آیا مسیر هسته‌ای ایران یک طرفه می‌شود؟
دیپلماسی ایرانی: دیگر از مواجهه غرب و امریکا با دو راهی تصمیم گیری در مورد ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، اثربخشی تشدید تحریم‌ها، گزینش حمله نظامی یا حتی تاثیر ادامه گفت و گوها و گذشت زمان بر مشخص شدن ابعاد تیره فعالیت‌های تهران کمتر سخن به میان می‌آید.
تا چندی پیش که ایران مقابل هرگونه درخواست مذاکره و شفاف سازی سکوت می‌کرد، غرب بویژه امریکا در تلاش بود موضع مخالف و تحدید کننده خود را یکدست و استوار کند اما پس از اعلام آمادگی تهران برای ادامه مذاکرات هسته‌ای، ارائه بسته دوم پیشنهادی و زمینه سازی برای توسعه نظارت‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای بسیاری بر این تحلیل پافشاری کردند که نه تنها روسیه و چین با این وضعیت غرب را در اتخاذ تصمیمات سخت گیرانه‌تر در مقابل ایران همراهی نخواهند کرد بلکه میان اعضای غربی گروه 1+5 نیز شکاف‌ها عمیق شده و این گروه نخواهد توانست موضعی واحد اتخاذ و فشار را بر تهران برای دست یابی به نتیجه افزایش دهد.
این تحلیل در کنار پیشنهادات جدید ایران نه تنها مانع از تلاش امریکا برای پیش بینی اقدامات محدود کننده ایران نشد بلکه با بی توجهی تهران به دل نگرانی جدی کشورهای غربی از ماهیت برنامه هسته‌ای خود و بی ارتباطی مفاد بسته دوم پیشنهادی با اصل موضوع، بر عصبانیت بریتانیا و فرانسه و حتی آلمان نسبت به بی‌پاسخ ماندن پیشنهادهایشان افزود و سخنان نمایندگان این کشورها در نشست اخیر شورای امنیت گواهی بر عمق نگرانی آنها و تاکید این کشورها بر خاتمه زمان دادن و گفت و گو کردن بود.
اما وضعیت به همین حال نماند و درست بلافاصله پس از واکنش‌های جدی کشورهای عضو دائم شورای امنیت به نوع عمکرد تهران و درخواست آنها برای انجام مذاکراتی هدفمند، نتیجه بخش و جدی که در آن ایران با پاسخی صریح و عزمی برای حل و فصل وارد عرصه شود؛ شاهد انتشار اخباری از تاسیسات جدید غنی سازی از سوی ایران بودیم که به واقع هم اعضای شورای امنیت و هم مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی را دچار شگفتی کرد.
هرچند محمود احمدی نژاد نیز در زمان اعلام این خبر در نیویورک با سخنانی نشان داد که از این اخبار متعجب شده است، اما انتشار این اطلاعات بر اساس اعلام منابع خبری با نامه مقامات هسته‌ای ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت گرفته است، طی این نامه ایران رسما از وجود یک کارخانه در حال ساخت برای غنی سازی اورانیوم در این کشور خبر داده است.
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز جمعه ۳ مهر (۲۵ سپتامبر) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور به ایجاد کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی سوخت هسته‌ای دیگری اقدام نموده است و البته اطمینان داده که این تأسیسات همانند سایر تأسیسات هسته‌ای ایران در چارچوب مقررات آژانس عمل خواهد کرد.
هنوز این سوال که آیا ایران ابتدا این اطلاعات را برای ارائه آماده کرده بود یا این اطلاعات توسط منابع دیگری خارج از ایران تهیه و اعلام شده است، بر جای خود باقی است اما محمود احمدی نژاد معتقد است ایران حتی زودتر از موعد لازم برای ارائه این اطلاعات و بر اساس حسن نیت و اطمینانی که از صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود دارد همچنین به دلیل ارتباطات خوب تهران و آژانس به انتشار خبر تاسیسات جدید هسته‌ای کشور دست زد.
به نظر می‌رسد وی نه تنها از جنجال آفرینی کشورهای غربی در این ارتباط متعجب شده بلکه انتظار استقبال این کشورها و آژانس را از شفاف سازی و همکاری کشورش دارد، اما به واقع این اخبار و اطلاعات تاثیری اساسی در تصمیم گیری گروه 1+5 در آستانه برگزاری دور دیگری از گفت و گوهای این گروه و تهران در ژنو داشته که باید منتظر بازتاب آن بود.
روند حوادث هسته‌ای ایران طی چند ماه اخیر جای تردید باقی نمی‌گذارد که انتشار این اطلاعات به خوبی در تکمیل انسجام، اجماع یا اتحاد کشورهای غربی، روسیه، چین و امریکا در برابر تهران اثرگذار خواهد بود اما هنوز برای پیش بینی قطعی زود است.
نکته مهم این است که با توجه به زمینه‌های تمایل کشورهای اروپایی، روسیه و بالاخص ایالات متحده امریکا برای برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات تحدید کننده علیه ایران، چندان دور از ذهن نیست که انعکاس تلاش این کشور برای توسعه تاسیساتی غنی سازی موجب اطمینان کامل آنها شود که تهران به هیچ وجه قصد توقف فرایند غنی سازی اورانیوم را ندارد و در عین حال با اتکا به مذاکرات هسته‌ای، قصد خرید هر چه بیشتر زمان و پیشبرد یک به یک اهداف هسته‌ای خود فارغ از نگرانی‌های بین المللی و لزوم شفاف سازی را دارد.
این جاست که حتی باراک اوباما نیز نسبت به اثربخشی دست دوستی و گفت و گوی که مقابل تهران دراز کرده است دچار تردید می‌شود و با لحنی جدی اظهار می‌کند که گرچه همچنان به ابزارهای دیپلماتیک پایبند است، اما همان‌طور که همیشه گفته گزینه نظامی را برای حفظ امنیت ملی امریکا منتفی نمی‌داند و نتیجتا انتخاب با ایران است.
اکنون تهران با انتشار خبر تاسیسات جدید غنی سازی در نزدیکی قم بیش از گذشته به پنهان کاری متهم است و بیشتر از هر زمان دیگری شرایط به سود افراد، گروه‌ها و کشورهایی است که معتقد به ضرورت تعلیق و توقف کامل غنی سازی به عنوان پیش شرط ادامه مذاکرات بودند، در این وضعیت شاید تاکید صرف مقامات ایرانی بر عمق همکاری ایران با آژانس و ا�لام 18 ماه زودتر خبر مذکور نتواند این سوء ظن را به راحتی برطرف سازد.
با این حال می‌توان به تاثیر توسعه بسترهای نظارتی آژانس در این مقطع زمانی امیدوار بود، بر این اساس اگر تهران درهای نظارت را به شکلی کامل و نامحدود برای بازرسان آژانس باز کرده و زمان یا محدوده معینی برای این نظارت معین نسازد، این امکان وجود دارد که تلاش تهران برای شفاف سازی، نظر بسیاری از کشورهای جهان و بویژه اعضای گروه 1+5 را جلب و مانع از اتخاذ تصمیم سخت یا خطرناکی از سوی آنها شود.
نظر شما :