ایران به دنبال جایگزین باشد

دیپلماسی ایرانی: استفاده از تحریم های بین المللی برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی همواره باب بوده است. آمریکا به عنوان بیشترین استفاده کننده تحریم ها از این ابزار برای تغییر رفتار کشورها در راستای منافع و ایجاد نظم مورد نظر خود در جامعه بین المللی استفاده کرده است. وانشگتن به دنبال  بالا گرفتن اختلافات خود با تهران روز به روز تحریم های گسترده تری را علیه ایران اعمال می کند و اینک با فشار بر یکی از نهادهای مهم بین المللی به دنبال وادار کردن ایران به انجام رفتارهای مورد نظر خود است. این مسئله را با مهندس امیرحسین توکلی کارشناس مسائل اقتصادی در میان گذاشته ایم که می خوانید:

اصلی ترین مرکز ارائه دهنده خدمات مخابراتی به بانک های جهانی برای نقل و انتقال های مالی، سوئیفت (SWIFT) به دنبال درخواست آمریکا و اتحادیه اروپا برای قطع روابط خود با بانک های تحریم شده جمهوری اسلامی اعلام آمادگی کرده است. سابقه این مرکز چیست؟

این مؤسسه در سال 1973 میلادی در بلژیک شروع به کار کرد. در ابتدا این مجموعه‌ای کوچک بود که حدود 240 بانک در 15 کشور را به هم متصل می‌کرد. امروزه این مؤسسه رشدی عظیم داشته و تنها در ماه دسامبر گذشته نزدیک به 18 میلیون پیام مالی را مخابره کرده است. از این تعداد پیام مبادله شده حدود پنجاه درصد دستور پرداخت بوده است. نزدیک به هفتاد درصد کل پیام‌های مبادله شده هم مرتبط به مؤسسات مالی و بانکی اروپایی و خاورمیانه بوده است.

کار اصلی این موسسه چیست؟

در واقع این مؤسسه زیرساخت‌های لازم برای مبادله امن پیام‌های مالی بین بانکی را فراهم ساخته است. با ارایه این زیرساخت‌ها و استانداردهای مخابراتی و امنیتی در واقع این مؤسسه دو خدمت اصلی را ارایه می‌کند: تأمین زیرساخت مخابراتی و دوم فضایی برای مبادله که مبتنی بر استانداردهایی معین و مشخص شکل گرفته است. اگر بخواهیم مثال قابل درک و بهتری بزنیم این مؤسسه مانند فیس‌بوک بانک‌ها است. از طریق این فضا بانک‌ها با هم ارتباط برقرار کرده و اطلاعات مختلف مالی و بانکی را مبادله می‌کنند. البته برخلاف فضایی مانند فیس‌بوک که هر فرد می‌تواند از یک رایانه وارد شده و شخصیتی ولو مجازی برای خود خلق کند، در این فضا هر شخصیت (در واقع هر بانک یا مؤسسه مالی عضو) باید به دقت شناسایی شده وبر اساس معیارهایی معین با دیگر اعضا مبادله اطلاعاتی داشته باشد.

ارتباط ایران با این مرکز چگونه بوده است؟

ارتباط نظام بانکی ما با سوئیفت مانند سایر بانک‌ها و مؤسسات مالی عضو بوده است. شرایط خاص و ویژه‌ای برای عضویت وجود ندارد. همان‌گونه که مطرح شد تنها زیرساختی مشترک و قابل اطمینان برای طرفین معاملات مالی است که ما هم در آن عضو هستیم.

آیا به لحاظ قواعد و مقررات بین‌المللی آمریکا و اروپا می‌توانند این مرکز را به عدم ارایه خدمت به ایران مجبور کنند؟

در اطلاعیه‌ای که این مؤسسه در پایگاه اطلاع‌رسانی خود قرار داده است به این موضوع اشاره دارد. آنها به عنوان یک مؤسسه مالی بین‌المللی باید بتوانند اطمینان خاطر اعضای شبکه خود را جلب کنند. آنچه سوئیفت را سوئیفت کرده اعتمادی است که مؤسسات مختلف بین‌المللی به آن دارند. در غیر این صورت این مؤسسه کار خاصی در رابطه با زیرساخت‌های ارتباطاتی انجام نمی‌دهد که برای دیگران غیرقابل نسخه‌برداری نباشد.

