روبیوی کوچک و معادلات بزرگ

دیپلماسی ایرانی: در هفته‌های اخیر، دولت ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ با ادعای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، سلسله اقداماتی نظامی و امنیتی علیه ونزوئلا انجام داده که به‌سرعت تنش میان دو کشور را به اوج رسانده است. نقطه عطف این تحولات، حمله مستقیم کشتی جنگی آمریکا به یک قایق ماهیگیری ونزوئلایی بود؛ حادثه‌ای که ونزوئلا آن را «تهاجمی غیرقانونی و خصمانه» خواند. بر اساس بیانیه رسمی کاراکاس، کشتی جنگی آمریکایی «جیسون دانهام» مجهز به موشک‌های کروز و تفنگداران آموزش‌دیده، روز جمعه به قایق «کارمن روزا» حمله کرد، ۱۸ سرباز خود را به آن سوار نمود و هشت ساعت مانع فعالیت صیادان بی‌دفاع شد.

این حادثه در ادامه سلسله درگیری‌هایی رخ داد که پیش‌تر با شلیک نیروهای آمریکایی به یک کشتی حامل مواد مخدر ونزوئلایی و کشته‌شدن ۱۱ خدمه آن آغاز شده بود. دولت مادورو این اقدام را «اعدام فراقضایی» خواند و تأکید کرد که واشنگتن در حال گسترش اقدامات خصمانه در منطقه است. افزون بر این، ایالات متحده از به‌رسمیت شناختن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ونزوئلا در سال ۲۰۲۴ سر باز زده و با حمایت از مخالفان مادورو، پیروزی او را غیرمشروع دانسته است. در چنین فضایی، حمله به قایق ماهیگیری عملاً به تشدید فضای بی‌اعتمادی دامن زد و بر پیچیدگی معادلات سیاسی و امنیتی منطقه افزود.

مادورو و بسیج ملی در برابر تهدیدات خارجی

در مقابل، دولت نیکلاس مادورو با محکومیت اقدامات آمریکا اعلام کرده که «بسیج ملی» را برای دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی کشور در دستور کار قرار می‌دهد. مادورو در سخنان اخیر خود با تأکید بر اینکه ایالات متحده در پی «جنگ ترکیبی» علیه ونزوئلاست، از نیروهای نظامی و مردمی خواسته است تا در برابر «تهاجمات مکرر» هوشیار باشند. کاراکاس این اقدامات را بخشی از سیاست دیرینه واشنگتن برای سرنگونی دولت‌های چپ‌گرای آمریکای لاتین می‌داند؛ سیاستی که نه‌تنها در ونزوئلا بلکه در قبال کوبا و نیکاراگوئه نیز پیگیری شده است.

رئیس جمهور وئزوئلا در واکنش به حمله به قایق ماهیگیری، آن را «تجاوز آشکار به حاکمیت ملی» توصیف و تأکید کرد که دولتش از تمامی ابزارهای سیاسی و حقوقی برای پاسخ به این اقدامات استفاده خواهد کرد. از نظر او، آمریکا با طرح ادعای مبارزه با مواد مخدر به‌دنبال پوشش‌دادن به اهداف ژئوپولیتیکی خود در منطقه است. این موضع با حمایت متحدان ونزوئلا در منطقه و نیز برخی نهادهای بین‌المللی همراه شده که نسبت به استفاده آمریکا از زور نظامی بدون روند قضایی هشدار داده‌اند.

در همین حال، تحلیل‌گران معتقدند که این تنش‌ها می‌تواند به بحرانی گسترده‌تر در روابط واشنگتن و کاراکاس تبدیل شود، به‌ویژه اگر ایالات متحده همچنان به عملیات مستقیم نظامی در آب‌های منطقه ادامه دهد. اقدام اخیر آمریکا در بازداشت خدمه قایق ونزوئلایی، عملاً راه هرگونه مذاکره را مسدود کرده و احتمال گسترش درگیری‌های نظامی را افزایش داده است.

مارکو روبیو؛ معمار سیاست تهاجمی واشنگتن در آمریکای لاتین

در پس‌زمینه این تحولات، نام مارکو روبیو، وزیر امور خارجه دولت ترامپ، بیش از هر زمان دیگری مطرح شده است. در جدید ترین گزارش ها، نیویورک‌تایمز او را «مرد پشت پرده نزاع با مادورو» معرفی می‌کند؛ سیاستمداری که سال‌هاست خواستار برکناری رهبران چپ‌گرای آمریکای لاتین و محدود کردن نفوذ اقتصادی چین در منطقه است. روبیو که سابقه طولانی در مخالفت با دولت‌های کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه دارد، معتقد است که رویکردهای سنتی مبارزه با قاچاق مواد مخدر ناکارآمد بوده و باید با استفاده از نیروی نظامی مستقیم و حتی معرفی کارتل‌ها به‌عنوان «سازمان‌های تروریستی» با این پدیده مقابله کرد.

سکاندار سیاست خارجی دولت دوم ترامپ در کنار فشار نظامی، در تلاش است تا با ایجاد چارچوب‌های حقوقی جدید، اقدامات ایالات متحده را مشروعیت بخشد و هم‌زمان نفوذ اقتصادی چین را از طریق کنترل بنادر و کانال پاناما کاهش دهد. روبیو از رهبران راست‌گرای منطقه مانند ژایر بولسونارو در برزیل حمایت کرده و سیاستی چندوجهی شامل فشار نظامی، تحریم اقتصادی و حمایت سیاسی از مخالفان دولت‌های چپ‌گرا را پیش می‌برد.

با این حال، برخی محافل سیاسی در واشنگتن نسبت به اقدامات او انتقاد دارند، زیرا حملات مستقیم نظامی و بازداشت‌های بدون روند قضایی می‌تواند به بحران‌های انسانی و انتقادات بین‌المللی دامن بزند. با این وجود، روبیو همچنان بر این باور است که برای حفظ نفوذ آمریکا در نیم‌کره غربی باید سیاستی تهاجمی، قاطع و ترکیبی از ابزارهای نظامی و دیپلماتیک در پیش گرفت؛ مسیری که در هفته‌های اخیر به‌وضوح در قبال ونزوئلا اجرا شده است./هفت صبح