تندتر شدن اختلافات تهران – واشنگتن
چشم در برابر چشم
دیپلماسی ایرانی: مذاکرات هسته ای غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام این روزها جای خود را به یک تقابل تمام عیار تهران واشنگتن داده است که با مرگ مهسا امینی شروع شد و با اعتراضات 40 رز گذشته و نیز موضوع ارسال پهپادها ایران به روسیه با هدف به کارگیری در جنگ اوکراین هر وز اوج می گیرد تا جایی که به اذعان رسمی مقامات کاخ سفید فعلا واشنگتن اولویتی برای احیای توافق هسته ای قائل نیست و تمرکز خود را روی اعتراضات داخلی در ایران گذاشته است.
در همین باره رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در پیامی در صفحه توئیتر خود بخشی از مصاحبه اخیرش با شبکه فرانس۲۴ را منتشر کرد که در آن ادعاهایی را علیه ایران را تکرار می‌کند.وی در این گفت‌وگوی تلویزیونی به سوالی درباره اظهارات وزیر امورخارجه ایران که گفته بود آمریکا برای از سرگیری مذاکرات برجامی پیامی به تهران فرستاده است و برای حصول توافق عجله دارد، اینگونه پاسخ می‌دهد: «چنین چیزی صحت ندارد.» مالی در پیام توئیتری خود نیز با تکیه بر ادعاهای اخیر درباره نحوه برخورد نیروهای امنیتی با افراد حاضر در ناآرامی‌های جاری در ایران و همچنین اتهامات اثبات نشده استفاده از پهپادهای ایرانی توسط روسیه در حملات علیه اوکراین نوشت: «پیام ما به ایران روشن است به کشتار مردم پایان دهید و ارسال پهپادها به روسیه را متوقف کنید.»
علاوه بر موضع گیری تهاجمی واشنگتن علیه تهران با محوریت ارسال پهپادها و اعتراضات داخلی، ایالات محتده در ادامه سیاست‌های ضد ایرانی دست به تحریم جدید زد. وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که بنیاد ۱۵ خرداد را به دلیل تعیین جایزه چند میلیون دلاری برای مرگ سلمان رشدی، نویسنده کتاب آیات شیطانی تحریم کرده است. برایان نلسون، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم در اطلاعات مالی در این باره گفت: «ایالات متحده از عزم خود برای ایستادگی در برابر تهدیدات از سوی مقامات ایرانی علیه حق آزادی بیان، آزادی دین و اعتقادات و همچنین آزادی مطبوعاتی جهانی دست نخواهد کشید.» وی افزود: «این اقدام مجرمانه - که توسط ایران تشویق می‌شود - هولناک است. ما خواهان بهبود کامل سلمان رشدی پس از سوءقصد به جان وی هستیم.» به موجب این تحریم جدید، تمامی اموال این بنیاد در آمریکا و هر نهادی که تحت مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم این نهاد قرار دارد، بلوکه خواهند شد و هر شخصی که به مبادلات مالی با این نهاد بپردازد، با تحریم‌های آمریکا مواجه خواهد شد.
وزیر امور خارجه آمریکا هم در توییتی با اشاره به تحریم‌های اعمالی جدید علیه تهران ادعا کرد که ایالات متحده مخالف آن چه تلاش ایران برای سرکوب آزادی بیان و تهدید اعضای مطبوعاتی می‌خواند، است. آنتونی بلینکن، روز جمعه در صفحه توییترش نوشت: «ایالات متحده تلاش‌های سران ایرانی برای سرکوب کردن اساس آزادی بیان و تهدید اعضای مطبوعاتی را نمی‌پذیرد. امروز ما نهاد ایرانی ار تحریم کردیم که مسئول گذاشتن جایزه برای مرگ نویسنده سلمان رشدی است.»
