ایران در روابط فراآتلانتیکی

دیپلماسی ایرانی: در دهه‌های گذشته روابط فراآتلانتیکی با فرازونشیب زیادی همراه بوده، اما یکی از مهم‏ترین موضوعاتی که همواره در روابط فراآتلانتیکی مطرح بوده و به‌‏ویژه بعد از جنگ سرد تبدیل به یک «مسئله» شده، نحوه مواجهه و تعامل با جمهوری اسلامی ایران بوده است. اروپا و آمریکا در برخی مقاطع در قبال جمهوری اسلامی ایران هماهنگ و هم‏گرا بودند و در برخی مقاطع دچار اختلاف و واگرایی شدند. کتاب حاضر، پاسخی به چرایی این هم‏گرایی و واگرایی در مواضع فراآتلانتیکی در قبال جمهوری اسلامی ایران در مقاطع مختلف است. از آنجا که جمهوری اسلامی ایران در قالب سیاست «غرب منهای آمریکا» ضمن تداوم مقاومت در برابر آمریکا به‌‏دنبال توسعه روابط با اروپا بوده است، فهم چگونگی و چرایی هم‏گرایی و واگرایی بین آن‏ها در قبال ایران می‏‌تواند به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران کمک کند.

نویسنده کتاب، عزیزالله حاتم‏‌زاده دانش‌‏آموخته دکترای روابط بین‌‏الملل (با گرایش مطالعات امنیتی) از دانشگاه تهران است. حوزه و تمرکز اصلی مطالعاتی وی روابط فراآتلانتیکی، روابط ایران و غرب و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و تاکنون مقالات متعددی در این حوزه‌‏ها در مجلات علمی و معتبر به چاپ رسانیده است. نویسنده همچنین سابقه همکاری با برخی از مهم‌‏ترین اندیشکده‌‏ها و مراکز فکری مؤسسه ابرار معاصر تهران و اندیشکده حکمرانی شریف را دارد و در حال حاضر مدیر «دپارتمان آمریکا» در مؤسسه ایران-یوریکا (مؤسسه ایرانی مطالعات اروپا و آمریکا) است.

فصل اول کتاب، به بررسی روند تاریخی روابط فراآتلانتیکی به ویژه پس از پایان جنگ سرد می پردازد و مهمترین نقاط عطف آن را تا روی کار آمدن بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا بیان می کند. فصل دوم، ضمن توضیح این مساله که ایران همواره بعد از جنگ سرد یک «مساله» در روابط فراآتلانتیکی بوده است که دوطرف گاهی درباره آن اختلاف و گاهی همکاری داشته اند، تلاش می کند تا الگویی برای این اختلاف و همکاری ارائه  و توضیح دهد عامل تعیین کننده واگرایی و همگرایی اروپا و آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران در دوره های مختلف بعد از جنگ سرد چه چیزی بوده است. در چهار فصل پایانی کتاب تلاش شده تا بر مبنای این الگوی تحلیلی دوره های مختلف همگرایی و واگرایی فراآتلانتیکی در قبال جمهوری اسلامی ایران با بررسی اسناد، بیانیه ها، مواضع سیاسی و اقدامات اروپا و آمریکا از پایان جنگ سرد تا اواسط دوره ریاست جمهوری بایدن توضیح داده شود.