روند ضدایرانی علیه سپاه تا کجا ادامه دارد؟

دیپلماسی ایرانی: سرانجام پارلمان اروپا پنج شنبه در اقدام دیگری یک قطع نامه ضد ایرانی را به تصویب رساند که خواستار قرار گرفتن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا شد. پارلمان اروپا روز چهارشنبه هم به درخواست از اتحادیه اروپا برای وارد کردن نام سپاه پاسداران جمهوری اسلامی به لیست گروه‌های تروریستی توسط این اتحادیه و اعضایش رای داد. در این راستا متمم به متن قطع نامه کلی‌تر علیه ایران با ۵۹۸ رأی مثبت مورد توافق اعضای پارلمان اروپا قرار گرفت. تقاضای پارلمان اروپا در قالب این طرح بدون اجماع تصویب شد و باید در شورای اروپا بررسی و در مورد آن تصمیم‌گیری شود. نمایندگان پارلمان اروپا به اصلاحیه‌ای برای گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا (CFSP) رای داده‌اند که بر اساس آن، از اعضای این اتحادیه خواسته شده که سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار دهند. این اصلاحیه توسط فراکسیون «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» که یک فراکسیون راست میانه محسوب می‌شود، پیشنهاد شده بود.

در نسخه اصلی گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا که توسط دیوید مک‌آلیستر، رئیس کمیته روابط خارجی اتحادیه اروپا تهیه شده، «سرکوب خشن معترضان در ایران توسط سپاه پاسداران» محکوم شده بود. در اصلاحیه پیشنهادی این بخش از گزارش، متن قبلی حفظ شده، اما درخواست اضافه شدن نام سپاه پاسداران به فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا گنجانده شده است. هرچند مصوبات شورای اروپا عموما با رای حداقل ۱۵ کشور که دست‌کم ۶۵ درصد جمعیت اروپا را نمایندگی می‌کنند تصویب می‌شود، اما در موارد حساس نظیر موضوعات سیاست خارجی، شورای اروپا عموما بر اساس اجماع تمام اعضا تصمیم‌گیری می‌کند.

صولت میرهاشمی در تبیین حقوقی قطع نامه ضدایرانی پارلمان اروپا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به «شرق» می‌گوید: «علیرغم آنکه صدور این قطع نامه و قرار دادن این نهاد (سپاه) در لیست گروه های تروریستی از نظر حقوقی جنبه الزام آوری برای اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی ندارد و صرفا قطع نامه پیشنهادی است» اما به باور این کارشناس مسائل سیاسی، چنین قطع نامه ای می تواند مسیر و ریل گذاری را برای آغاز یک پروسه حقوقی الزام آور و اجرایی به این منظور فراهم کند. البته تبدیل یک قطع نامه پیشنهادی به پروسه‌ای الزام آور و اجرایی، کاملاً پیچیده و زمانیر است که میرهاشمی، آغاز این روند پیچیده را منوط به درخواست رسمی یک کشور اروپایی از شورای وزیران می داند که از نگاه این تحلیلگر حوزه اروپا لزوما این کشور نباید عضو اتحادیه اروپا باشد، بلکه یک کشور اروپایی خارج از این اتحادیه هم می تواند این درخواست را طرح کند.

میرهاشمی در تکمیل این روند یادآور می‌شود که کشور درخواست کننده باید مدارک، ادله و مستندات کافی را در این راستا ارائه کند. گام بعدی که این کارشناس حوزه اروپا به تشکیل کارگروه ویژه برای بررسی این منظور و راستی آزمایی ادله، شواهد و مدارک باز می گردد. میرهامشی امکان برگزاری جلسات متعدد و مشترک میان پارلمان اروپا، شورای وزیران و کارگروه ویژه در مسیر بررسی و راستی آزمایی مدراک و مستندات را اجتناب ناپذیر می بیند که نهایتاً در صورت تایید درخواست، لیست گروه های تروریستی اتحادیه اروپا که هر ۶ ماه یک بار به روز می شود، مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.