اما آش ضد ایرانی آمریکای ها از این شورتر بود. چرا که در ادامه سیاست‌های مداخله‌جویانه مقامات آمریکایی علیه تهران، مشاور امنیت ملی این کشور در دوران ترامپ مدعی شد که واشنگتن باید به همکاری با مخالفان در ایران بپردازد. جان بولتون در گفت‌وگویی با شبکه الحدث ادعا کرد: «آمریکا باید با مخالفان در ایران همکاری کند و فقط به ارائه خدمات اینترنتی اکتفا نمی‌کنیم.» وی در ادامه اظهارات خود گفت: «از جمله مشکلات معترضین ایرانی این است که متحد نیستند و رهبری واحدی ندارند.»
افزون بر آن جمعی از قانون‌گذاران آمریکایی در نامه‌ای خطاب به شرکت‌های فن‌آوری از آنها خواستند تا با تسهیل دسترسی مردم ایران به اینترنت از ناآرامی‌ها در این کشور حمایت کنند. به گزارش شبکه سی‌ان‌بی‌سی، گروهی متشکل از ۱۳ قانون‌گذار آمریکایی از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نامه‌ای خطاب به شرکت‌های فن‌آوری منتشر کردند و در آن، از این شرکت‌ها خواستند تا با توجه به اقدام اخیر دولت برای کاهش تحریم‌های مرتبط با دسترسی مردم ایران به اینترنت، این روند را تسهیل کنند. این نامه که به امضای سناتورها باب منندز و بن کاردین رسیده، خطاب به شرکت‌های گوگل، متا، آمازون، مایکروسافت، اپل و دیجیتال اوشن نوشته شده و از آنها خواسته شده است تا ابزارهای مورد نیاز ایرانیان برای رفع آنچه محدویت‌های دولتی عنوان شده است را به سرعت و به‌طور قانونی فراهم کنند، چراکه بنا بر ادعای آنها در شرایطی که دولت ایران به سرکوب اعتراضات ادامه می‌دهد، دسترسی به خدمات ارتباطی کلیدی است. وزارت خزانه‌داری آمریکا ۲۳ سپتامبر یک مجوز عمومی صادر کرد که بر اساس آن، برخی مبادلات در حوزه تامین اینترنت برای ایران از تحریم‌های این کشور معاف می‌شود.
اینها علاوه بر آن است که اخباری مبنی بر تلاش ایالات متحده برای برگزاری نشست غیررسمی در شورای امنیت سازمان ملل با هدف فشار به تهران در سایه اعتراضات 40 روز گذشته مخابره شد. نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نیویورک هم در واکنش به اخبار منتشره تاکید کرد: «با توجه به ریاکاری، استفاده از استاندارد دوگانه و اعمال گزینشی حقوق بشر، ادعاهای آمریکا در حمایت از زنان ایرانی را فریبنده و فاقد حسن نیت می دانیم.» نمایندگی کشورمان خاطر نشان کرد: «براساس گزارش جامعه اطلاعاتی ایران، آمریکا متهم ردیف اول اغتشاشات است.» نمایندگی ایران در سازمان ملل اضافه کرد: «ایالات متحده و متحدانش به طور مداوم از چنین بستری (سازمان ملل) برای پیشبرد برنامه سیاسی خود حتی به قیمت نقض قوانین بین المللی و منشور ملل متحد سوء استفاده کرده‌اند.»
واکنش تهران
مجموعه این اقدامات ضدایرانی ظرف کمتر از یک هفته تهران را بر آن داشت که واکنش متفواتی از خود نشان دهد. ناصر کنعانی، شخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال خبرنگاران در زمینه اقدامات مدنظر وزارت امور خارجه در واکنش به تحریم‌های اخیر آمریکا و کانادا، اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران بر اساس مصوبات مراجع ذی‌ربط و در چارچوب قواعد مرتبط و سازوکارهای تحریمی مربوطه و به عنوان عمل متقابل، به‌زودی اشخاص و نهادهای آمریکایی و کانادایی را به دلیل اقدامات عامدانه آنان در حمایت از تروریسم و گروه‌های تروریستی، ترویج و تحریک به تروریسم و خشونت و نفرت‌پراکنی که موجب اغتشاش، خشونت، اقدامات تروریستی و نقض حقوق بشر علیه ملت ایران شده، تحت تحریم قرار خواهد داد.»
