انتخابات سوری در سایه جنگ روانی عربی

 دیپلماسی ایرانی: سوری ها امروز در پای صندوق های رای حاضر شدند تا به پیش نویس قانون اساسی این کشور که پیشنهادی رئیس جمهوری بشار اسد است رای مثبت دهند.همزمان با این رای گیری غربی ها و اعراب هم دست از تلاش های خود برای تجهیز مخالفان برنداشته اند و همچنان اقدام به برگزاری کنفرانس های دوستی و نشست های میانجی گرانه می کنند.   دست‌های غرب و عرب‌های حوزه خلیج‌فارس همچنان به دنبال کناره‌گیری بشاراسد از قدرت هستند و مسیرهای متفاوتی را برای رسیدن به هدف خود پیشنهاد می‌کنند. دیپلماسی ایرانی با مهدی مطهرنیا، کارشناس مسایل خاورمیانه، درباره انتخابات امروز در سوریه و نتایج کنفرانس دوستی، گفتگویی داشت که در زیر می‌خوانید:
 

 مردم سوریه امروز برای مشارکت در همه‌پرسی پیش‌نویس قانون اساسی پای صندوق های رای می روند. پیش بینی شما از میزان مشارکت و رای مردم چیست؟

آنچه که امروز در سوریه رخ می‌دهد یک جنبه درونی دارد و یک جنبه بیرونی که نمونه حکومت اقتدار‌گرایانه بشاراسد است و می‌تواند با در دست داشتن ابزار رسمی قدرت و تلفیق آن با ابزار پنهان قدرت  برخواسته از بعد رسمی قدرت انتخابات در سوریه را مدیریت کند و از سوی دیگر با بهره‌برداری از موافقان خود در این مسیر از انتخابات به عنوان یک اهرم مشروعیت‌زا بهره ببرد.

به عبارت دیگر انتخابات مشروعیت‌زا نخواهد بود، بلکه قدرت سیاسی است که از انتخابات به عنوان ابزار مشروعیت‌زایی استفاده خواهد کرد. ‌نمی‌توان گفت که بشاراسد هم در سوریه  دارای پشتوانه‌های سیاسی و اجتماعی نیست. اگرچه این پشتوانه‌ها  از منظر دورن‌زای آن در ارتباط با خانواده اسد در این چند ماه تضعیف شده، اما کاملا از بین نرفته است. بنابراین می‌تواند با تکیه بر علویون و جناح‌های رسمی قدرت از انتخابات مشروعیت‌زایی برون‌زا داشته باشد. اما از سوی دیگر هر تحلیل‌گر منصفی بر این نکته تاکید خواهد کرد که مخالفت با حزب بعث سوریه سوابقی تاریخی و مخالفت و معارضه با سیاست‌های بشار اسد در سال اخیر با واقعیت عینی روبرو بوده است. حال ارزش‌گذاری و قضاوت در این زمینه که آیا مخالفین و معارضین به درستی عمل می‌کنند، وابسته هستند یا خیر بحث دیگری است. اما این معارضه و مخالفت توامان به صورت  یک مساله عینی خود را نشان می دهد. از این منظر باید بگوییم که انتخابات از منظر درون‌زا فاقد هرگونه کارکرد مشروعیت‌زای عمیق در سوریه خواهد بود. این مساله به جایی ختم می‌شود که انتخابات صورت می‌پذیرد، رویکرد برون‌زای قدرت از آن به نیکی یاد می‌‌کند،آن را سالم و خواست اکثریت مردم می‌خواند، اما معارضین آن را برنخواهند تابید. چراکه به زعم آنها اگر این انتخابات درست هم باشد دیرهنگام است و با قبول این فرض درستی و صحت آن از سوی مخالفین به نوشداری پس از مرگ سهراب تبدیل خواهد شد. انجام این انتخابات به این واسطه اصطکاک‌های موجود را واضح‌تر و در صورت ارزیابی  و قضاوت مردم از انجام این انتخابات به عنوان یک عقب‌نشینی از سوی دولت سویه رویکرد تهاجمی مخالفین را تشدید و در دراز مدت امیدواری و موفقیت را از سوی آنها بالا خواهد برد. چراکه در تعریف عملیاتی قبول این رفراندوم را حمل بر عقب‌نشینی بشاراسد خواهند دانست.
 

کنفرانس دوستان سوریه مخالفان بشاراسد را به رسمیت شناخت، آیا نسخه لیبی اندک اندک برای سوریه در حال پیچیده شدن است؟

به رسمیت شناخته شدن مخالفان در سوریه، گامی در سلب مشروعیت رسمی از بشاراسد و دولت حاکم بر سوریه در فرایند جنگ روانی محسوب می‌شود. باشناسایی رسمی مخالفان از سوی کشورهای مختلف همسو در این زمینه به واقع پذیرش دولت ساده پس از بشاراسد از منظر نگرش این کشورها نسبت به سوریه آغاز می‌شود و همانگونه که در مصاحبه‌های گذشته گفته شده، از رویکرد یمنیزه‌ کردن سوریه گامی به سوی  لیبیایزه کردن سوریه برداشته می‌شود. در اینجا شناسایی مخالفان سوری، هدف محیط عملیاتی این کشورهاست که منجر به آماده‌سازی زمینه برای برخوردهای داخلی از سوی دولت سایه با دولت مرکزی است. که در نهایت  روند حرکت موجود اعتراضی در سوریه بر مبنای محورهای خشونت‌گرا به سمت‌و سوی یک جنگ داخلی میان دولت بشاراسد با دولت سایه پیش خواهد رفت. چنین روندی مقدمه‌ای برای ورود این کشورها به محیط عملیاتی سوریه به عنوان دفاع از دولت سایه و به عنوان دولت شناسایی شده رسمی از سوی این کشورها خواهد بود. 
 