در این میان نکته مهمی که تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل یادآور می شود ناظر به کشورهای درخواست کننده است. از نگاه او یکی از مهم‌ترین کاندیداها، اوکراین و بعد از آن آلبانی و در کنار آن انگلستان است. البته میرهاشمی نگاهی کلان تر به موضوع دارد و پیرو آن همه کشورهای اروپایی را نامزدهای بالقوه ای می داند که در این میان تروئیکای اروپا و به خصوص لندن می توان نقش پررنگی را برای تحریک داشته باشد. البته کارشناس حوزه اروپا، فشارهای بازیگران فرا اروپایی را در این رابطه جدی می داند و  در تشریح آن به «شرق» از بازی مخرب ایالات متحده آمریکا، کانادا و به خصوص اسرائیل یاد می کند که پارامتر بسیار موثری برای فشار به یک کشور اروپایی در راستای ارائه چنین درخواستی خواهد بود.

 قطع نامه چه می گوید؟

در این قطع نامه پارلمان اروپا تحت عنوان «پاسخ اتحادیه اروپا به تظاهرات‌ها و اعدام‌ها در ایران»، از ایران خواسته شده که اعدام‌های بیشتر را متوقف کنند و مجازات اعدام را با هدف لغو کامل آن رسماً به حالت تعلیق درآورد و افراد محکوم به اعدام که در اغتشاشات اخیر بازداشت شده‌اند را آزاد کند. قطع نامه مذکور، ضمن اتهام‌زنی‌، ادعای همبستگی با جوانان، زنان و مردان ایرانی و حمایت از اعتراضات مسالمت‌آمیز در ایران را مطرح کرده است. در دنباله آن، موضوعی حول سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز و شهروندان، محکوم و از جامعه بین‌المللی و اتحادیه اروپا درخواست شد که از همه تعاملات با مقامات ایرانی برای درخواست پایان فوری اعدام معترضان، سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات و آزادی همه افراد بازداشت شده استفاده کنند و حکومت ایران را در قبال آنچه از آن به عنوان «کشتار مردم و نقض شدید حقوق بشر» یا می کنند، پاسخگو کنند. 

در ادامه این متن ضد ایرانی، از تهران خواسته شد که اجازه دهد تحقیقات بین‌المللی، بی‌طرفانه و موثر درباره نقض حقوق بشر از سوی یک متصدی مستقل دارای صلاحیت در همکاری با سازمان‌های بین‌المللی انجام شود. مضافا تاکید شد که اتحادیه اروپا باید به رسیدگی به موضوع مرگ مهسا امینی و روش پاسخگویی نیروهای امنیتی ایران به ناآرامی‌های بعد از آن ادامه دهد. در این قطع نامه درخواست محدودیت‌های هدفمند علیه همه قضاتی که برای معترضان حکم صادر کرده‌اند، مطرح شده و در ادعایی از مقام‌های ایرانی خواسته شده به تعهدات بین‌المللی از جمله تحت میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR) پایبند باشند.  در ادامه این متن، قانونگذاران اروپایی ضمن استقبال از محدودیت‌های اعلامی اخیر علیه ایران از جمله مرتبط با پلیس امنیت اخلاقی که ادعا شده همدست یا مسئول در مرگ مهسا امینی بوده‌اند، آن‌ها را ناکافی خوانده و به دلیل آنچه بی‌توجهی آشکار ایران به کرامت انسانی و خواسته‌های شهروندانش و همچنین حمایت ایران از روسیه ادعا شده، درخواست برای تغییرات بیشتر در موضع اتحادیه اروپا در قبال ایران را مطرح کرده‌اند. 

