دستاوردهای قابل توجه اردوغان از عضویت سوئد در ناتو

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با تغییر موضع خود نسبت به پیوستن سوئد به ناتو، 5 دستاورد در زمینه اقتصاد، مبارزه با تروریسم، جنگنده های اف 16، اصلاح روابط با اتحادیه اروپا و تداوم روابط با روسیه کسب کرد. اما این فرآیند به مثابه شمشیر دو لبه است زیرا آنکارا به عنوان یک مشکل ساز در بزرگترین بلوک امنیتی در جهان ظاهر شده است.

در شامگاه دوشنبه و در آستانه برگزاری نشست ناتو و در پی اظهارات گسترده غربی ها، اردوغان، موافقت خود با ارجاع درخواست عضویت سوئد در ناتو به پارلمان ترکیه را اعلام کرد؛ آن هم پس از دو سال خودداری از این اقدام به دلیل متهم کردن استکهلم به تسامح با فعالیت گروه های کرد مخالف ترکیه به ویژه حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک).

پیش بینی می شود احیای روابط با امریکا و اروپا، اقتصاد ترکیه را تقویت و به جذب سرمایه گذاری خارجی و پشتیبانی ذخایر بانک مرکزی ترکیه کمک کند.

گفته می شود اردوغان پیش از اعلام تصمیم خود، با شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا دیدار داشته و درباره راه های احیای همکاری و فعالسازی روابط ترکیه و اتحادیه اروپا رایزنی کرده است.

اردوغان پیشتر موافقت با عضویت سوئد در ناتو را به عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مرتبط کرده بود.

به گفته رایان بول، تحلیلگر امور خاورمیانه و شمال آفریقا، ترکیه اکنون حمایت کامل استکهلم برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را دارد.

اما در حالی که پیشرفتی در ازسرگیری مذاکرات اتحادیه اروپا با ترکیه که از سال 2018 متوقف شده بود، وجود نداشت، استکهلم وعده حمایت از ترکیه را داد و به نظر می رسد اردوغان، وعده هایی نیز برای تقویت روابط اقتصادی بین ترکیه و سوئد دریافت کرده است.

بول لیوین، مدیر انستیتوی مطالعات ترکیه در دانشگاه استکهلم معتقد است که آنکارا نمی تواند از پیوستن سوئد به ناتو برای اجبار اتحادیه اروپا به ازسرگیری مذاکرات یا پیشروی در پرونده نوسازی اتحادیه گمرکی و آزادسازی روادید استفاده کند، زیرا به عنوان مثال آنکارا به شماری از استانداردها برای آزادسازی روادید از جمله انجام اصلاحات بر قانون مبارزه با تروریسم عمل نکرده است.

اف 16

جو بایدن، رئیس جمهور امریکا پیش از دیدار با اردوغان، آمادگی خود برای همکاری با ترکیه در تقویت دفاع و بازدارندگی در منطقه یورو آتلانتیک را اعلام کرد.

یکی از اولویت های آنکارا، نوسازی ناوگان هوایی خود با جنگنده های اف 16 است، که اردوغان در اکتبر 2021 خواستار خرید آن از طریق قراردادی به ارزش 6 میلیارد دلار برای خرید 40 جنگنده شد.

لیوین توضیح داد که اقدام ترکیه در قبال عضویت سوئد، با استقبال خوبی در واشنگتن مواجه شد و احتمال ارسال لایحه قانون فروش جنگنده به کنگره توسط کاخ سفید را افزایش می دهد اما موانعی در کنگره به دلیل نگرانی ها از پرونده حقوق بشر در ترکیه وجود خواهد داشت اما احتمال می رود کاخ سفید بر آن فائق آید و به تصمیمی طی هفته آینده دست یابد.

لیوین با اشاره به اینکه انتظار می رود قرارداد فروش جنگنده انجام شود، گفت که وعده بایدن برای تعمیق همکاری دفاعی با ترکیه، پیش شرط برای موافقت اردوغان با پیوستن سوئد به ناتو بود.

به زودی ترکیه پروتکل پیوستن سوئد به ناتو را به پارلمان برای تصویب ارائه می دهد، اما جدول زمانی برای عضویت سوئد در ناتو مشخص نشده و پارلمان ترکیه نیز که ائتلاف به رهبری حزب اردوغان در آن اکثریت را دارد، به زودی تعطیلات خود را آغاز می کند.

پ.ک.ک

ترکیه، همواره سوئد را به اعطای مجوز به پ.ک.ک برای فعالیت و جمع آوری اموال متهم می کند و از استکهلم برای تظاهرات اخیر علیه اسلام و آتش زدن قرآن کریم انتقاد می کند.

با وجود این چالش ها، دو کشور برای برطرف کردن نگرانی های امنیتی ترکیه همکاری کردند و سوئد اخیرا قانون اساسی خود را اصلاح کرد و بر قوانین ویژه خود برای مبارزه با تروریسم تاکید کرد و صادرات سلاح به ترکیه را ازسرگرفت، همانگونه که با مقامات امنیتی ترک برای تعقیب عناصر تروریستی همکاری کرد.

امری کالیکان، پژوهشگر در مرکز سیاست خارجی که مقر آن لندن است، گفت که این یک نمونه از رهبری اردوغان است، در رابطه با او، فرآیند همواره از نتیجه پر اهمیت تر است.

ترکیه و سوئد بر سر ایجاد سازوکار امنیتی دوجانبه توافق کردند تا سالانه برای پیگیری اجرای مسائل مورد توافق نشست برگزار کنند، استکهلم نیز نقشه راهی برای تلاش های پی در پی خود برای مبارزه با تروریسم ارائه داد.

این سازوکار، یک وسیله است تا آنکارا کمی بیشتر نسبت به پایبندی مستمر سوئد به همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم احساس راحتی کند.

دوستی با روسیه

به گفته لیوین، ترکیه احتمالا روابط کاری خود با روسیه را حفظ کتد، امری که می تواند آنکارا را خارج از موقعیت ناتو در مقابل مسکو قرار دهد.

اردوغان موقعیت استراتژیک خود در ناتو را حفظ می کند اما در عین حال، دوستی مفید خود با روسیه که با تحریم های شدیدی در پی حمله به اوکراین مواجه است، نیز حفظ خواهد کرد

لیوین معتقد است که اردوغان با حماسه پیوستن سوئد به ناتو، موقعیتی در قلب گسترش ناتو به دست آورده، اما در بلند مدت، به جایگاه ترکیه در ناتو که به عنوان یک مشکل ساز در آن ظاهر شده، آسیب می زند، و این یک شمشیر دو لبه است.

هدف اردوغان این است که نشان دهد، ترکیه بخشی ضروری از نظام غرب است اما پیامی فرستاده که ما تسلیم شما نمی شویم و رهبران غربی که دیدار با او را رد کرده بودند، به تماس با خود مجبور کرد.

منبع: الخلیج الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11