حملات اوکراین کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار داده است
کمبود سوخت روسی در آسیای میانه
دیپلماسی ایرانی: روسیه پس از حملات پی‌درپی اوکراین به پالایشگاه‌های نفت خود، با کمبود سوخت و افزایش قیمت‌ها دست و پنجه نرم می‌کند.
برای محافظت از منابع در روسیه، جایی که صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها در برخی مناطق گزارش شده، مسکو صادرات بنزین و گازوئیل را ممنوع یا محدود کرده است. این اقدام کمبود سوخت و افزایش قیمت در برخی از جمهوری‌های شوروی سابق آسیای مرکزی را باعث شده است که به شدت به انرژی روسیه وابسته هستند.
تاجیکستان در میان آسیب‌دیده‌ترین‌ها
تاجیکستان که تقریباً تمام سوخت خود را – عمدتاً از روسیه – وارد می‌کند، در میان آسیب‌دیده‌ترین‌ها قرار گرفته است. این کشور، شریک استراتژیک و متحد نزدیک مسکو، هنوز هم سوخت روسیه را تحت توافق‌نامه‌های واردات دوجانبه دریافت می‌کند. اما قیمت‌ها در فقیرترین کشور آسیای مرکزی از زمانی که روسیه برای اولین بار در تابستان امسال محدودیت‌هایی را بر صادرات انرژی اعمال کرد، به شدت افزایش یافته است. یک لیتر بنزین معمولی در حال حاضر در تاجیکستان تا ۱٫۳۰ دلار قیمت دارد که بالاترین قیمت در منطقه است.
عدم اطمینان در مورد صادرات روسیه، تاجیکستان را مجبور کرده است تا مدل مصرف انرژی خود را متنوع کند. بسیاری از تاکسی‌ها و وسایل نقلیه عمومی در دوشنبه به گاز طبیعی مایع یا برق رو آورده‌اند و از بنزین فاصله گرفته‌اند.
با این حال، دوشنبه می‌گوید واردات سالانه بنزین از روسیه تا پایان سال به ۵۰۰هزار تن خواهد رسید که افزایش قابل توجهی نسبت به ۴۵۱هزار تن در سال ۲۰۲۴ است.
قرقیزستان آسیب‌پذیر است
قرقیزستان بیش از ۹۰ درصد بنزین و گازوئیل مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کند. این کشور به عنوان عضوی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری مسکو، از ممنوعیت صادرات روسیه مصون مانده است.
با این وجود، قرقیزستان از تابستان با افزایش قیمت‌ها، تأخیر در عرضه و کمبود موقت سوخت مواجه بوده است.
کارشناسان می‌گویند قرقیزستان به دلیل وابستگی تقریباً کامل به واردات روسیه، آسیب‌پذیر است. مانند تاجیکستان، این کشور ذخایر انرژی دارد اما توانایی پالایش نفت را ندارد.
نورگل آکیمووا، اقتصاددان، به سرویس قرقیز رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «در کوتاه‌مدت جایگزین‌های واقعی کمی برای تأمین سوخت وارداتی از روسیه وجود دارد. همه این جایگزین‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجه در زیرساخت‌ها دارند و گران‌تر از تأمین فعلی روسیه خواهند بود.»
رویکرد ازبکستان به سایر تأمین‌کنندگان
ازبکستان همچنان بنزین و گازوئیل روسیه را به عنوان بخشی از قراردادهای دولتی با شرکت‌های روسی وارد می‌کند. اما پرجمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی، با احتیاط از وابستگی بیش از حد به روسیه، واردات سوخت خود را از قزاقستان و ترکمنستان – دو صادرکننده بزرگ آسیای مرکزی – افزایش داده است.
ازبکستان ذخایر نفتی زیادی دارد اما فاقد زیرساخت لازم برای افزایش تولید است. در سال ۲۰۲۴، تولید آن تنها حدود ۶۳هزار بشکه در روز بود. تاشکند در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تولید نفت خود با ارتقاء زیرساخت‌های انرژی قدیمی خود و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است.
قزاقستان تا حد زیادی خودکفا
برخلاف بسیاری از همسایگان روسیه، قزاقستان عمدتاً در زمینه انرژی خودکفاست. این کشور ذخایر انرژی زیادی دارد و فناوری لازم برای پالایش نفت خود را در اختیار دارد.
قزاقستان سالانه حدود ۱۴ میلیون تن فرآورده‌های نفتی تولید می‌کند – که بیشترین میزان در آسیای مرکزی است – و سالانه ۱٫۲ میلیون تن دیگر از روسیه وارد می‌کند.
اما این کشور همچنان تحت تأثیر اختلالات در شبکه پالایشگاهی روسیه قرار دارد.
در ماه مه، آستانه ممنوعیت شش‌ماهه صادرات فرآورده‌های نفتی را اعمال کرد و قاچاق سوخت از مرز را سرکوب کرد. این اقدام با هدف جلوگیری از کمبود در قزاقستان انجام می‌شود. قرار است این محدودیت‌ها در ماه نوامبر منقضی شوند.
دولت قزاقستان اعلام کرده است که قصد دارد صادرات سوخت به کشورهای آسیای مرکزی و همچنین چین و هند را تا سال ۲۰۴۰ افزایش دهد.
ترکمنستان تا حد زیادی منزوی باقی مانده است
ذخایر عظیم نفت و گاز ترکمنستان و همچنین کنترل دقیق دولت بر تولید، بازار داخلی این کشور را نسبتاً پایدار نگه داشته است.
قیمت‌های داخلی یارانه‌ای به این معناست که مصرف‌کنندگان ترکمن تا حد زیادی از اختلالات خارجی محافظت شده‌اند.
مارات مصورالف، اقتصاددان، به سرویس قرقیزستان گفت: «ترکمنستان تنها کشور در منطقه است که از انواع منابع انرژی مازاد دارد.»
در ۳ اکتبر، این کشور اعلام کرد که در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۵ از اهداف تولید بنزین و گازوئیل خود فراتر رفته است، ادعایی که رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی نتوانست به طور مستقل آن را تأیید کند.
ترکمنستان حدود ۲۷۵هزار بشکه در روز نفت خام و سوخت‌های مایع تولید می‌کند.
این کشور مانند همسایه‌اش قزاقستان، از تغییر چشم‌انداز انرژی سود می‌برد و فرآورده‌های نفتی بیشتری را به بازارهای منطقه صادر می‌کند.
گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که عشق‌آباد در حال افزایش صادرات به ازبکستان و افغانستان است.
منبع: اویل پرایس / ترجمه: علی موسوی خلخالی
نظر شما :