در این متن، از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و شورای اروپا خواسته شده فهرست تحریم‌ها را به همه افراد و نهادهای مسئول «نقض حقوق بشر» و اعضای خانواده آن‌ها بسط دهند و از برخی مقامات کشورمان و کلیه بنیادهای مرتبط با سپاه پاسداران و بنیاد مستضعفان و بنیاد شهید و امور ایثارگران نام برده شده است. سپس در اشاره به ادعای دروغین منتسب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی، از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و شورای اروپا و اعضای آن خواسته شده تحریم‌هایی را علیه ۲۲۷ عضو مجلس ایران که ادعا شده مشوق استفاده از مجازات اعدام بودند، اعمال کنند. 

در مهمترین فراز این قطع نامه، قانونگذاران پارلمان اروپا سپس ضمن استقبال از آمادگی بریتانیا برای قرار دادن سپاه در فهرست به اصطلاح «سازمان‌های تروریستی» خود، تحریم‌های اعمال شده از سوی مقامات ایران علیه سیاستمداران سابق آلمانی و فرانسوی و همچنین اعضای پارلمان اروپا را محکوم کرده‌اند و افزودند تا زمانی که مقامات پارلمان اروپا در تحریم هستند، گفت‌وگوی بین پارلمانی باید تعلیق باقی بماند.  در این راستا طی قطع نامه مذکور از شورای اروپا و کشورهای عضو آن خواسته شده که سپاه پاسداران و نیروهای تابع آن شامل نیروهای بسیج و نیروی قدس سپاه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا قرار گیرند و هر گونه فعالیت اقتصادی و مالی که به هر شکلی با آن‌ها ارتباط دارد، ممنوع شود. همچنین از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن خواسته شده در همکاری با شرکای همفکر، هر کشوری که سپاه پاسداران در آن استقرار نظامی، اقتصادی یا اطلاعاتی دارد را به قطع و غیرقانونی اعلام کردن روابط ترغیب کند. در این بیانیه ضد ایرانی همچنین حملات سپاه به مقر گروه‌های تروریستی مستقر در اقلیم کردستان عراق محکوم شده است. 

پارلمان اروپا در ادامه مداخله‌جویی خود به خواستار ایجاد ماموریت حقیقت‌یاب بین‌المللی مستقل در جمهوری اسلامی ایران برای بررسی نقض ادعایی حقوق بشر و جمع‌آوری و تحلیل شواهد مربوطه و استقرار سریع آن شده و از مقام‌های ایران خواسته دسترسی کامل و بدون مانع را برای انجام ماموریت آن فراهم کنند. در ادامه از شورای حقوق بشر سازمان ملل هم خواسته که در صورت عدم همکاری ایران فوراً پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد.

 این نهاد  از مقامات ایرانی خواسته امکان سفر تمامی اعضای مکانیسم‌های ویژه شورای حقوق‌بشر سازمان ملل را فراهم کرده و و به ویژه از امکان ورود گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران به آن کشور اطمینان حاصل کند. پارلمان اروپا در مصوبه ضد ایرانی خود همچنین خواستار آزادی شهروندان دارای تابعیت دوگانه شده است. در بخش دیگری از این مصوبه به‌رغم تکذیب ادعای کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ اوکراین، درخواست برای گسترش اقدامات محدودکننده علیه ایران به دلیل ادعایی ارائه پهپاد به روسیه و همچنین «برنامه‌ریزی برای ارائه موشک‌های زمین به زمین برای استفاده در اوکراین» مطرح شده است.  در بخش پایانی این قطع نامه از رئیس پارلمان  اروپا خواسته شده که متن مذکور را در اختیار شورای اروپا، کمیسیون اروپا، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دولت‌ها و پارلمان‌های کشورهای عضو و نهادهای جمهوری اسلامی ایران قرار دهد. 

