امریکا پاکستان را رها نمی‌کند
نگاه امریکا به وضعیت کنونی پاکستان چیست و چه سیاستی را در قبال این کشور دنبال می‌کند؟
دو ملاحظه کلی در بحث نگاه امریکا به پاکستان وجود دارد. نگاه اول این است که پاکستان یک دولت ورشکسته است. یعنی اگر فشار زیادی به این دولت بیاید، شکنندگی دولت بیشتر خواهد شد؛ حال این که امریکایی‌ها نیازمند دولتی قوی در پاکستان هستند. نگاه دوم این است که این دولت محل حضور جریان‌های افراطی و رادیکال است. که آثار مخرب این جریان‌های افراطی و رادیکال در داخل پاکستان، در سطح منطقه و در سطح بین المللی قابل مشاهده است. در واقع این دو بحث به عنوان دو ملاحظه جدی راهنمای سیاست خارجی امریکا در پاکستان است. اگر مشاهده می‌شود که امریکا گاه سیاست‌های ملایم و گاه سیاست‌های توام با فشار را درباره پاکستان دنبال می‌کند، باید توجه داشت که این سیاست‌ها متاثر از این دو واقعیت است.
با توجه به فضای پیش آمده در روابط پاکستان و امریکا برخی صحبت از شکل گیری یک معادله جدید قدرت در این منطقه می‌کنند. به این صورت که پاکستان از امریکا جدا شده و به چین نزدیک می‌شود و در مقابل افغانستان و هند به امریکا نزدیک می‌شوند. این مسئله تا چه حد درست است؟
به طور طبیعی این مسئله درست است. یعنی روابط هند و امریکا رو به گرم شدن است، روابط هند و افغانستان هم به طریق اولی. اما این به معنی ترک ارادی پاکستان از سوی امریکا نیست. به هر حال پاکستان دارای یک سری ویژگی‌هایی است که این ویژگی‌ها در صورت داشتن وجود یک رابطه مثبت میان امریکا و پاکستان، می‌تواند به سود امریکا تمام شود.
به هر حال پاکستان بر بخش مهمی‌از دریای عمان مسلط است؛ پاکستان با چین رابطه استراتژیک دارد؛ در صورتی که فشار‌ها بر پاکستان سنگینی کند، پاکستان می‌تواند رابطه خود را با ایران تعمیق کند و تعمیق رابطه ایران و پاکستان می‌تواند برای امریکا زیان بار باشد؛ و ممکن است اگر امریکا پاکستان را رها کند، نیروهای رادیکال وارد ساخت قدرت در پاکستان شوند و این نیروهای رادیکال به همراه بمب اتمی‌پاکستان می‌تواند برای امریکا خطرناک باشد.
در مجموع به نظر می‌رسد امریکا به جای سیاست طرد و دفع پاکستان بیشتر ترجیح می‌دهد به جای سیاست طرد و دفع پاکستان به سمت سیاست جذب پاکستان حرکت کند. منتها این سیاست متضمن به کار گیری برخی تاکتیک‌ها است که این تاکتیک‌ها ممکن است برخی اوقات در چارچوب یک رفتار خشن ظهور پیدا کند و گاهی اوقات هم در چارچوب یک رفتار نرم و ملایم.
پیشرفت‌هایی که امریکا در کشتن یا دستگیر کردن سران گروه‌های افراطی در پاکستان و افغانستان داشته است، چقدر موثر می‌دانید در این که رابطه با پاکستان مزیت کمتری برای امریکا داشته باشد؟
به نظر می‌رسد که قتل برخی از سران گروه‌های افراطی می‌تواند نوعی موفقیت برای امریکایی‌ها تلقی شود و در عین حال یک آسیب به جریان افراط در داخل پاکستان، افغانستان و به طور کلی در جنوب آسیا به حساب آید. اما تمام ماجرا این نیست. یعنی این طور نیست که با حذف برخی از رهبران القاعده یا طالبان این شبکه از هم فرو می‌پاشد و کار تمام است. این گروه‌ها به صورت شبکه ای عمل می‌کنند؛ در کشورهای مختلف عضو دارند؛ منابع مالی متعددی آن‌ها را حمایت می‌کنند و در بین مردم دارای پایگاه‌های اجتماعی متعددی هستند. لذا حذف این گروه‌ها به سادگی امکان پذیر نیست.
به نظر شما فضای به وجود آمده در روابط امریکا و پاکستان چه تبعاتی در داخل پاکستان خواهد داشت و به طور گسترده تر این سردی روابط در منطقه جنوب آسیا چه آثاری بر جای خواهد گذاشت؟
واقعیت این است که گاهی اوقات روابط کشورها استراتژیک است، گاهی اوقات روابطشان عادی است و گاهی اوقات خصمانه می‌شود. روابط پاکستان و امریکا تا پایان جنگ سرد و تا حدودی بعد از جنگ سرد، روابط استراتژیک بوده است. الان این روابط از سطح روابط استراتژیک پایین آمده است اما به یک حالت خصمانه تبدیل نشده است. روابط پاکستان و امریکا یک رابطه دوستانه است. اگر احیانا تصور می‌شود مشکلاتی در روابط دو کشور وجود دارد، این مشکلات مبتنی بر یک سری واقعیت‌ها است. البته دو کشور تمایل دارند به نوعی از طریق گفت و گو و مذاکره این مسائل و مشکلات حل و فصل شود.
در هر حال می‌خواهم بگویم به نظر من بعید است ما تصور کنیم روابط امریکا و پاکستان به مرحله قطع رابطه، تنش و درگیری برسد. به این دلیل که اگر امریکا پاکستان را با 180 میلیون نفر جمعیت، با استقرار در یک موقعیت جغرافیایی بسیار حساس و با در دست داشتن بمب اتمی، از دست بدهد، تهدیدهایی که برای امریکا به وجود می‌آید به مراتب بیش از فرصت‌هایی آن است. بنابراین بعید به نظر می‌رسد امریکا پاکستان را رها کند.
نظر شما :