چگونه ماشین هسته‌ای ایران را متوقف کنیم؟
دیپلماسی ایرانی: برنامه هسته‌ای ایران را خودرویی تصور کنید که در سراشیبی حرکت می‌کند و البته هنوز تا رسیدن به مقصد هم فاصله دارد. سیاست خارجی ایالات متحده را هم به تلاش برای کاستن از سرعت این خودرو و سخت کردن ادامه مسیر برای آن تشبیه می‌کنیم. پرسش اساسی که در باب پرونده هسته‌ای ایران در چند ماه آینده به وجود می‌آید و ذهن را بسیار به خود مشغول خواهد کرد این است که آیا ایران اصلا در خروج از مسیر اصلی خود و قرار گرفتن در جاده فرعی رها کردن برنامه هسته‌ای سودی می‌بیند یا خیر؟
روزنامه وال استریت ژورنال در تازه‌ترین گزارش خود با محوریت پرونده هسته‌ای ایران می‌نویسد: در حال حاضر ایالات متحده عزم خود را برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران به خوبی به کار گرفته است. تحریم‌های بین‌المللی بیش از آنچه که همگان گمان می‌کردند بر برنامه هسته‌ای ایران و اقتصاد این کشور تاثیرگذار بوده است. شورای امنیت زمانی که در ماه جولای مهر تایید بر پای چهارمین قطعنامه علیه ایران زد بسیاری گمان می‌کردند که این تحریم‌ها نیز مانند سه دور گذشته کارآیی خود را از دست خواهد داد اما همراه شدن این تحریم‌ها با تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اروپا در حقیقت مسیر را بر ماشین هسته‌ای ایران سخت و سنگلاخی کرد.
پس از اروپا، کانادا هم به این تحریم‌های یکجانبه پیوست و آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که ژاپن و کره جنوبی نیز تا تنگ‌تر کردن حلقه دورادور ایران فاصله چندانی ندارند. به نظر می‌رسد که تحریم سوختی ایران بیشترین تاثیر را بر این کشور گذاشته است چرا که ایرانی‌ها در تامین سوخت مورد نیاز خود ناکام مانده‌اند. در اینچنین شرایطی می‌توانیم ادعا کنیم که ادامه مسیر دادن برای ایرانی‌ها در جاده دستیابی به تسلیحات هسته‌ای پرهزینه شده است. پرسش اینجاست که آیا ایالات متحده در کاستن از سرعت این خودرو نقشی داشته است؟ پاسخ دادن به این پرسش چندان آسان نیست. برنامه هسته‌ای ایران در حال حاضر با برخی مشکلات فنی روبرو شده است.
در نیروگاه نطنز که بزرگترین مرکز غنی سازی اورانیوم در این کشور است، به گفته آمریکایی‌ها تنها نیمی از سانتریفیوژهای احداث شده به کار افتاده‌اند. اینکه آیا این توقف نتیجه مشکلات فنی است یا نبود برخی تجهیزات تنها بر پایه برخی حدس و گمان‌ها ممکن است. در هر حالت این ذات غنی سازی اورانیوم نیست که همگان را نگران کرده است. ایران قطعا اورانیوم غنی سازی شده کافی برای تولید حداقل دو بمب هسته‌ای را در اختیار دارد. در اینچنین شرایطی این خبر که تحریم‌ها و یا تلاش‌های ایالات متحده توانسته است تا حدی از سرعت خودرو هسته‌ای ایران بکاهد، برای غربی‌ها خوشایند است. در همین برهه زمانی و فاصله مکانی است که مسیر خروج در مقابل این خودرو عیان می‌شود.
