رزمایشی در پاسخ به سفر پوتین به کره شمالی

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی روز 27 ژوئن 2024 اولین مانور نظامی سه جانبه چند حوزه ای خود را با نام "لبه آزادی" “Freedom Edge” در شبه جزیره کره آغاز کردند.

این رزمایش در جزیره تفریحی ججو در جنوب کره جنوبی و برای ارتقای قابلیت همکاری سه جانبه و حفاظت از آزادی برای صلح و ثبات در اقیانوس هند و آرام انجام شد که شرکت کنندگان روی دفاع موشکی بالستیک، دفاع هوایی، جنگ ضد زیردریایی، جستجو و نجات، بازدارندگی های دریایی و آموزش سایبری دفاعی تمرکز داشته اند.

به نظر می رسد رزمایش "لبه آزادی" در پاسخ به سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به کره شمالی در 18 ژوئن است که در جریان این سفر، پوتین و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، "پیمان مشارکت راهبردی جامع" را امضا کرده و متعهد ‌شدند که در صورت حمله به هر یک از آنها، اقدام به کمک نظامی فوری با تمام امکانات موجود داشته باشند. ایالات متحده با رزمایش مشترک با متحدان منطقه ای در آب های اطراف چین نه تنها در بحبوحه توافق اخیر کره شمالی بر سر یک پیمان امنیتی با روسیه، قدرت خود را علیه پیونگ یانگ نشان می دهد، بلکه چین را نیز هدف قرار می دهد.

جمهوری دموکراتیک خلق کره در بیانیه‌ای در روز 30 ژوئن، با محکومیت رزمایش نظامی سه‌ جانبه "لبه آزادی"، مدعی شد که این مانور‌ها صلح و ثبات را در شبه جزیره کره و منطقه وسیعتر برهم زده و نسبت به "عواقب مرگبار" آن هشدار داده است. پیونگ یانگ هشدار داد که چنین تلاش هایی از "خط قرمز" عبور کرده و ممکن است محیط امنیتی جهانی را نابود کند.

ژاپن و کره جنوبی شرکای کلیدی ایالات متحده در منطقه آسیا پاسیفیک بوده و صمیمیت فزاینده بین مسکو و پیونگ یانگ در حال تبدیل شدن به یک دردسر استراتژیک برای هر دوی آنها است. کره جنوبی نگران از تعهد روسیه به کمک های فنی- نظامی به کره شمالی است. کمک روسیه به برنامه تسلیحات هسته‌ای کره شمالی می‌تواند امکان ساخت سلاح‌های کشتار جمعی قوی‌تری را به پیونگ یانگ بدهد. سئول تهدید کرده که اگر روسیه از این پیمان امنیتی انصراف ندهد، ارسال سلاح به اوکراین را آغاز خواهد کرد.

خطر هسته ای کره شمالی به عنوان قریب الوقوع ترین و مهم ترین تهدید در اولویت ژاپن و کره جنوبی قرار می گیرد. کره شمالی در 26 ژوئن، یک روز قبل از رزمایش سه جانبه لبه آزادی، برای اولین بار ادعا کرده بود که با موفقیت یک موشک چند کلاهکی جدید را با جداسازی هدایت کلاهک های متحرک منفرد که با مختصات سه هدف هدایت می شدند، آزمایش کرده است.

با پیشرفت در تسلیحات هسته ای، تهدید کره شمالی در حال افزایش است و تنش ها با پیونگ یانگ به بالاترین حد خود در سال های اخیر رسیده است. برنامه های تسلیحاتی کیم جونگ اون، علی رغم تحریم های شدید بین المللی، تشدید شده و مطالعه اخیر "مرکز مطالعات منع گسترش سلاح های هسته ای" نشان می دهد که کره شمالی از ژانویه 2019 تا آوریل 2024 ، 149 موشک پرتاب کرده که قادر به حمل محموله 500 کیلوگرمی در طول حداقل 300 کیلومتر هستند. همچنین گفته می شود کره شمالی بین 20 تا 60 بمب هسته ای در اختیار دارد. 

اولویت های استراتژیک واشنگتن، توکیو و سئول در محیط امنیتی شرق آسیا، متفاوت است. در حالی که تهدید کره شمالی سال‌هاست برای کره جنوبی در اولویت است، ایالات متحده و ژاپن تمایل دارند بر چین تمرکز کنند. اختلاف بر سر جزایر سنکاکو که چین آن را دیائویو می نامد، بین ژاپن و چین به عنوان نقطه اشتعال تنش ها در آب های شرقی دریای چین است. در صورت درگیری میان چین و ژاپن بر سر حاکمیت جزایر سنکاکو، ایالات متحده ممکن است در دفاع از متحد خود وارد درگیری نظامی شود. اگرجه واشنگتن رسماً در مورد ادعای حاکمیت مورد مناقشه موضعی نمی گیرد، اما از آنجایی که این جزایر خالی از سکنه تحت کنترل اداری ژاپن هستند، معاهده امنیت متقابل با ژاپن اعمال خواهد شد.