صولت میرهاشمی در ادامه تحلیل خود به «شرق» در سایه نکاتی که این قطع نامه ضدایرانی مطرح کرده است، از سبقت نگاه سیاسی مخرب بر روند حقوقی برای فشار به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می گوید. در این رابطه وی تاکید دارد که اکنون ما شاهد یک روند سیاسی و حتی امنیتی هستیم که می‌تواند روند و پروسه حقوقی ناظر به قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه های تروریستی اروپا را تحت الشعاع قرار دهد. این کارشناس حوزه اروپا روند سیاسی مخرب علیه تهران را تا جایی جدی می داند که از منظر وی توانست از روز دوشنبه تا پنج شنبه هفته گذشته که نهایتا به صدور قطع نامه منجر شد، فشار روانی روی نمایندگان پارلمان اروپا وارد کند.

به همین دلیل میرهاشمی معتقد است اکنون جمهوری اسلامی ایران باید از ظرفیت های سیاسی و دیپلماتیک خود به نحو شایسته ای استفاده کند که تمام سناریوها را از سوی جریان های اپوزیسیون ضدایرانی برای قرار دادن سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی ناکام بگذارد. او مشخصا از اسناد، مدارک، شواهد و ادله های غیرقابل انکار در خصوص تلاش سپاه برای نابود کردن تروریسم در خاورمیانه و حتی اروپا طی سال های اخیر یاد می کند؛ سال هایی که از نگاه میرهاشمی سبب شده بود تروریسم داعش تا قلب اروپا نفوذ کند و اگر نقش ایران نبود اکنون این تروریسم کل جهان را در بر گرفته بود. 
 
واکنش ها

در ادامه، واکنش مقامات ایران هم به صدور قطع نامه پارلمان اروپا طیفی از نهادهای دولتی، مجلس و نیز ارتش را شامل می شد. در اولین واکنش ها، سید ابراهیم رئیسی در جلسه فوق‌العاده هیئت دولت که بعد از ظهر روز پنچ‌شنبه برگزار شد، به  اقدام اخیر پارلمان اروپا در قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا و گسترش تحریم‌ها علیه کشورمان اشاره کرد و گفت: «این حرکت از روی استیصال و پس از تلاش‌های ناموفق خیابانی آنها برای ضربه به مردم ایران انجام شد تا بلکه به خیال خود بتوانند ملت ایران را متوقف کنند.»

رئیس جمهور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نیروی رسمی و بخشی از سازمان نظامی کشور خواند و افزود: «این اقدام برخلاف قوانین بین‌الملل و منشور سازمان ملل است.» محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز پنج شنبه شب هفته گذشته در یادواره امیران، سرداران، فرماندهان و ۴۳۷ شهید بندرانزلی که در مصلی نماز جمعه این شهرستان برگزار شد، با اشاره به پیشنهاد پارلمان اروپا مبنی بر تروریستی اعلام کردن سپاه، تصریح کرد: «تصمیم دارند سازمان رسمی یک دولت را که جزو نیروهای مسلح و رسمی دولت است تروریست اعلام کنند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کانون فرهنگ جهاد و شهادت و تحول و خدمت در دفاع مقدس و بعد از دفاع مقدس تا به امروز بوده و خود بزرگترین مبارزه با تروریسم را انجام داده است.

قالیباف تاکید کرد: «به زودی روشن خواهد شد که این پیشنهاد و اقدام ناشی از محاسبه غلط اتحادیه اروپا از واقعیت هاست و اگر اتحادیه اروپا چنین تصمیمی بگیرد و سپاه را به عنوان یک سازمان تروریستی اعلام کند به این معناست که خود اتحادیه اروپا یک سازمان بزرگ حمایت از تروریسم است؛ چراکه سپاه بزرگ ترین و موفق ترین نیروی مبارزه با تروریسم در سال‌های اخیر بوده و هست.» وی با بیان اینکه در حقیقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منحصربه فردترین سازمان ضد تروریستی در منطقه و جهان است و همه اسناد و مدارک آن نیز وجود دارد و افکار آزاده دنیا این را می دانند، افزود: «اروپا مراقب باشد که حامی خاص داعش نشود؛ اروپایی‌ها امروز در حال نشان دادن این هستند که می خواهند حمایت از تروریست را به بخشی از سیاست های رسمی خودشان تبدیل کنند و با این روند فعلی به عنوان دولت های حامی تروریست در نزد افکار عمومی و دولت های عادل و منصف قرار خواهند گرفت.»

