تحریم‌ها علیه ایران نفوذ آمریکا را کاهش می‌دهد

دیپلماسی ایرانی: اخیرا توجه به تحریم ها علیه ایران و لغو این تحریم ها بر اساس توافق موسوم به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) افزایش یافته است، برنامه ای که برنامه هسته ای ایران را محدود می کند. به طور معمول هر زمان که از این مسئله سخن به میان می آید در ایالات متحده تفسیرها از اولویت های متفاوتی حکایت دارند که (از قضا) برخی از آنان با منافع ملی ایالات متحده یا منافع امنیت بین الملل همخوانی ندارد. همچنین طبق معمول، از سوءبرداشت ها نسبت به اینکه تحریم های اقتصادی چه کاری می توانند انجام دهند و چه کاری نمی توانند انجام دهند، بهره برداری بسیاری می شود.

لغو تحریم ها، به وضوح یکی از بخش های مهم درحصول توافق با ایران برای پذیرش محدودیت شدید و نظارت بی سابقه بین المللی و بازرسی شدید (هسته ای) در برجام بود. اگرچه رهبران ایران آشکارا به این نتیجه رسیده بودند که کشورشان به عنوان دولتی بدون تسلیحات هسته ای با آینده ای بهتر روبه رو خواهد شد، تا به عنوان کشوری منفور دارای سلاح هسته ای ـ و بدون چنین تصمیمی پذیرش توافق برجام تقریبا هیچ معنی ای نداشت ـ آن ها احتمالا هیچ توافقی را امضا نمی کردند، چه برسد به برجام که ایران را محدود کرده و نظارتی را بر این کشور تحمیل می کند که فراتر از آن چیزی است که شامل هر کشور دیگری می شود، مگر این که پای لغو مجازات تحریم اقتصادی در میان باشد.

لغو تحریم ها و بهبود چشم انداز اقتصادی مسئله ای حیاتی بود که حسن روحانی، رئیس جمهور و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در مواجهه با منتقدان و مخالفان داخلی در تهران بر آن تاکید کردند.

به بیان کوتاه، اگر به دنبال محدودیت در فعالیت های هسته ای ایران هستید، لغو چشمگیر تحریم ها با بهبود اقتصادی که ناشی از این لغو تحریم هاست، ضروری است. علاوه بر این، ایران در شرایطی با محدودیت های فعالیت های هسته ای خود در برابر لغو تحریم ها موافقت کرد که تصور می شد تحریم ها به همان دلیلی لغو می شوند که از ابتدا وضع شده بودند: یعنی فعالیت های هسته ای. اما پس از آنکه مخالفان برجام از تمام توان و ابزارهای موجود برای از میان بردن توافق استفاده کردند، ما اکنون دلایل اضافی مبنی بر (لزوم) حفظ تحریم ها می شنویم. دلایلی که پیشتر جزو اهداف اصلی وضع تحریم ها، یعنی، مهار برنامه هسته ای ایران نبودند. (حال) هر کسی شک دارد که لغو گسترده تحریم ها برای رسیدن به این هدف لازم است، تنها باید به سال هایی بازگردد که تحریم های متعددی وضع شد، سال هایی که در غیاب هرگونه مذاکره برای پیشنهاد کانالی به منظور لغو تحریم ها، هیچ نتیجه مثبتی عاید نشد و ایرانیان به توسعه برنامه های هسته ای خود ادامه داده و اورانیوم بیشتری غنی کردند.

دلیل توجه دوباره به مسئله تحریم های ایران در حال حاضر این است که با وجود این که ایران به تعهدات خود در برجام کاملا عمل کرده و تحریم های رسمی مرتبط با برنامه هسته ای لغو شده، ایران هنوز شاهد افزایش قابل توجه در حجم معاملات تجاری و سرمایه گذاری (خارجی) نبوده است. دلیل اصلی که ایران هنوز شاهد بهبود اقتصادی مورد انتظار نبوده، ساختار تحریم هایی است که در طول چندین سال ایجاد شده است. واقعیت این است که اگر هدف از اعمال تحریم ها ترساندن موسسات تجاری و مالی بین المللی از همکاری با ایران بوده، وظیفه خود را به خوبی انجام داده اند. چشم انداز جریمه های سنگین ایالات متحده به دلیل همکاری با ایران موسسات خارجی، به ویژه بانک های اروپایی، را به شدت ترسانده است، آن ها هنوز هم می ترسند. اگرچه مقام های آمریکایی بارها سفرهایی به اروپا داشته اند تا همتایان خود و موسسات مالی و تجاری را نسبت به تغییراتی که ایجاد شده راهنمایی کنند اما نگرانی ها همچنان به قوت خود باقی است.

