارتباط با جایگزین شدن این کشور به عنوان یک فعال منطقه ای به جای عربستان سعودی و از سوی دیگر برای جلوگیری از سرایت موج بیداری اسلامی به کشورهای دیگر و هم چنین قطع کردن شاخه های فرعی محور مقاومت دارد، تلاش کرد که در سوریه نقش فعالی داشته باشد. لذا تلاش کرد که مدل لیبی را در سوریه اجرا کند.

بر اساس این ایده دیده می شود که قطری ها در توافق با غربی ها بخشی از سرمایه تامین سلاح و مایحتاج نیروهای تروریستی در سوریه را تقبل می کنند تا اولا قطر از سرایت و گسترش موج بیداری اسلامی جلوگیری کند؛ ثانیا با ساقط کردن نظام سوریه عملا برخورد فعال تری با محور و کانون مقاومت که ایران باشد انجام دهد و ثالثا این که با توجه به این که اگر این طرح در سوریه موفق می شد، طبیعتا جایگاه منطقه ای قطر در میان کشورهای غربی بسیار بالا می رفت و این برای قطری ها بسیار مطلوب بود. به خصوص این که قطر در چند مورد در مسئله فلسطین یا مسئله ترور رفیق حریری رایزنی هایی انجام داده بود و این رایزنی ها منجر به افزایش اعتبار قطر در میان مردم کشورهای منطقه شده بود. بنابراین قطر مایل بود در سوریه هم نقش فعالی داشته باشد اما به نظر می رسد در این خصوص تا کنون با شکست مواجه شده اند.



به نظر می رسد قطر توانسته است تا کنون خود را از موج بیداری اسلامی در امان بدارد. آیا می توان در امان ماندن قطر تا کنون را نشانه ای از ثبات در این کشور دانست؟


خیر؛ همان طوری که الان در عربستان شاهد آن هستیم که علاوه بر منطقه شرقی عربستان سعودی به ویژه شهرهایی مثل قطیف، بلکه در محافل آکادمیک و دانشگاهی عربستان سعودی نیز روند اعتراضات افزایش پیدا کرده، می توان انتظار داشت که کشورهای دیگر عربی نیز از این موج در امان نخواهند ماند. ممکن است این موج با فراز و نشیب هایی رو به رو شده باشد اما قطعا به این کشورها نیز خواهد رسید و قطر نیز از این موج مصون نیست. چون عمده کشورهای منطقه از یک استاندارد کلی پیروی می کنند و آن حاکمیت یک اقلیت بر یک اکثریت است. بنابراین به نظر می رسد این موج قطعا به قطر هم خواهد رسید و به همین دلیل بود که قطر تلاش می کرد با دخالت در سوریه با گسترش این موج مقابله کند.



اخیرا اخباری در مورد کودتای سفید در قطر منتشر شده است. این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟ تحولی که در قطر ممکن است اتفاق افتد از نوع تحولات مردمی است یا کودتای سفید؟


بحث کودتاهای سفید پدیده ای است که در از دیرباز در کشورهای منطقه وجود داشته است. در قطر حاکم فعلی علیه پدرش کودتا کرد و نخست وزیر فعلی قطر هم در صدد کودتا بود که با میانجیگری سعودی ها تا حدودی از صحنه سیاسی قطر دور شده است. بنابراین، این ویژگی نظام های استبدادی و اقتدارگرا است که هیئت حاکمه عموما با انجام کودتای مختلف علیه یک دیگر سعی می کنند که قدرت را در دست بگیرند. اما جنس این کودتاها با جنس تحولات مردمی در کشورهای عربی متفاوت است. در تحولات کشورهای عربی این مردم هستند که در پی احقاق حقوق حقه خود هستند اما در این کودتا ها بیشتر منافع شخصی و قبیله ای مورد توجه است.


تهیه کننده: هیئت تحریریه دیپلماسی ایرانی/12