یهودی‌های ترکیه به اردوغان رای نمی دهند
ایلاف مطلب خود را با ناآگاهی از مواضع خاخام بزرگ یهودیان ترکیه آغاز کرده و نوشته است: کسی نمی‌داند نظر خاخام اعظم یهودیان ترکیه در برابر رجب طیب اردوغان چیست. ترکیه تنها کشور منطقه است که با اسرائیل رابطه رسمی دارد و آن را به رسمیت شناخته است. این در حالی است که در طول دوران حکومت حزب عدالت و توسعه روابط آنکارا – تلاویو در بدترین وضعیت خود بود.
یهودیان ترکیه جمعیتی کمی بیش از 20 هزار نفر از جمعیت 80 میلیونی این کشور را شامل می‌شوند. ولی آنها نیز در انتخابات شرکت می‌کنند و از نزدیک نتایج انتخابات ترکیه را دنبال می‌کنند. از نگاه یهودی‌ها این انتخابات رقابتی میان رجب طیب اردوغان، نامزد حزب عدالت و توسعه برای نخست‌وزیری که همچنان به کاهش روابط با تلاویو پایبند است و اعتقاد دارد که در دوره آتی نیز نباید چندان به فکر گسترش روابط با اسرائیل بود با کمال کلیچدار، رقیب سرسخت او که طرفدار گسترش روابط با اسرائیل است نیز محسوب می‌شود. یهودی‌ها دائما می‌پرسند باید به چه کسی رای دهیم، اردوغان محبوب ترک‌ها یا کلیچدار طرفدار گسترش رابطه با اسرائیل؟
به رغم افزایش محبوبیت اردوغان در میان مردم ترکیه و تلاش یهودی‌ها برای دور نگه داشتن خود از کش‌مکش‌های سیاسی، نظرات طایفه یهودی همواره به طور غیر مستقیم بر عرصه سیاسی آنکارا تاثیر داشته است. حالا که روابط اسرائیل و ترکیه تیره است، یهودی‌ها مایلند که رای‌های خود را به سود رهبر حزب ملی جمهوری، رقیب حزب عدالت و توسعه بریزند گر چه خوب می‌دانند این حرکت به معنای شرط‌بندی بر روی اسب بازنده است و این مسئله باعث می‌شود تا مواضع ضد یهودی اردوغانی که پیروزی او در انتخابات قطعی است، تشدید شود.
یتسحاق حالیبا، خاخام اعظم یهودی‌های ترکیه در پاسخ به این پرسش که در معادلات سیاسی فعلی، یهودیان ترکیه به چه کسی رای می‌دهند، به روزنامه یدیعوت احرونوت می‌گوید: «مواضع ما چندان از مواضع رجب طیب اردوغان در برابر دولت عبری دور نیست، این را بارها گفته‌ایم. به طور کلی ما چندان دخالتی در قضایای سیاسی نمی‌کنیم. هر شهروند ترک چه یهودی و چه غیر یهودی خودش می‌داند به چه کسی رای دهد. چندان لازم نیست که طایفه یهودی خود را درگیر مسائل سیاسی کند به ویژه درباره روابط ترکیه با اسرائیل که کلا فی نفسه یک مسئله سیاسی است.»
مواضع یتسحاق حالیبا منعکس کننده مواضع اکثریت یهودیان ترکیه است. یتسحاق حالیبا در گذشته نیز از مواضع دولت ترکیه در برابر حمله اسرائیلی‌ها به کشتی مرمره حمایت کرده بود. پس از اعلام مواضع او بود که یهودی‌های ترکیه نیز حمله نظامیان اسرائیل به کشتی امدادرسان مرمره به نوار غزه را محکوم کردند و دولت اسرائیل را به شدت مورد نقد قرار دادند.
خاخام حالیبا در بسیاری از محافل از سیاست‌های داخلی و خارجی اردوغان حمایت کرده است. وی حتی در گفتگو با روزنامه معاریو گفته بود: «اردوغان خوب می‌داند که چگونه میان دولت اسرائیل با یهودیانی که در کشورش زندگی می‌کنند فرق بگذارد. کما این که او بارها تعهد خود به حمایت و دفاع از یهودیان ترکیه را به عنوان شهروندان کشورش اعلام کرده است.»
با این حال نباید چندان هم به مواضع خاخام حالیبا اعتماد کرد. کما این که اردوغان نیز خود خوب می‌داند که او آدم قابل اعتمادی نیست. اردوغان هنوز فراموش نکرده عبارتی را که حالیبا در سال 2003 در پی حمله به یکی از معابد استانبول که باعث کشته شدن ده‌ها نفر شد، بر زبان راند. در این حادثه فرزند حالیبا نیز به شدت زخمی شده بود. وی در آن جا گفت: «هیچ کس نمی‌تواند مرا قانع کند به این که یهودی هستم افتخار نکنم یا مانع از روابط من با اسرائیل شود.» اردوغان هنوز عبارتی آخر را خوب به خاطر دارد، حالیبا با اسرائیل رابطه دارد و معلوم نیست از ترکیه چه پیام‌هایی به اسرائیلی‌ها می‌دهد.