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه هم طی توئیتی در واکنش به اقدام پارلمان اروپا در قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی نوشت: «رژیم آپارتاید اسرائیل بزرگترین هویت تروریستی سازمان یافته جهان، رژیم انگلیس بنیانگذار و رژیم آمریکا بزرگترین حامی آن است. علت خشم کلوپ جهانی تروریست ها از سپاه روشن است؛ سپاه بزرگترین نهاد ضدتروریسم جهان است.» 

ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز با صدور بیانیه‌ای، اقدام پارلمان اروپا در پیشنهاد قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست به اصطلاح سازمان‌های تروریستی را محکوم کرد. به گزارش روابط عمومی ارتش، متن این بیانیه به این شرح است: «امروز یک بار دیگر عناد و کینه ورزی دشمنان علیه نظام اسلامی نمایان شد. اقدام پارلمان اروپا که مدعی مبارزه با تروریسم است، علیه نهادی ضدتروریسم، از سر استیصال و ناکامی در حمایت و پشتیبانی از اغتشاشات اخیر در ایران است. مبارزه با گروه های تروریستی داخلی و خارجی از  منافقین تا گروهک داعش در کارنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌درخشد که در این مسیر شهدای والامقامی همچون شهید سردار حاج قاسم سلیمانی  و دیگر شهدای گرانقدر مقاومت را تقدیم کرده‌است. ملت های مسلمان و ستمدیده منطقه و آزادگان جهان در سال های اخیر شاهد اقدامات جدی و تعیین کننده جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم وحشی، بوده‌اند و بر نقش ایران در سرکوب تروریسم در منطقه واقف هستند. بدون تردید پیشنهاد قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست ساختگی و ریاکارانه گروه های تروریستی ناشی از تسلیم و تبعیت کورکورانه از سیاست های خصمانه آمریکا علیه انقلاب اسلامی و بیانگر وابستگی و سرسپردگی سران اروپایی به آمریکا و صهیونیسم جهانی است.

ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن محکومیت قاطع اقدام غیرقانونی پارلمان اروپا در پیشنهاد قراردادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست خودساخته و بی اعتبار سازمان‌های تروریستی، اعلام می دارد که منسجم تر از گذشته، دست در دست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از امنیت و آرامش مردم ایران، نظام جمهوری اسلامی  و ثبات منطقه حراست و صیانت می نماید. در کنار آن چهره های چون عباسعلی کدخدایی، عضو حقوقدان شورای نگهبان، سیدمحمد حسینی، معاون پارلمانی سیدابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی، شهردار تهران، علی خضریان، کمال علیپور، عباس مقتدایی، احمد راستینه، نمایندگان مجلس به صدور این قطع نامه واکنش نان دادند.

 مقابله به مثل

اگر چه برخی رسانه های داخلی و نیز طیفی از چهرهای سیاسی پیش از صدور قطع نامه علیه سپاه نسبت به عواقب آن هشدار داده بوند. اما با تصویب آن اکنون بسیاری روی اقدام متقابل تهران مانور می دهند، کما اینک شاهد بودیم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی پنج شنبه شب عنوان داشت: «در صورت نهایی شدن این تصمیم، مجلس ایران مقابله به مثل خواهد کرد و این کاملا منطقی است که ایران دولت های اروپایی را حامی تروریست و ارتش های آنها را در گروه‌های تروریستی در نظر بگیریم و از این به بعد به شیوه کاملا متفاوت با آنها در منطقه برخورد خواهیم کرد. اروپایی‌ها خود را از سلطه پنهان استکبار جهانی خلاص کنند؛ در غیر این صورت هزینه آن را تمام و کمال پرداخت خواهند کرد.»

