اوباما و رقص دیپلماتیک با احمدی‌نژاد
اگر از مقامهای کاخ‌سفید سئوال کنید که «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری آمریکا، در حال حاضر و با توجه به رخددادهای اخیر ایران چه سیاستی را در قبال تهران به‌کار خواهد بست، نمی‌توانند با قاطعیت به این پرسش پاسخ دهند. اکنون بسیاری از سیاستمداران آمریکایی مخالف هرگونه اقدام شتابزده‌ای در برابر ایران هستند. آنان پروسه «صبر» را برای این مسیر پیشنهاد می‌کنند که می‌تواند به دیپلماسی طولانی‌مدت رابطه با اتحادیه جماهیر شوروی شباهت داشته باشد و تاکید می‌کنند، کسانی‌که اکنون خواهان گفت‌وگو با ایرانی‌ها هستند باید به این نکته توجه داشته باشند که موفقیت در این زمینه به‌سرعت به‌وجود نخواهد آمد.
مقامهای دولت اوباما نیز این مسئله را تائید کردند و از آن به‌عنوان کلید برقراری رابطه با ایران نام برده‌اند. این گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شود که دولت اوباما در حال بررسی استراتژی میان سازمانی درباره ایران است. یکی از مقامهای کاخ سفید در این‌مورد می‌گوید که پیش از انجام بررسی‌ها شتابزده خواهد بود که بخواهیم درباره گفت‌وگو یا هر گونه مذاکره با ایران اظهارنظر کنیم.
«همیلتون» کسی‌که همه‌ای کاخ‌نشینان کاخ‌سفید معتقدند که اوباما درباره ایران بیش از همه با او مشاور می‌کند، معتقد است: «نقطه آغاز مذاکرات ایران و آمریکا، نیازمند فرصت‌هایی برای گفت‌وگو درباره مسائل مختلف است. آمریکا باید نگرانی‌های امنیتی ایران را درک کند و حق ایران برای داشتن قدرت هسته‌ای صلح آمیز را به‌رسمیت بشناسد». او می‌گوید که سخنان اوباما در حال حاضر تاکیدی بر مذاکره بدون پیش‌شرط است.
همیلتون در پاسخ به این پرسش که این ارتباط چگونه آغاز خواهد شد، می‌گوید که نخستین ارتباط، مذاکرات محرمانه خواهند بود که توسط شخصی منصوب شده توسط رئیس‌جمهوری انجام خواهد شد. این گفت‌وگوهای محرمانه می‌تواند به ایرانیان این اطمینان را بدهد که آمریکا تنها نمی‌خواهد در موضوع‌های خاص از جمله افغانستان، عراق و یا سلاح‌های هسته‌ای مذاکره کند.همیلتون می‌گوید که این مذاکرات با دعوت اوباما از «محمود احمدی‌نژاد»، رئیس‌جمهوری و «آیت‌الله خامنه‌ای»، رهبر ایران آغاز نخواهد شد، بلکه شما باید با برنامه پیش بروید و این به‌معنای ارتباط از سطح پایین‌تر است.
ولی از سوی دیگر، برخی از کارشناسان اروپایی معتقدند که تهران هم می‌‌خواهد فرصت خود را داشته باشد و بر سر مسائل گسترده مذاکره کند و نه تنها بر روی مسائل انتخابی. آنان پیشنهاد رابطه مقدماتی و محرمانه را می‌دهند که طی آن برنامه‌ها و اصول مذاکرات مشخص شود.
تقریبا یک ماه قبل از انتخابات آمریکا، روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» پیشنهاد کارشناسان آمریکا به اوباما را در مورد تهران منتشر کرد. این مجموعه از آن نظر منحصر به‌فرد بود که بر اساس تحلیل مشترک مقامهای عالی سابق از احزاب «دموکرات» و «جمهوری‌خواه»، ژنرال‌های بازنشسته، کارشناسان انتشار سلاح‌هسته‌ای تنظیم شده بود که در گروه‌ای ویژه در امور ایران در مرکز تحلیلی گردهم جمع شده بودند.