کنعانی پیش از این در واکنش به مداخله سایر کشورها در امور داخلی ایران با بیان این‌که «اعتراض» و «اغتشاش» هم ماهیت متفاوتی دارند و هم نتایجی متفاوت، خاطر نشان کرد: «در دگرگونی اوضاع و فراز و فرود زمانه، دولت و ملت ایران دوستان و دشمنان خود را بهتر می‌شناسد.» وی همچنین با اشاره به موضع گیری مقامات بعضی از کشورهای غربی و آمریکا در مورد تحولات این روزهای ایران و برخی از دخالت‌های آنها در امور داخلی کشورمان نوشت: «رفتار مداخله‌آمیز و حمایت آشکار برخی دولت‌های غربی از اغتشاشات اخیر در ایران و تداوم رفتارهای تحریک‌آمیز آنان اثبات کرد که آنها هر زمان فرصتی ببینند در اقدام مستقیم و غیرمستقیم علیه ثبات، امنیت و استقرار نظام و کشورمان تردید نخواهند کرد.»
در عین حال سفیر و معاون نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نیویورک پیرامون روند فعالیت دیوان بین‌المللی دادگستری تاکید کرد: «آمریکا نه تنها نسبت به اجرای قرار موقت دیوان بین‌المللی دادگستری در اعمال نکردن تحریم غذا و داروی ایران خودداری می‌کند، بلکه با اعمال دورهای جدیدی از تحریم‌ها، به‌ویژه در زمان شیوع ویروس کرونا، عمداً تعهد خود را برای تبعیت از این فرمان نقض کرد.»
رهرا ارشادی افزود: «پرونده دیگری که به دنبال خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام و تصمیم غیرقانونی آن کشور برای اعمال مجدد و اجرای کامل و حتی اجرای یک‌سری اقدامات قهری و محدودکننده یکجانبه برای هدف قرار دادن مستقیم یا غیرمستقیم ایران و شرکت‌ها و اتباع ایرانی، برخلاف آن انجام شد، جمهوری اسلامی ایران را بر آن داشت تا دادخواست دیگری را علیه آمریکا با اتکای بر معاهده مودت ۱۹۵۵، نزد دیوان ثبت کند. در عین حال، دیوان در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران یک قرار موقت صادر نمود که طی آن به اتفاق آراء از ایالات متحده درخواست کرد که هرگونه مانعی را بر سر راه واردات مواد غذایی و کالاهای کشاورزی، داروها و دستگاه‌های پزشکی و همچنین قطعات یدکی، تجهیزات و خدمات مرتبط لازم برای ایمنی هوانوردی کشوری (غیرنظامی) حذف کند. همچنین به ایالات متحده دستور داد تا اطمینان حاصل کند که مجوزها و اختیارات لازم برای رفع این موانع صادر شود و تا آنجایی که به کالاها و خدمات فوق‌الذکر مربوط می‌شود، پرداخت‌ها و سایر نقل و انتقالات وجوه بانکی مشمول هیچ‌گونه محدودیتی نگردد.»
با در نظر گرفتن شرایط کنونی به نظر می رسد که آمریکا خیال کوتاه آمدن از موج سواری بر اعتراضات داخل ایران را ندارد و در کنار آن سعی می کند از موضوع به کارگیری پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین نیز به عنوان محوری در جهت اجماع جهانی علیه تهران نهایت استفاده را ببرد. به باور بسیاری از کارشناسان و ناظران امر واشنگتن به دنبال آن است تا زمان تعیین تکلیف انتخابات میان دوره ای کنگره شرایط را به نحوی بچیند که در صورت ازسرگیری مذاکرات احیای برجام در واپسین روزهای سال جاری میلای و یا سال آتی عملا تهران در موضع ضعف پروسه گفت وگو ها را در پیش گیرد. هر چند که در آن سو برخی هم بر این باورند تداوم و تشدید شرایط کنونی دیگر فضایی برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام باقی نگذاشته و همه چیز تحت الشعاع اعتراضات و موضوع پهپادها شده است./شرق
نظر شما :