آینده روابط اسرائیل و مصر در سایه تحولات غزه

دیپلماسی ایرانی: کشته شدن یک سرباز مصری در تبادل آتش در نزدیکی گذرگاه رفح منجر به تشدید تنش‌هایی شده است که به روابط مصر و رژیم صهیونیستی از زمان آغاز جنگ در نوار غزه در هفتم اکتبر گذشته آسیب رسانده است. در ادامه چند پرسش و پاسخ مربوط به ماهیت و آینده روابط میان قاهره و تل‌آویو و چارچوبی که بر روابط آنها حاکم است، آورده شده است.

مصر پس از آنکه طی سال‌های 1948، 1956، 1967 و 1973 وارد جنگ با رژیم صهیونیستی شد، اولین کشور عربی بود که پس از امضای معاهده صلح در سال 1979 با این رژیم رابطه برقرار کرد.

این معاهده به آنچه معمولا «صلح سرد» توصیف می‌شود، منجر و روابط اقتصادی، فرهنگی و مردمی محدودی میان دو طرف همراه با فضای بی‌اعتمادی برقرار شد.

با این حال، همکاری گسترده‌ای میان دو طرف در زمینه انرژی و امنیت برقرار شد که در دوران عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور کنونی مصر افزایش یافته است. مصر در سال 2020، واردات گاز از رژیم صهیونیستی را آغاز کرد و قاهره هم مجمع گاز مدیترانه شرقی را برگزار کرد و تل‌آویو که عضو آن است در آن حضور یافت.

از سال 2007 که نوار غزه تحت حکومت حماس قرار گرفت، رژیم صهیونیستی، این منطقه را تحت محاصره قرار داد و مصر هم تدابیر خود در مرزها را تشدید کرد.

مصر از تهاجم نظامی رژیم صهیونیستی به نوار غزه و احتمال اینکه منجر به کوچ دسته جمعی فلسطینیان به شبه جزیره سینای مصر شود، نگران است. کوچ فلسطینیان به سینا ایده‌ای است که برخی سیاستمداران اسرائیلی مطرح کرده و البته کشورهای عربی به شدت با آن مخالفت کرده‌اند.

مسئولان و رسانه‌های مرتبط با دولت مصر به شکل روزافزون به انتقادهای تند از جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه می‌پردازند.

قاهره به طور خاص درباره عملیات نظامی گسترده در نزدیکی مرزهای مصر در رفح هشدار داده است، منطقه‌ای که بسیاری از ساکنان غزه در پی حملات شدید رژیم صهیونیستی به مناطق دیگر نوار غزه، به این منطقه پناه برده‌اند.

در پی تشدید عملیات رژیم صهیونیستی در نزدیکی رفح در اوایل ماه مه و سیطره بر بخش فلسطینی گذرگاه رفح، فرایند ارسال کمک‌های بشردوستانه متوقف شد، این در حالی بود که قاهره و تل‌آویو، یکدیگر را به مقصر بودن در این زمینه متهم کردند. مصر گفته است که مدیریت گذرگاه رفح باید به فلسطینیان بازگردانده شود.

رژیم صهیونیستی زمانی که اعلام کرد حماس از تونل‌های حفرشده در زیر مرزها با سیناء برای قاچاق سلاح استفاده می‌کند، خشم مصر را برانگیخت. نماینده رژیم صهیونیستی در دیوان لاهه در ماه جاری اعلام کرد که حدود 50 مورد از این تونل‌ها در رفح شناسایی شده است.

مصر گفته است که سال‌ها پیش شبکه‌های تونل منتهی به غزه را ویران کرده و منطقه حائل و استحکامات مرزی را برای جلوگیری از قاچاق ایجاد کرده است.

آنچه در حال حاضر بسیار ضروری است، سرازیر شدن کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه است که ساکنان آن با گرسنگی و کمبود شدید در زمینه خدمات بهداشتی روبرو هستند.

با وجوداینکه کمک‌هایی از طریق راه‌های جایگزین از جمله از طریق اسکله دریایی که ایالات متحده احداث کرده، وارد شده است، اما بیشتر کمک‌های بین‌المللی وارد سیناء در مصر می‌شود تا از آنجا از طریق گذرگاه رفح وارد شود.

السیسی و جو بایدن رئیس جمهور آمریکا اواخر هفته گذشته درباره ازسرگیری ارسال کمک‌ها از طریق گذرگاه اسرائیلی کرم ابوسالم توافق کردند و عملیات تحویل کمک‌ها از این طریق ازسرگرفته شد، اما مشخص نیست که تا چه حد می‌توان کمک‌ها را گسترش داد.

از سوی دیگر مصر در مذاکرات میان حماس و تل‌آویو به عنوان میانجی شرکت کرده است که هدف از آن دستیابی به آتش‌بس مرحله‌ای و آزادی گروگان‌های اسرائیلی بازداشت شده در غزه و زندانیان فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی است.

با ورود رژیم صهیونیستی به رفح، مذاکرات آتش‌بس شکست خورد پس از آنکه شبکه سی ان ان لمریکا به نقل از منابعی که هویت آنها را فاش نکرد، گزارش داد که سازمان اطلاعات مصر مسئول شکست توافق بوده، مصر تهدید به خروج از روند میانجیگری کرد. منابع مصری در ادامه گفتند که مصر همچنان به مذاکرات پایبند است.

در نهایت اگر روابط میان مصر و رژیم صهیونیستی متشنج شود، ممکن است ثبات منطقه‌ای در معرض خطر قرار گیرد.اما در حالی که مصر هشدار داده که معاهده صلح با رژیم صهیونیستی ممکن است به سبب رخدادهای غزه از هم فروپاشد و نیز اعلام کرد که به پرونده آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی در دیوان لاهه خواهد پیوست، اما با وجود این، مصر همانند پادشاهی اردن که سفیر خود را از تل آویو فرا کرد، دست به چنین کاری نزد و یا اقدامات رسمی دیگری انجام نداد.

باقی ماندن کانال‌های ارتباطی میان مصر و رژیم صهیونیستی در راستای تلاش برای مدیریت پیامدهای جنگ در غزه جدای از فشارهای داخلی و بین المللی به نفع دو طرف است.

از نظر مصر، معاهده صلح از ده‌ها سال پیش به مثابه سنگ بنای سیاست خارجی است؛ این کشور همه ساله، یک میلیارد و سیصد میلیون دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت می‌کند.

این در حالی است که رژیم صهیونیستی به جای کاهش روابط موجود با مصر، به دنبال برقراری روابط با جهان عرب است و این هدف را دنبال می‌کند.

تل آویو و قاهره در طرح‌های پس از جنگ غزه، نقش محوری خواهند داشت و باید برای اداره امنیت در گستره مرزها میان مصر و غزه از جمله گذرگاه رفح ومنطقه حائل معروف به گذرگاه فیلادلفیا باید به توافق دست یابند.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