سفری پرهیاهو بدون پیشرفت معنادار

دیپلماسی ایرانی: سفر برنامه‌ریزی‌شده دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به منطقه خلیج [فارس] در سال ۲۰۲۵، با تبلیغات گسترده و امضای قراردادهای بزرگ اقتصادی همراه بود. با این حال، تحلیلگران معتقدند که این سفر به احتمال زیاد به پیشرفت‌های اساسی یا تغییرات معنادار در مسائل کلیدی منطقه‌ای منجر نخواهد شد. 

سفر دونالد ترامپ به کشورهای حوزه خلیج [فارس]، به‌ویژه کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر، با هدف تقویت روابط اقتصادی و سیاسی ایالات متحده با این شرکای کلیدی انجام شد. این سفر بخشی از استراتژی گسترده‌تر دولت ترامپ برای نمایش قدرت دیپلماتیک و تضمین منافع اقتصادی آمریکا در منطقه است.

تمرکز اصلی این سفر بر امضای قراردادهای بزرگ در زمینه‌های انرژی، تسلیحات، و زیرساخت‌ها بود. برای مثال، قراردادهای تسلیحاتی چند میلیارد دلاری با عربستان سعودی و امارات متحده عربی در دوره قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ سابقه داشته است.

این سفر به‌عنوان فرصتی برای ترامپ طراحی شده تا خود را به‌عنوان یک میانجی قدرتمند در منطقه معرفی کند، به‌ویژه در روابط میان کشورهای خلیج [فارس] و اسرائیل، در ادامه توافق‌نامه‌های ابراهیم (Abraham Accords).

با وجود جنجال و تبلیغات پیرامون این سفر، چندین عامل از دستیابی به پیشرفت‌های معنادار در مسائل منطقه‌ای مانع می‌شوند:

تنش‌های منطقه‌ای: اختلافات جاری میان کشورهای خلیج [فارس]، به‌ویژه رقابت بین عربستان سعودی و قطر، و همچنین روابط پیچیده با ایران، همچنان موانع بزرگی هستند. تلاش‌های قبلی برای میانجی‌گری در این اختلافات نتایج محدودی داشته است.

تمرکز بر منافع کوتاه‌مدت: رویکرد دولت ترامپ احتمالاً بر کسب دستاوردهای فوری اقتصادی و سیاسی متمرکز خواهد بود، به‌جای سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌های بلندمدت برای ثبات منطقه‌ای.

مسائل حقوق بشری: انتقادهای بین‌المللی از وضعیت حقوق بشر در برخی کشورهای خلیج [فارس]، مانند عربستان سعودی، ممکن است بر روابط دیپلماتیک سایه بیندازد، به‌ویژه اگر کنگره آمریکا یا گروه‌های مدافع حقوق بشر فشار بیشتری اعمال کنند.

در حالی که این سفر ممکن است به تقویت روابط دوجانبه با برخی کشورهای خلیج [فارس] منجر شود، بعید است که به تغییرات اساسی در پویایی‌های منطقه‌ای منجر شود. مسائل پیچیده‌ای مانند مناقشه یمن، تنش‌ها با ایران، و چالش‌های مربوط به امنیت انرژی همچنان بدون راه‌حل‌های جامع باقی خواهند ماند.

توافق‌نامه‌های ابراهیم: هرچند دولت ترامپ ممکن است تلاش کند تا کشورهای بیشتری را به توافق‌نامه‌های عادی‌سازی روابط با اسرائیل ترغیب کند، اما مقاومت برخی کشورهای منطقه و پیچیدگی‌های سیاسی داخلی این کشورها، موفقیت این تلاش‌ها را محدود خواهد کرد.

رقابت جهانی: حضور فزاینده قدرت‌های دیگر، مانند چین و روسیه، در منطقه خلیج [فارس] نیز نفوذ آمریکا را با چالش مواجه کرده است. کشورهای خلیج [فارس] به‌طور فزاینده‌ای به دنبال متنوع‌سازی شرکای بین‌المللی خود هستند.

سفر دونالد ترامپ به خلیج [فارس] با سر و صدای رسانه‌ای، امضای قراردادهای پرسود، و نمایش قدرت دیپلماتیک همراه بود. با این حال، بدون تمرکز بر مسائل ریشه‌ای و تعهد به دیپلماسی پایدار، این سفر به احتمال زیاد تنها به دستاوردهای ظاهری محدود خواهد شد و تأثیر عمیقی بر ثبات یا پیشرفت منطقه‌ای نخواهد داشت. کشورهای خلیج [فارس] و ایالات متحده ممکن است از نظر اقتصادی و سیاسی به یکدیگر نزدیک‌تر شوند، اما چالش‌های عمیق‌تر منطقه‌ای همچنان حل‌نشده باقی خواهند ماند.

منبع: چتم‌هاوس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱

نکته: اصطلاح "خلیج" در متن اصلی به "Gulf" اشاره دارد که منظور "خلیج فارس" است، اما برای رعایت دقت، در ترجمه به‌صورت "خلیج [فارس]" ذکر شده است.