دبیر کل ناتو و مقام های فرانسوی و انگلیسی تاکنون بارها دخالت نظامی در سوریه را رد کرده اند، آیا شرایط به گونه ای پیش خواهد رفت که به سوریه قشون کشی نظامی رخ دهد؟

این احتمال بسیار بالاست، چراکه از تجربه لیبی برای بهره‌برداری از کشورهای عضو ناتو در راستای اهداف تعریف‌شده دولت‌های غربی در جهت گسترش دموکراسی ارشادی در منطقه خاورمیانه استفاده شد. به بیان دیگر با توجه به تجربه حرکت امریکا در عراق و افغانستان فرم جدیدی در نظام بین‌الملل توسط ناتو شکل گرفت که از مسیر شورای امنیت گذشت و برای ایجاد فضای مناسب در راستای آنچه شورای امنیت رهایی مردم لیبی از خشونت‌های دولت قذافی و رهایی از نسل‌کشی در این کشور مطرح شد،‌ناتو به عنوان یک ارتش آزادی‌بخش به کمک معارضان داخلی رفت. هزینه‌های این امر دیگر به عهده امریکا به تنهایی نبود،‌بلکه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی و اعضای آن هزینه‌های آن را پرداخت کردند. امروز به نظر می‌رسد با توجه به تجربه لیبی بر آن هستند تا با گسیل داشتن ارتش کشورهای عربی به بومی‌سازی هزینه‌های سقوط دولت بشاراسد از طریق کشورهای عربی نایل آیند و بدین گونه دو هدف عمده را دنبال کنند:

1.     هزینه‌های اقدامات نظامی در سوریه به سمت‌و سوی کشورهای عربی هدایت شود

2.     با ورود کشورهای عربی به سوریه پیامدهای ناشی از برخورد کشورهای غربی با دولت سوریه در منطقه خاورمیانه با توجه به محوریت مقاومت، متوجه کشورهای غربی و ناتو نشود.

بنابراین هم هزینه‌ها بومی‌سازی می‌شود و هم منازعات موجود میان مقاومت و اسراییل به منازعه موجود میان مقاومت و کشورهای عربی غیرجبهه مقاومت تبدیل خواهد شد. در نتیجه زمینه رودرویی این کشورها با دیگر کشورهای مقاومت در آینده را نیز فراهم خواهدکرد.
 

 کوفی عنان دبیر کل سابق سازمان ملل به عنوان نماینده این سازمان و اتحادیه عرب در سوریه معرفی شده است این حرکت را چگونه تعبیر می کنید؟ آیا غرب به دنبال میانجی برای گفتگو با بشار اسد است ؟ پنتاگون از پیاده شدن الگوی کوزوو* سال 1998 در خصوص سوریه خبر می دهد ،این امر ممکن است؟

کوزوو،کوزوو بود و سوریه سوریه است، اما کوفی عنان کوفی عنان است. بدین معنا که کوفی عنان دارای یک چهره تعریف‌شده بین‌المللی در افکارعمومی توده‌ها به عنوان فردی مثبت پس از خاویر پرز دکویار است. در عصر جدید دو دبیرکل سازمان ملل متحد داریم که درافکارعمومی توده‌ها به نسبت دارای جایگاه رفیع‌تری هستند. این دو خاویر پرز دکویار و کوفی عنان بودند و باید گفت اگر مقام اول پرز دوکویار است، مقام دوم را کوفی عنان از این جهت داراست. از این منظر انتخاب کوفی عنان که انتخاب هوشمندانه‌ای در جهت اقناع افکارعمومی در راستای به تبعیت کشاندن رژیم بشاراسد در دو مسیر است. مسیر نخست آنکه بشاراسد بپذیرد باشد اما تبعیت کند و مسیر دوم آنکه نباشد و از قدرت برود. بنابراین در هر دو زمینه انتخاب کوفی عنان بسیار هوشمندانه است، چراکه قضاوت عنان می‌تواند در راستای اقناع‌سازی افکارعمومی در بخش نخبگان و توده‌ها کارآمد باشد و مسیر حرکت رابر ضد دولت بشاراسد بیشتر شفاف کند.
 

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

*این سناریو با ایجاد منطقه امن برای پناهندگان سوری در نزدیکی مرزهای مشترک با ترکیه و اعطای کمک‌های بشردوستانه به آنها از طریق صلیب سرخ و بعد از طریق نیروهای ناتو آغاز می‌شود.