انحصار ظاهری این مؤسسه از اعتماد مؤسسات عضو به آن نشأت می‌گیرد. اگر به هر ترتیب اعتماد به این شبکه متزلزل شود و احساس شود که به جای ارایه خدمات ابزاری برای اعمال قدرت از سوی یک یا چند عضو یا یک یا چند کشور است، آنگاه نمی‌توان انتظار داشت که این اعتماد استمرار پیدا کند. در هر صورت، این مؤسسه اعلام کرده که با توجه به اقدامات تحریمی که اتحاد اروپایی و کنگره ایالات متحده آمریکا در دست دارند، در صورتی که تکلیفی براساس قانون برای این مؤسسه مبنی بر قطع ارتباط با مؤسسات مشمول تحریم ایرانی گذاشته شود، این مؤسسه اقدام خواهد کرد. از یک بنگاه اقتصادی مانند سوئیفت هم نمی‌توان انتظاری غیر از این داشت.

راهکارهای ایران برای مقابله با این وضعیت چیست؟

اجازه بدهید وارد جزئیات امر نشویم. البته نه اینکه تحریم‌کنندگان نگاهی به سایر مسیرها و واکنش‌های ما نداشته و یا ندارند، اما لزومی هم ندارد که ما بخواهیم خودمان راه‌حل‌های ممکن را به جزئیات تشریح کنیم. باید گفت که اولاً قبل از تأسیس این مؤسسه در اوایل دهه 70 میلادی هم بانک‌ها مبادلات اطلاعاتی داشتند و این مؤسسه که تشکیل شد موجب تسهیل و کاهش هزینه این مبادلات شد. خوب می توان به روش‌های پیش از تشکیل این مؤسسه توجه بیشتری کرد. از همان راه‌کارها می‌توان بهره جست و با استفاده از ابزارهای فناوری‌ نوین با از دست دادن اندکی سهولت و پذیرش اندکی هزینه اطلاعات را به دست دیگران رساند. باید به خاطر داشت که امروزه در عصر اطلاعات و مخابرات ارزان قیمت هستیم پس راه‌حل‌های مناسبی برای واکنش ما در اختیار است.

به هر حال این تحریم همانند دیگر تحریم هایی که علیه ایران اعمال شده است فشارهایی به ما وارد می کند. چه راهکار درازمدتی وجود دارد؟

به نظر من باید از آجرهایی که برای آسیب‌زدن به ما پرتاب می‌شود بهره گرفته و از آنها ساختمانی نو در راستای منافع خود بسازیم. آنچه در این بحث به صورت مختصر اشاره شد راه حل کوتاه مدت است. اما راه حل بهتری هم در میان مدت و بلندمدت به نظر من وجود دارد و آن هم تأسیس یک بنگاه مشابه سوئیفت برای رقابت با آن است. تردیدی نیست که با توجه به گستردگی فعالیت‌های سوئیفت و حمایت‌هایی که از آن می‌شود این مسیر سختی خواهد بود، اما غیرممکن نیست.

آیا این تحریم منجر به تاثیر جدی در وضعیت و رفتار ایران خواهد شد؟

طی پانزده سال گذشته ایالات متحده آمریکا حدود نیمی از جمعیت زمین را به نحوی تحت تحریم قرار داده است. این ابزار در مورد ما با شدت و قوت بیشتری به نسبت برخی اقدامات مشابه اعمال شده و تنها موجب اذیت کار ما می‌شود ولی کار ادامه می‌یابد. آنها خودشان هم این را می‌دانند که این تحریم‌ها و فشارها هرچند برای ما مشکلات اجرایی مختلفی را به همراه دارند، اما ما هم طی چند دهه گذشته نشان داده‌ایم که توانایی‌های ویژه برای ادامه کار و فعالیت خود داشته و داریم. تحریم سویفت را هم باید در همین چارچوب نگاه کرد.

 تهیه کننده : تحریریه دیپلماسی ایرانی / 16