پیش از آن نیز یک عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی از تهیه طرح اصلاح قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان «سازمان تروریستی» توسط ایالات متحده آمریکا در واکنش به اقدام اخیر پارلمان اروپا خبر داد. احمد نادری طی گفت و گویی در واکنش به اقدام اخیر پارلمان اروپا علیه سپاه گفت: «طرح اصلاح قانون اقدام متقابل دربرابر اعلام سپاه پاسداران به عنوان سازمان تروریستی توسط آمریکا در مجلس تهیه و ثبت شده است.» وی افزود: «کلیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا که سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی قرار دهند و همچنین نیروهای نظامی وابسته و سازمانها و نهادهای آنها مشمول این طرح خواهند شد.»

به گفته نادری متن طرح اصلاح قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی توسط ایالات متحده آمریکا مصوب ۰۳ /۰۲/ ۱۳۹۸ به شرح زیر است: «ماده واحده – ماده زیر به عنوان ماده الحاقی به قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی توسط ایالات متحده آمریکا مصوب ۰۳ /۰۲/ ۱۳۹۸ افزوده می‌شود : کلیه کشورهای عضو اتحادیه اروپا که مبادرت به اعلام نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی نمایند و کلیه نیروهای نظامی وابسته به کشورهای عضو اتحادیه و سازمانها و نهادهای تحت اختیار این نیروها مشمول این قانون خواهند بود.»

در تشریح مقابله به مثل ایران، میرهاشمی از نگاه حقوقی تاکید دارد که هر کشوری در چارچوب حاکمیت خود تصمیماتی می گیرد که برای اجرا اعتبار و ضمانت سیاسی دارد، اما این تحلیلگر مسائل بین الملل به دو محدودیت در این زمینه اشاره می کند که نخستین مورد به عدم تطابق با رویه بین المللی باز می گردد. یعنی به اذعان ابن کارشناس حوزه سیاسی، اقدام احتمالی ایران برای تروریستی اعلام کردن نیروهای نظامی اروپایی یا ناتو باید با قوانین و حقوق بین الملل تطابق داشته باشد و طبق کنوانسیون ها بتواند توجیهی حقوقی برای قرار دادن ارتش های اروپایی یا ناتو را پیاده کند.

البته میرهاشمی خاطرنشان می کند که هنوز یک کنوانسیون مشخص برای تبیین و تشریح مفهوم تروریسم در جهان وجود ندارد و تنها برخی اقدامات مانند بمب گذاری در هواپیما، گروگان گیری، ترور اشخاص با اهداف سیاسی و ... در راستای تروریسم قابل تعریف است. به دلیل فقدان تعریف روشن از تروریسم و نبود یک کنوانسیون، این کارشناس حوزه اروپا بیان می دارد که هم اروپایی ها اقدام احتمالی ایران برای تروریستی اعلام کردن نیروهای نظامی اروپایی یا ناتو را خلاف قوانین و عرف جهانی می‌دانند و هم به عکس، میرهاشمی بیان می دارد که ایران نیز هرگونه تلاشی برای تبدیل قطع نامه پیشنهادی پنج شنبه گذشته پارلمان اروپا به یک رویه اجرایی و الزام آور در جهت قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی اروپا را روندی تبعیض آمیز و فشار سیاسی بر تهران می داند. دومین محدودیت از نگاه این کارشناس مسائل بین الملل به نفوذ و تاثیرگذاری تصمیمات، اقدامات و قوانین وضع شده توسط کشورها بازمی‌گردد.