اتحادیه اروپا و ایالات متحده به خوبی می‌دانند که اگر فشارهای اقتصادی تا حدی بر ایران تاثیرگذار بوده و توانسته معادلات اقتصادی این کشور را تغییر دهد، اکنون تهران به دنبال راهی امن و کم دردسر برای بازگشت است. بازگشت از مسیر دستیابی به تسلیحات هسته‌ای که غربی‌ها ادعای آن را دارند و قرار گرفتن در جاده دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای. در چند هفته آتی هر بار که مقام‌های آمریکایی کنار همتاهای اروپایی خود قرار گیرند چه در نشست گروه پنج به اضافه یک و چه در وین باید تشویق ایران به قرار گرفتن در مسیر بازگشت و جنس مشوق‌های پیشنهادی به این کشور را عیان کنند. بر اساس آخرین دور از قطعنامه‌های سازمان ملل که در ماه جولای به تصویب رسید مسیر بازگشت برای ایرانی‌ها روشن و شفاف شده است. ایران برنامه غنی سازی اورانیوم و کار در راکتورهای آب سنگین را متوقف می‌کند و البته به سوال‌های آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در خصوص برنامه هسته‌ای خود هم پاسخ می‌دهد.
در صورت تحقق این مسائل تحریم‌ها از میان برداشته می‌شود. کاخ سفید و همراهان غربی‌اش می‌دانند که برای رسیدن به دستاوردهای دیپلماتیک در مواجهه با ایران باید مشوق‌های بیشتری در اختیار داشته باشند. مشوق‌هایی که به ایران بفهماند که در صورت قرار گرفتن در مسیر صلح آمیز با چه دستاوردهایی روبرو خواهد شد. این قلب پیشنهادی بود که پاییز گذشته روی میز ایرانی‌ها از سوی غرب قرار گرفت. بر اساس این پیشنهاد ایران بخشی از اورانیوم غنی سازی شده تا درصد پایین را در اختیار کشوری ثانی قرار می‌دهد و سپس اورانیوم مورد نیاز برای راکتورهای تحقیقاتی و پزشکی خود با درصد بالای غنی سازی را دریافت می‌کند. غرب با این پیشنهاد تلاش کرد به ایران بفهماند که با برنامه مسالمت آمیز هسته‌ای ایران اندک مشکلی ندارد. غربی‌ها اورانیوم مورد نیاز ایران را در اختیار این کشور قرار می‌دهند و همزمان به ایران می‌فهمانند که نیازی نیست برنامه خاصی برای غنی سازی اورانیوم در دست داشته باشد چرا که می‌تواند آن را با قیمت مناسب و امن از غرب تهیه کند. به همین دلیل بود که روسیه هفته گذشته به کمک به اتمام کار نیروگاه بوشهر کمر همت بست. روسیه با تهیه سوخت برای ایران و بازپس گرفتن سوخت‌های استفاده شده در حقیقت برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران را تضمین می‌کند.
از بحث‌های استراتژیک به عبور کنیم باید به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که آیا دولتمردان و رهبری ایران تمایلی به خروج از جاده دستیابی به تسلیحات هسته‌ای دارد یا خیر؟ فشارهای اقتصادی که در این مدت بر ایران وارد شده است می‌تواند معیار خوبی برای این پرسش باشد. نشانه‌هایی که از ایران دریافت می‌شود ضد و نقیض است. هفته گذشته بود که رئیس جمهوری ایران محمود احمدی نژاد اعلام کرد که برای گفتگو با غرب در پاییز آمادگی دارد. رهبر ایران اما این گفتگوها را به روزی موکول کرده است که تحریم‌ها از میان برداشته شود. همزمان با این اظهارات بود که محمود احمدی نژاد در گفتگو با یک روزنامه ژاپنی از آمادگی برای مذاکرات بدون پیش شرط سخن گفت.
گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تا چند روز آینده از راه می‌رسد و همه منتظر این گزارش هستند. آمریکایی‌ها با دقت رفتارهای ایران را زیر نظر دارند. گری سامور مشاور کاخ سفید در امور هسته‌ای در این خصوص می‌گوید: اگر ایرانی‌ها از گفتگو سرباز بزنند بدین معناست که مانعی بر سر راه ما هستند و ما برای برداشتن این مانع هر کاری انجام می‌دهیم.
نظر شما :