دریای چین شرقی یک نقطه داغ ژئوپلیتیکی میان چین و ایالات متحده است. در حالیکه ایالات متحده تلاش دارد تا به شرکای خود اطمینان دهد که همه کشورها می توانند به دریاهای چین شرقی و جنوبی دسترسی داشته باشند، افزایش فعالیت چین در دریای چین شرقی معروف به دریای زرد نشان می دهد که پکن نیز نگران سناریویی است که در آن توسط واشنگتن در آبهای نزدیک به سواحل خود در محاصره قرار می گیرد.

نکته آن که دریای زرد که یک دریای حاشیه ای از اقیانوس آرام غربی است که بین سرزمین اصلی چین و شبه جزیره کره واقع شده و می توان آن را قسمت شمال غربی دریای چین شرقی دانست که از موقعیت استراتژیک بالایی برخوردار است. چین می‌خواهد دریای زرد را به یک منطقه حائل تبدیل کند تا نفوذ دریایی خود را گسترش داده و مسیری را برای خروج ناوگان خود به سمت جنوب تضمین کند. هدف نهایی پکن به دست آوردن کنترل کامل در این دریا و ممنوعیت فعالیت دریایی ایالات متحده برای امکان اقدام نظامی سریع در مواقع اضطراری است. هدف چین در غرب اقیانوس آرام این است که ایالات متحده و متحدانش را از طرح قدرت در مناطقی که دارای منافع اصلی ملی برای پکن هستند، باز دارد.

هر یک از توده‌های آبی شرق و جنوب چین دارای ویژگی‌هایی است که حداقل یکی از متحدان ایالات متحده در آن با چین اصطکاک دارند. این در حالی است که از نظر پکن، دریاهای چین شرقی و جنوبی بخشی از دریاهای نزدیک آن هستند و چین همچنان به اقداماتی برای اعمال کنترل بر این فضا تحت یک حاشیه دریایی و به عنوان "دریای واحد" می‌پردازد. 

دریاهای چین شرقی و جنوبی از نظر منابع بیولوژیکی و انرژی غنی بوده و دارای مناطق ماهیگیری ارزشمندی هستند که در رشد اقتصادی و امنیت غذایی کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا اثر گذارند. علاوه بر رقابت برای منابع و ادعاهای متفاوت در مورد قلمروهای دریایی، این دو دریا شاهد نظامی شدن فزاینده‌ای نیز بوده ‌اند. این امر در دریای چین جنوبی شامل ساخت جزایر مصنوعی، ایجاد پایگاه های نظامی، انجام جمع آوری اطلاعات و گشت های حاکمیتی است. چنانچه آب‌های داخل و اطراف تنگه تایوان به صحنه‌هایی برای حضور مکرر و عملیات بازدارنده تبدیل شده‌ و در دریای چین شرقی، آب‌های اطراف جزایر سنکاکو به طور فزاینده‌ای محل گشت ‌زنی نیروهای نظامی چین بوده است.

دریای چین جنوبی یک خط دریایی کلیدی برای تجارت جهانی است هرگونه تلاش چین برای محدود کردن دسترسی یا اعمال کنترل بر دریای چین جنوبی مستقیماً بر منافع اقتصادی ایالات متحده تأثیر می گذارد و به طور بالقوه منجر به افزایش هزینه های حمل و نقل، اختلال در زنجیره تأمین و افزایش نوسانات بازار می شود. تجارت جهانی که تنها از دریای چین جنوبی در سال عبور می کند بیش از 3 تریلیون دلار ارزش دارد و تجارت دریای چین جنوبی 5.72 درصد از کل تجارت کالا برای ایالات متحده را تشکیل می دهد. حفاظت از آزادی دریانوردی در دریای چین جنوبی برای حفاظت از منافع آمریکا و حفظ نقش رهبری آن در اقتصاد جهانی ضروری است. 

اگرچه بیشترین تمرکز چین حول محور تایوان و قلمرو مورد مناقشه با متحدان آمریکا در دریای چین جنوبی است، اما خطر هسته ای کره شمالی تهدیدی است که به طور غیر مستقیم و با نزدیک کردن کره جنوبی، ژاپن و ایالات متحده به یکدیگر، مشکلاتی را برای پکن در شمال شرق آسیا ایجاد کرده و بر موقعیت استراتژیک چین در تعادل قدرت جهانی تأثیر منفی می‌گذارد. 

ایالات متحده عمدتا رزمایش هایی را به طور جداگانه با ژاپن و کره جنوبی برگزار می کرد که چین، روسیه یا کره شمالی را هدف قرار می داد، اما این بار، این مانور سه جانبه هر سه کشور را در بر می گیرد که حاصل آن افزایش تنش‌ در شبه جزیره کره، تحت فشار قرار دادن خاور دور روسیه و محاصره استراتژیک چین خواهد بود.

در مجموع رزمایش "لبه آزادی" گامی رو به جلو در تلاش ایالات متحده برای تقویت و استحکام مشارکت امنیتی با متحدان کلیدی آسیایی در مواجهه با تهدیدات فزاینده از سوی کره شمالی و چین که می تواند منطقه شمال شرق آسیا را بی‌ثبات کند، خواهد بود. آنچه که در جدال بین "پیمان مشارکت راهبردی جامع" و رزمایش "لبه آزادی" قابل تامل است اینکه چین ترجیح می‌دهد با توجه به منافع خود در دریاهای چین جنوبی و شرقی و تحقق حاکمیت چین بر تایوان، آرامش خود را در برابر این یارگیری ها حفظ کند.