در این راستا میرهاشمی به پارامتر «موازنه اجرایی» اشاره می‌کند و یادآور می شود که اگر در نهایت اروپایی ها تصمیم ضدایرانی خود علیه سپاه را اجرایی کنند و در مقابل ایران هم دست واکنش متقابل بزند، به نظر نمی رسد که تهران بتواند همپای اروپایی ها یا آمریکا در حوزه اجرا گام موثری بردارد. کما اینکه کارشناس حوزه بین الملل به اقدام ترامپ در قرار دادن سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی آمریکا اشاره می‌کند و یادآور می‌شود اقدام متقابل ایران در قرار دادن ارتش ایالات متحده و سنتکام در لیست گروه‌های تروریستی جمهوری اسلامی ایان نتوانست در حوزه اجرا یک موازنه را ایجاد کند. این تحلیلگر به جنبه دیگری از اقدام تهران برای تحریم های مقامات سیاسی، دیپلماتیک و نظامی اروپا و آمریکا ورود می‌کند که تاکنون توانسته است محدودیتی و فشاری را به غرب وارد کند چرا که از نگاه او اکنون وزن تهران برای پررنگ کردن ضمانت اجرایی اقدامات و تصمیم هایش چندان بالا نیست.

 برجام یا توافق؟

اگر چه پنج شنبه پارلمان اروپا رای به صدور قطع نامه علیه سپاه داد، اما پارلمان اروپا در عین حال به تعلیق مذاکرات برجامی رای منفی داد. در همین راستا ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا طی یک نشست خبری و در پاسخ به این سوال که اقدام اتحادیه اروپا علیه سپاه چه تاثیری ممکن است بر مذاکرات احیای توافق هسته‌ای[برجام] در وین داشته باشد که در حال حاضر به دلیل برخی مسائل حل‌نشده با وقفه‌ای چندماهه روبه‌روست، بیان کرد: «ما مدتی است به وضوح گفته‌ایم که برجام در دستور کار نیست؛ عمدتا به این خاطر که ایرانی‌ها هرگونه فرصت را برای قرار داشتن آن در دستور کار از بین بردند.»

مضافا معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این نشست خبری به پاسخ سوالاتی درباره ایران، مبنی بر این که آیا با توجه قطع نامه ضدایرانی به تصویب رسیده در پارلمان اروپا که خواستار قرار گرفتن نام سپاه پاسداران ایران در فهرست به اصطلاح تروریستی اتحادیه اروپا است، از نظر آمریکا این اقدام اتحادیه اروپا در صورت انجام شدن، ایده خوبی خواهد بود یا نه، گفت: «ما از تصویب این قطع نامه مطلعیم. موضع آمریکا در قبال سپاه پاسداران کاملا روشن بوده است. این نهاد مشمول بیشترین تحریم‌های آمریکا است که تا کنون اعمال شده. ما همچنین فرماندهان سپاه را به صورت فردی به خاطر دست داشتن در تروریسم و نقض حقوق بشر تحریم کرده‌ایم. در نهایت، این به خود اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن بستگی دارد که تحت نظام مدیریتی و قانونی خودشان تصمیم بگیرند که چه چیزی قابل اجرا و چه چیزی بیشتر به نفعشان است.»

 او در ادامه با تکرار ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، اظهار کرد: «همان طور که می‌دانید، ما از تحریم‌های اخیر اتحادیه اروپا علیه مقامات سپاه پاسداران و نهادهای وابسته به آن به خاطر نقش‌شان در عرضه پهپادها به روسیه که برای شدت بخشیدن به تجاوز علیه استقلال اوکراین و حمله به زیرساخت‌های حیاتی این کشور  به کار می‌رود، استقبال کرده‌ایم، اما بیشتر از این چیزی برای گفتن ندارم.»

در سویی دیگر موضوع برجام و پرونده هسته ای ایران یکی از مهمترین دستور کارهای جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید به اسرائیل و دیدارش با نخست وزیر جدید بود. در این باره روز پنج شنبه نتانیاهو با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، در بالاترین سطح از روابط میان دو متحد از زمان روی کار آمدن دولت راستگرای اسرائیل در ماه گذشته، دیدار کرد.  در بیانیه دفتر نتانیاهو آمده که دو طرف طی این دیدار در مورد برنامه هسته ای ایران گفت وگو کردند. 

