قدرت نمایی جنوب جهانی

دیپلماسی ایرانی: نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال ۲۰۲۵ که در تیانجین چین برگزار شد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین اجلاس‌های این سازمان توصیف شده است.

این نشست با حضور رهبرانی مانند شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و بیش از ۲۰ رهبر دیگر از کشورهای "جنوب جهانی"، بر یک نظم جهانی جدید تمرکز داشت که چالش مستقیمی برای ساختارهای غربی‌محور فعلی به شمار می‌رود.

این اجلاس نه تنها از نظر ترکیب مهمانان بی‌سابقه بود، بلکه محتوای سخنرانی‌ها و دیدارهای حاشیه‌ای آن، همراه با رژه نظامی بزرگ چین به مناسبت روز پیروزی، پیامی روشن در مورد تغییر توازن قدرت‌های جهانی ارسال کرد.

دیدگاه نشست به نظم جهانی

نشست SCO ۲۰۲۵ بر ایجاد یک نظم جهانی چندقطبی (multipolar) تأکید کرد که در آن کشورها بتوانند بدون دخالت خارجی و هژمونی یک‌جانبه، همکاری کنند. شی جین‌پینگ در سخنرانی افتتاحیه خود، بر اولویت دادن به "جنوب جهانی" و مخالفت با "قوانین خانه چند کشور محدود" که بر دیگران تحمیل می‌شود، اصرار ورزید. این دیدگاه به عنوان تلاشی برای بازسازی ساختارهای امنیتی و اقتصادی جهانی توصیف شده است، جایی که SCO به عنوان پیشرو در این تغییرات عمل می‌کند.

پوتین نیز با حمایت از این رویکرد، بر لزوم ایجاد یک نظم عادلانه‌تر و پایدار تأکید کرد و آن را در برابر "ذهنیت جنگ سرد" قرار داد. 

اجلاس همچنین بر غیرقابل قبول بودن دخالت در امور داخلی کشورها و تقویت امنیت منطقه‌ای تمرکز داشت، که این امر نشان‌دهنده تمایل به کاهش نفوذ نهادهای غربی مانند ایالات متحده است.

یکی از دستاوردهای کلیدی، تصمیم به تأسیس بانک توسعه SCO بود که هدف آن تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و اقتصادی در میان اعضا بدون وابستگی به سیستم‌های مالی غربی است. این ابتکار بخشی از تلاش گسترده‌تر برای ایجاد یک سیستم اقتصادی جایگزین است که قدرت‌های نوظهور را تقویت کند.

ابتکار "حکمرانی جهانی" چین

ابتکار "حکمرانی جهانی" (Global Governance Initiative - GGI) که توسط شی جین‌پینگ مطرح شد، یکی از نقاط کانونی نشست بود. این ابتکار به عنوان یک راهبرد نوین برای بازتعریف نظم جهانی با تمرکز بر توسعه عادلانه، حاکمیت قانون بین‌المللی و همکاری چندجانبه معرفی شد. شی تأکید کرد که این ابتکار باید بر پایه اصول برابری و عدم دخالت بنا شود و به کشورهای در حال توسعه اجازه دهد نقش بیشتری در تصمیم‌گیری‌های جهانی ایفا کنند.

پوتین به طور صریح از این ابتکار حمایت کرد و آن را گامی به سوی یک جهان چندقطبی دانست، که نشان‌دهنده همگرایی استراتژیک روسیه و چین در برابر چالش‌های غربی است.

رهبران دیگر، از جمله از قزاقستان، نیز حمایت کامل خود را اعلام کردند و آن را ابزاری برای امنیت و ثبات جهانی توصیف کردند.

این ابتکار همچنین با استقبال گسترده‌ای از سوی رهبران جهان مواجه شد و به عنوان نقطه عطفی در اجلاس برجسته شد.

دیدارهای حاشیه‌ای و رژه نظامی

دیدارهای حاشیه‌ای، مانند ملاقات شی با پوتین و مودی، بر تقویت روابط دوجانبه و هماهنگی در پلتفرم‌های چندجانبه مانند سازمان ملل، بریکس و G20 تمرکز داشت.

این دیدارها در حالی انجام شد که سایه تحولات جهانی، مانند انتخابات احتمالی در ایالات متحده، بر اجلاس سنگینی می‌کرد.

رژه نظامی چین که همزمان با اجلاس برگزار شد، نمادی از قدرت نظامی این کشور بود و پیامی در مورد آمادگی برای دفاع از یک نظم جدید ارسال کرد، که تحلیل‌گران آن را نمایشگاهی از جاه‌طلبی‌های جهانی چین می‌دانند.

در مجموع، نشست SCO ۲۰۲۵ نشان‌دهنده یک تغییر اساسی در توازن قدرت‌های جهانی است، جایی که چین و روسیه به عنوان رهبران یک ائتلاف ضدغربی عمل می‌کنند و بر ایجاد یک نظم عادلانه‌تر و چندقطبی اصرار دارند، هرچند این اتحاد با چالش‌هایی مانند تفاوت‌های درونی میان اعضا همراه است.

این اجلاس نه تنها یک رویداد دیپلماتیک، بلکه نقطه‌ای محوری در تکوین آینده روابط بین‌الملل به شمار می‌رود.