ویژگی این سند دقت بسیار بالا تحلیل اوضاع کنونی است و پیشنهادهای آن بر پنج مورد استواربود. نخست آنکه دستیابی جمهوری اسلامی ایران به امکان ساخت سلاح‌هسته‌ای از نظر استراتژیک کاملاً غیرقابل قبول است. این تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا، صلح و ثبات منطقه‌ای، امنیت انرژی، کارآیی اصل روابط چندجانبه و نیز قرارداد منع گسترش سلاح‌هسته‌ای (ان پی تی) است. بدترین سناریو در این راستا، حمله هسته‌ای توسط ایران است، اما ایران نیازی نخواهد داشت که از توان هسته‌ای خود برای تهدید منافع آمریکا استفاده کند.
در بند دوم، آنان معتقد بودند که تنها گزینه قابل قبول توقف کامل کار در زمینه غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران است. در ادامه این گزارش آمده بود که هرچند که راه‌حل دیپلماتیک هنوز قابل استفاده است، اما موفقیت در اجرای آن در صورتی حاصل می‌شود که از موضع «زور و فشار» مذاکره برگزار شود. در بند چهارم این گزارش تاکید شده بود که برای اینکه اسرائیل مجبور به اقدامات یک‌جانبه نشود، رئیس‌جمهوری باید به این اطمینان خاطر دهد که واشنگتن اجازه نمی‌دهد که ایران به قدرت هسته‌ای تبدیل شود.
و در آخر این گزارش تاکید شده بود که هرچند که سناریوی آغاز عملیات نظامی علیه ایران همانند سابق ممکن است، اما باید آخرین گزینه باشد. اگر تمامی تلاش‌ها دچار ناکامی شوند، رئیس‌جمهوری آمریکا مجبور خواهد شد که به دقت ریسک شکست در عملیات جلوگیری از تحقق برنامه هسته‌ای ایران را بسنجد و آن را هم ردیف با ریسک حمله نظامی قرار دهد.
اما اکنون مقامهای واشنگتن نمی‌خواهند از سیاست تشویق و تهدید دولت «جورج بوش»، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا که ایران نیز علاقه‌ای به آن نداشت استفاده کنند، اما به‌نظر می‌رسد که اوباما نیز در ایجاد تعادل در مسائل مثبت و منفی از این روش استفاده خواهد کرد: دولت خواهان مذاکره و گفت‌وگو است، اما اگر ایران به عدم توجه به خواسته‌های شورای امنیت ادامه دهد، اوباما تحریم‌های بیشتری را اعمال خواهد کرد.
در این میان، اوباما تلاش زیادی می‌کند نظر روسیه تنها هم‌پیمان ایران را در این رقص دیپلماتیک را به‌سوی خود جلب کند: زمانی‌که «ویلیام برنز»، معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا به مسکو سفر کرد با خود این پیام را برای مقامهای روسی به همراه داشت که اگر آنها بتوانند ایران را بر توقف برنامه‌های هسته‌ای متقاعد کنند، مسلما آمریکا نیز از استقرار سپر دفاع موشکی خود در کشورهای اروپای شرقی صرف‌نظر خواهد کرد. یکی از مقامات آمریکایی اعلام کرد که روس‌ها در مقابل این پیشنهاد، «سوسه» آمدند ولی چندان هم بی‌تمایل نبودند.
همیلتون مشکل اصلی را به‌طور خلاصه این گونه شرح می‌دهد که اوباما در برابر مسئله ایران هسته‌ای از سه طریق می‌تواند وارد عمل شود؛ شرایط را بپذیرد و قبول کند که ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا خواهد کرد، سپر نظامی مستقر کند و یا راه دیپلماسی را پیشه بگیرد؛ راه سوم گزینه ترجیحی است، اما رسیدن به آن نیز پروسه سختی خواهد بود.
منبع: خبرگزاری ایلنا- مریم جعفری
نظر شما :