خوانشی به نشست امان درباره سوریه

نویسنده: مروان قبلان

دیپلماسی ایرانی: نشست دوشنبه گذشته مشورتی امان که وزرای امور خارجه عربستان، مصر، عراق و اردن را با وزیر امور خارجه حکومت سوریه گرد هم آورد، اولین مداخله مستقیم کشورهای عربی برای حل بحران سوریه در 12 سال گذشته بوده است. آخرین تلاش کشورهای عربی در این زمینه به اواخر سال 2011 برمی گردد؛ یعنی زمانی که اتحادیه عرب نخستین ابتکارعمل خود را برای راه حل در ماه سپتامبر مطرح کرد و سپس ابتکارعمل دوم خود را در ماه نوامبر همان سال مطرح کرد. این اتحادیه با شکست در کنترل بحران، حل و فصل بحران سوریه را کنار گذاشت و عضویت سوریه را به حالت تعلیق درآورد. اکنون به نظر می رسد همه چیز تغییر کرده و شرایط برای عقب نشینی اتحادیه عرب از تصمیمی که در سال گرفت، فراهم شده است.

در بیانیه امان برای حل بحران سوریه سه روند تعیین شده است: بشردوستانه، امنیتی و سیاسی و اولویت به مورد اول و دوم داده شده است. به مورد سوم به عنوان پیچیده‌ترین مورد که کمترین احتمال برای ارائه عقب نشینی از سوی حکومت در خصوص آن وجود دارد، اشاره شده است. این اشاره در قالب فراخوانی برای «از سرگیری هر چه سریعتر فعالیت کمیته قانون اساسی» صورت گرفته است. این مسئله علی‌رغم این است که در مقدمه بیانیه قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت ذکر شده است؛ یعنی قطعنامه‌ای که بسیاری آن را کلید حل و فصل بحران سوریه می‌دانند.

در حقیقت گام‌های عملی به روند امنیتی به ویژه مرتبط با تولید و قاچاق مواد مخدر از طریق مرزها محدود مانده است. به گونه‌ای که روی این مسئله توافق شد یک تیم سیاسی – امنیتی با مشارکت اردن – عراق – سوریه که هر سه با هم مرز مشترک دارند، ظرف یک ماه برای پایان دادن به عملیات قاچاق برون مرزی تشکیل شود. در خصوص مسائل بشردوستانه نیز تمرکز روی آماده سازی زمینه برای محقق ساختن بازگشت «امن و داوطلبانه» پناهندگان بوده است.

بسیاری با احتیاط بسیار نسبت به نتایج نشست امان و توانایی کشورهای عربی برای وادار کردن حکومت سوریه به اجرایی کردن هر یک از موارد بالا برخورد خواهند کرد؛ اما واقعیت این است که با توجه به بی تفاوتی قدرت های غربی و تمایل واشنگتن به انتظار طولانی مدت (حتی 50 سال) برای فراهم شدن شرایط راه حل از طریق تحریم هایش جایگزینی برای ایفای نقش از سوی کشورهای عربی در حل بحران وجود ندارد، مشروط بر اینکه این نقش طولانی مدت نباشد و جامعه عربی که از صحنه به دور بوده دوباره به صحنه برگردد و با عدالت و تغییری همراه باشد که مردم سوریه منتظر آن هستند.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11