دنیس اوگلو، فرزند یوسف نایجو، یکی از چهره‌های سرشناس یهودی ترکیه که در استانبول ساکن است و از دانشکده روابط خارجی دانشگاه گالاتسرای فارغ التحصیل شده نیز ضمن حمایت از مواضع حالیبا می‌گوید: «رهبران ما سیاسی نیستند. از این رو چندان هم تمایل نداریم که اظهارات سیاسی بر زبان برانیم. در انتخابات هم با نگاه سیاسی شرکت نمی‌کنیم.»
اوگلو تاکید می‌کند که سخنگوی جامعه یهودی ترکیه نیست ولی این را هم مخفی نمی‌کند که او و بسیاری از هم‌مذهبی‌هایش به حزب ملی جمهوری یعنی رقیب حزب عدالت و توسعه که ریاست آن را کمال کلیچدار بر عهده دارد رای می‌دهند. وی درباره مواضع حالیبا نسبت به انتخابات ترکیه می‌گوید: «با او تلفنی تماس گرفتم و مواضع سلبی خود را نسبت به انتخابات بیان داشتم. او به من گفت، ما هیچ چیز نمی‌دانیم جز این که باید خودمان را نجات دهیم. جامعه یهودی نباید خود را درگیر معرکه‌های سیاسی کند چرا که نمی‌تواند عواقب خسارت‌های سیاسی در این زمینه را بپردازد.»
رفائیل سادی، یهودی ترک تباری که در دهه نود میلادی به اسرائیل مهاجرت کرده، در گفتگو با یدیعوت احرونوت اردوغان را فردی قابل احترام می‌داند و می‌گوید: «من در دانشکنده اقتصاد در سال 1974 تا 1978 با اردوغان هم‌دوره بوده‌ام. دوستی ما با هم تا چند سال پیش ادامه داشت. حتی زمانی که من یک پایگاه خبری اینترنتی راه‌اندازی کردم که مختص به یهودیان ترک تبار بود، هنگامی که اردوغان در قامت نخست‌وزیر به اسرائیل آمد به راحتی با او مصاحبه کردم. او مرد محترم و آگاهی است و تمایلی به قطع روابط آنکارا با تلاویو ندارد.»
وی تاکید می‌کند، اگر بخواهیم نظرات نخست‌وزیر ترکیه را مورد بررسی قرار دهیم در می‌یابیم که او می‌خواهد به غرب نشان دهد که از مصرترین افرادی است که به حقوق و برابری احترام می‌گذارد و نمی‌خواهد شهروندان یهودی کشورش تحت فشار باشند.
رفائیل سادی حمایت خود را از اردوغان پنهان نمی‌کند و می‌گوید: «ترس یهودی‌های ترکیه بی‌مورد است. پشت این ماجرا عناصر افراطی ترکیه قرار دارند. در حالی که اردوغان با اسرائیل مخالف است ولی ضد یهود نیست.»
جکی انجیل که 53 ساله پیش در ترکیه متولد شده و در سن 13 سالگی به اسرائیل مهاجرت کرده ولی 15 سال پیش به استانبول بازگشته است به روزنامه یدیعوت احرونوت می‌گوید: «در سراسر خیابان‌های استانبول که قدم بزنید می‌بینید که کشور چگونه خود را برای انتخابات آماده کرده است. همه می‌دانند که برنده این انتخابات رجب طیب اردوغان است. ولی من می‌خواهم به حزب ملی جمهوری، حزب مخالف حزب عدالت و توسعه رای دهم اگر چه می‌دانم اگر اردوغان مجددا برنده انتخابات شود، ترکیه را هیچ گاه به سمت افراط و تندروی نخواهد برد.»
او همچنین می‌گوید: «بیشتر یهودی‌های ترکیه به حزب جمهوری ملی رای می‌دهند، آنها در انتخابات دوره پیش نیز به همین حزب رای داده بودند. اگر چه فراموش نمی‌کنند که این حزب عدالت و توسعه نبود که محدودیت از جمله قوانین سخت مالتی برای یهودی‌ها وضع کرد بلکه حزب جمهوری ملی که زمانی قدرت را در دست داشت، بود. یهودی‌های ترکیه از دوران حکومت آنها خاطرات تلخی دارند.»
نظر شما :