هم چنین الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل در دیدار با جیک سالیوان گفت: «همکاری برای توقف برنامه هسته‌ای ایران ضروری است.» کوهن افزود: «ایران باید تحت فشار گسترده، فوری و همه جانبه در همه زمینه هایی باشد که تغییر رفتارش در این زمینه ها لازم است.»

به موازات آن جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در صفحه توئیترش از گفت‌وگو با وزیر امور خارجه آمریکا در خصوص ایرن خبر داد. وزارت امور خارجه آمریکا نیز با انتشار بیانیه‌ای با تایید انجام شدن این تماس، گزارش داد که آن‌چه «چالش‌های ناشی از چین و ایران» عنوان شده، از موضوعات این گفت‌وگو بوده است. گفت‌وگوی بورل و بلینکن درباره ایران، در پی به تصویب رسیدن قطع نامه‌ای ضدایرانی در پارلمان اروپا انجام شد که در آن از اتحادیه اروپا خواسته شده است تا نام سپاه پاسداران ایران را در فهرست به اصطلاح تروریستی قرار دهد و تحریم‌ها را علیه این نهاد افزایش دهد. البته همه اینها در حالی است که  حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران در مصاحبه با تی آر تی ترکیه گفت: «اکنون ما در نقطه‌ای قرار داریم که آمریکایی‌ها از مجرای دیپلماتیک همچنان از ضرورت رسیدن به توافق صحبت می‌کنند و ما برای رسیدن به نقطه پایانی توافق بدون پیش شرط آمادگی داریم تا در چارچوب گفت‌وگوهایی که در گذشته انجام شده، گام نهایی برداشته شود.»

در سایه تمامی این تحرکات، صولت میرهاشمی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با «شرق» روی تاثیر مخرب اقدام پنج شنبه گذشته پارلمان اروپا علیه سپاه بر مذاکرات احیای برجام و تلاش های مخرب اسرائیل برای توقف این مذاکرات تمرکز می کند و در این راستا به نکته مهمی اشاره می‌کند.

این تحلیلگر مسائل بین الملل، «شرایط کنونی را نقطه عطفی می‌داند که باعث شده است مذاکرات احیای برجام به روندی برای توافق جدید بدل شود.» در تبیین و تشریح دقیق تر این جمله، میرهاشمی اعتقاد و تاکیدی چندباره دارد که «اکنون دیگر نمی‌توان از مذاکرات احیای برجام سخن گفت؛» چرا که از نگاه او، «تلاش برای احیای برجام به معنای حصول توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ دیگر محلی از اعراب ندارد و غرب سعی می‌کند تلاش های دیپلماتیک را در مسیری ریل گذاری کند که نتیجه آن حصول توافقی باشد که برجام سال ۲۰۱۵ و پرونده فعالیت‌های هسته‌ای هم بخشی از آن باشد.» یعنی به باور میرهاشمی، «توافق جدید احتمالی که غرب در سر دارد گسترده تر از برجام سال ۲۰۱۵ خواهد بود.»

از این منظر، تحلیلگر ارشد حوزه اروپا با خوانشی آسیب شناسانه اذعان دارد که «دولت حسن روحانی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای توانسته بود پیش شرط خود یعنی خارج کردن سپاه پاسداران از لیست گروه های تروریستی ایالات متحده موسوم به (FTO) را پیش ببرد، اما اکنون شرایط به جایی رسیده است که علاوه بر آمریکایی‌ها حتی اروپا، کانادا، استرالیا و ... هم به دنبال اجرایی کردن آن هستند.» با توجه به تحولات چهار ماه گذشته، این تحلیلگر مسائل بین الملل در جمله پانی خود به «شرق» معتقد است که «مذاکرات برای شکل گیری توافق جدید جای مذاکرات سابق برای احیای برجام را گرفته است.»