بنابراین، ساختمان تحریم های سهمگین که در طول سال ها ایجاد شده، با تلاش های مداوم کنگره برای یافتن موضوعاتی جهت اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران نفوذ ایالات متحده را نه بیشتر، که کاهش می دهد. این شرایط، حداقل تا حدی، توانایی آمریکا را برای وادار کردن کشورهای دیگر به تغییر رفتار کشورهای دیگر، از طریق چشم انداز لغو تحریم ها تحت تاثیر قرار داده است. نگرانی های مربوط به سیستم مالی با تسلط دلار، همان طور که جاکوب لیو، وزیر خزانه داری این کشور، هشدار داده، باعث تسریع روند حرکت جامعه جهانی به کاهش هرچه بیشتر استفاده از دلار امریکا شده که خود باعث کاهش نفوذ هرچه بیشتر واشنگتن می شود. حتی اگر این اتفاق (کنار گذاشتن دلار) در آینده ای نزدیک اتفاق نیفتد، هیچ عجیب نیست کشور بعدی که ایالات متحده تحریم کرد، فارغ از موضوع، تغییری در سیاست های خود ندهد چرا که نمی تواند انتظار داشته باشد که تبعات مخرب تحریم با تغییر سیاست هایش تغییر کند.

این مورد درباره ایران نیز صادق است. این خطری جدی است که ایرانی ها به این نتیجه برسند که چشم پوشی از توافق نیز امکان پذیر است. یا حداقل این که حسن روحانی و متحدان سیاسی وی متوجه شوند که پاسخ دادن به منتقدان در داخل به طور فزاینده ای دشوار شده است: پاسخ دادن به کسانی که دلایل خوبی برای خروج ایران از این توافق دارند. در این صورت است که تندروها در تهران تقویت خواهند شد و شانس چشم پوشی از توافق نیز افزایش خواهد یافت.

البته از میان رفتن توافق، دقیقا همان چیزی است که تندروها در آمریکا نیز به دنبال آن هستند، کسانی که همین امروز هم نسبت تبعات مبادلات مالی با ایران مرتب هشدار می دهند. شاید برخی از این مخالفت ها درست باشد اما مخالفان باید به این پرسش پاسخ دهند که چطور از میان رفتن این توافق می تواند منافع ایالات متحده و امنیت بین المللی را تامین کند؟ کاملا مشخص است که این طور نخواهد نشد: در واقع انگیزه مخالفان بیشتر انکار یک دستاورد بزرگ باراک اوباما در حوزه سیاست خارجی است، یا حمایت از اسرائیل که تمایل دارد ایران همواره از سوی جامعه جهانی طرد شود.

برخی از آنان نیز اخیرا فعالیت های موشکی ایران را بهانه ای برای حمله به برجام قرار داده اند. گرچه موشک های بالستیک نگران‎کننده هستند اما واقعیت این است که ایران به طور قابل توجهی در گذشته از موشک های همسایگانش متحمل خسارت شده است. به همین دلیل ایران هیچ گاه برنامه موشکی خود را رها نمی کند.

بنابراین نگه داشتن تحریم ها به نام برنامه موشکی یا وضع تحریم های جدید، مانند صادر کردن یک بیانیه بی اساس مانند این است: «ما آنچه که شما انجام می دهید را دوست نداریم بنابراین رنجی نامحدود را بر شما تحمیل می کنیم.»

چنین رفتاری قطعا نمی تواند باعث تغییر رفتار ایران شود همان طور که سال ها وضع تحریم هسته ای بدون هیچ مذاکره نتوانست این کار را انجام دهد.

منبع: نشنال اینترست/ ترجمه: بهاره محبی